Jariidadda Standard oo soo Bandhigtay Caddaynta Saxiixii Labada Wasiir
(Fowsiya & Aamina), kuna tilmaantay MoU ay kala saxiixdeen labada wasiir ee
Arrimaha Dibadda
Waa saxiixii Wasiirka Arimaha Dibadda Soomaaliya ku eedaynaysey
SomaliTalk.com in ay ku been abuuratay oo Jariidadda Standard caddaysay in sax
yahay saxiixaasi...
- Tarjumadii SomaliTalk.com | June 10, 2013
"Soomaaliya ayaa diidey dalabkii Kenya ku doonaysay in ay markale la furto
wada hadal ku saabsan xadaynta xuduudaha Badda" Satandard
Jariidadda
Standard ee ka soo baxda Nairobi ayaa warbixin dheer ka qortay qoraalkii ay kala
saxiixdeen Wasiirrada Arrimaha Dibadda ee Kenya iyo Soomaaliya - soona raacisay
saxiixii labada wasiir arrimaha dibadda.
Waxaa kale oo jariidaddu wax ka qortay Heshiiskii
is-fahamka MOU ee 2009, in dadka Soomaaliyeed ka dhiidhiyeen heshiiskaas, in
Kenya aysan helayn xuquuqda shidaal sahamineed haddii heshiiskaasi MoU uusan
dhaqan gelin iyo bayaankii Golaha Wasiiradda ee DFS ee June 2013
"Golaha Wasiirada Soomaaliya ayaa diidey dalabkii wadahadal ku
saabsan xadka muranku ka jiro ee ay la wadaagaan Kenya," sidaas waxaa qortay
jariidada Standard ee ka soo baxda Kenya June 9, 2013. Jariidaddu waxay qormadeed ku bilowday "arrintini waxay noqonaysaa markii labaad
ee kala fogaansho siyaasadeed soo kala dhax galo labada dal ee deriska ah." Standard oo warkeeda sii waday waxay qortay "Go'aankii Golaha Wasiirada Soomaaliya
waxa uu raad ku yeelanayaa in shirkadaha shidaalka baara aysan batrool iyo gaas
ka sahamin badda la isku haysto. Aagagga badda ee loo cayimay in la sahamiyo waxaa ka mid ah aagga Block L5." Stardard waxay qortay "Sannadkii 2009 ayaa wasiirkii hore ee Arrimaha Dibadda
Kenya Moses Wetangula iyo Wasiirkii Soomaaliya ee Xiriirka Caalamiga
Cabdiraxmaan (C/Shakuur) Warsame waxay kala saxiixdeen heshiis xadaynta. Laakiin
heshiiskaasi waxa uu dhaliyey dood kulul oo ku saabsanayd sharci ahaanshadiisa
taas oo dhaxmartay Xildhibaaanadii Baarlamaanka Soomaaliya, oo ugu
dambayntii daaqada ka tuuray (heshiiskaas)." Kulanka La Dhaliilay Jariidadda Standard oo warbixinteedii sii waday waxay qortay "31-dii May (2013)
ayaa Wasiirka Arrimaha Dibadda Kenya Aamina Maxamed waxay arrintaas usoo
bandhigtay dhiggeeda Soomaaliya Fawsiya Yuusuf Aadam, ayadoo rajaynaysay inay ku
guulaysato in ay ayidaad ka hesho dawladda Soomaaliyeed ee ay beesha caalamku
aqoonsan yihiin." Qoraal ay si wada-jir ah u saxiixdeen Amina Maxamed iyo Fawsiya
Aadam waxaa ku cad '"Labada Wasiir (ee Kenya
iyo Soomaaliya) waxay hoosta ka xarriiqeen sidii loo agaasimi lahaa hab-raaca
lagu samaynayo xarriiqda xadaynta badda", ayey qortay jariidadda oo intaas
raacisay:
"Wasiiradu waxay lafa gureen
heshiiskii hore ee Is-fahamka ahaa (MoU) ee u dhax maray Kenya iyo Soomaaliya
iyo sidii loo dhaqan gelin lahaa."
Inta aynaan u gudbin qaybta dhiman faahfaahinta dheer ee ay qortay
Jariidadda Standard, aan isla eegno muuqaalka sawirka kusoo baxay jariidadda:
Sida ka muuqata saxiixa ku soo baxay jariidadda (halkan
ka eeg sawirka oo weyn), waa mid lamid ah sidii kusoo baxday SomaliTalk.com
Sawirka ee weyn guji halkan
BBC-da Afka Soomaaliga maxaa la gudboon
- Jariidadda Standard oo Wasaaradda Arrimaha Dibadda Kenya ka Xaqiijisay
Saxiixii Fawsiya ku Eedaysay SomaliTalk.com - Saxiix xaqiiq ah
Ilo wargal ah ayaa SomaliTalk.com u sheegay in jariidadda Standard ay Wasaaradda
Arrimaha Dibadda Kenya ka xaqiijisay warka ku saabsan saxiixa labada wasiir uu
sidaas u qoraa. Sidoo
kale sawirka jariiadda ku soo baxay waxa uu caddayn u yahay saxiixii. Kaas
oo lamid ah sidii hore ugu soo baxday SomaliTalk, eeg sawirkak midig.
Sidaas daraadeed heshiiskii saxiixnaa ee SomaliTalk.com daabacday
- ayadoo xaqiiqo ahaanba u hubtey - waxaa sii
xaqiijinaya warkan Standard, ayadoo hore ay sidoo kale u qortay jariiadda Daily
Nation. SomaliTalk.com waxay idacadda BBC iyo Telefishanka Somalichannel weydiisanaysaa
in ay warkaas jariidaddu xaqiijisay ay wasiirka Arrimaha dibadda ee
Soomaaliya dib u weydiiyaan mar haddii ay markii hore adeegsatay warbaahintaas
ayadoo SomaliTalk ku eedaynasay in laga been sheegtay, ayna u caddaatay in
saxiixaasi xaqiiqo ahaa.
BBC-da Laanteeda Afka Soomaaligu iskuma hawlin ama dan kama lahayn in ay
warka ka xaqiijiyaan Wasaaradda Arrimaha Dibadda Kenya (Sida ay hadda samaysay
Standard), waxaana xusid mudan in weriyaha BBC-da ee waraystay uu xilligaa ku
sugnaa Nairobi.
Qoraalkii Standard oo sii socda....
Haddii aan dib ugu laabano qormadii dheerayd ee Jariidadda Standard oo
SomaliTalk.com tarjumtey waxaa ka mid ahaa sidan: Jariidadda oo warkeedii sii
wadatay waxay qortay "Waraysi ay BBC laanta afka Soomaaligu toddobaadkii hore la
yeelatay (Fowsiya) Aadam waxay ku beenisay in Soomaaliya aysan heshiis ku
saabsan xadaynta badda la yeelan
Kenya." "Waxay na weydiisteen in aan arrinta markale (wadahadal)
ka furno laakiin waan
ka diidey," ayey tiri ayadoo tilmaamaysa in ay Kenya u sheegtay in arrintani
ahaanayso sidii uu u diidey baarlamaankii Soomaaliya 2009," ayey qortay Standard.
"Wasaaradda Arrimaha Dibadda (Kenya) waxay ku fashilantay in wax jawaabo ka
bixiso (hadalkaas) xitaa markii jariidadda Standard ay u dirtay liis su'aalo ah, ayadoo
su'aalaha u marsiisay qaybta xiriirka communication-ka u qaabilsan wasaaradda," ayey qoraalkeeda ku adkaysay
jariidadda Standard. "Arinta xuduudaha Badda
ayaa sannadkii 2009 waxaa kadhashay caro
ay Soomaalidu ka caroodeen kaddib markii ay soo shaac baxday in dalka
(Soomaaliya) uu dhul ku waayayo, dhulkaas oo raacaya dhanka Kenya." "TV-yada
wararka ku laliya Satellite-ka ee Luuqadda Soomaaliga ku hadla, Website-yo iyo
Idaacado (Radio) ayaa dhalliil usoo jeediyey hishiiska cusub, waxayna ku
tilmaameen Xukuumadda hadda jirta mid boorka ka jafaysa
hishiiskii fashilmay. Ugu dambayntiina dawladdu waxay ogolaatay (cadaadiskii ka
imanayey shacabka)." "Dowladda Federaliga Soomaaliya uma tixgelinayso
arrin habboon in wadahadal cusub laga galo
xadaynta xuduudda Badda Soomaaliya wakhtigaan, dhammaan qaybaha xuduudaha
Soomaalida Bad iyo Qalfoofka Qaaradda", sidaas waxaa lagu sheegay Bayaan kasoo
baxay Xafiiska Ra'iisalwasaaraha Abdi Farah Shirdon.
"Dad badan oo Soomaali ah
waxay aamisan yihiin ujeedada Kenya u gashay Soomaaliya bishii October 2011
in ay tahay mid ku salaysan sugidda amniga dhulka xuduudaha ah ee la olloga ah
xuduudaha badda ee labada waddan u
dhaxeeya oo la rumaysan yahay in uu yahay dhul hodan ku ah khayraad shidaalka
aan weli la daah-furin." Soomaaliya waxay isku dayday in ay yaraysato khilaaf kasta oo ku yimaada
Arimahaan. Bayaankii Golaha Wasiirada waxaa lagu sheegay: "Dawladda (Soomaaliya)
waxaa ka go’an xoojinta cilaaqaadka ay la leedahay Kenya iyo wadashaynta
dawladda Madaxweyne
Uhuru Kenyatta, oo kala shaqaynayaan dhawr arrimood oo ay kamid yihiin dib-u
dajinta qaxootiga Soomaaliyeed iyo xoojinta amaanka xuduudaha labada dal
wadaagaan oo maslaxad u ah labada dal. Gobolada Xeebaha
 Dad badan oo Soomaaliyeed ayaa diiday
qaar erayadii ku jirey hishiiskii
Is-Afgarad ee sanadkii 2009 (MOU), sida erayadan: "Sheegashada labada dal
ee xeebta waa aag is-dul-saaran oo ah qalfoofka qaaradda, kaas oo noqonaya aag
lagu muransan yahay". Waxayna ku doodaan in Kenya ka bilowday sahaminta
shidaalka. Cabsidaas waxay keentay in Muqdisho ay khamiistii ka soo baxday
bayaan kaddib markii ay kulmeen golaha wasiirada.
"Xukuumada Federaaliga ah ee Soomaaliya waxay aqoonsan tahay sharciga
qaran ee badaha Law No. 37 ee dhul-badeedka iyo dekedaha oo la saxiixay 10-kii
September 1972, ee qeexaya dhererka xadka badda “territorial water” ee gaaraya
200 mayl-badeed iyo continental shelf ", ayaa lagu yiri Bayaanka. "Waxaana
Soomaaliya ay xeerka badaha aduunka ansixisay 24kii Luuliyo 1989" ayaa
lagu yiri Bayaanka Golaha Wasiirada. "Dowladda Soomaaliya waxay kale oo sheegtay in ay
ayidsan tahay go'aankii
Baarlamaanka (Soomaaliya) ay gaareen bishii August 1,2009, kaas oo laga soo qaaday
waxba kama jiraan hishiiskii MOU ee ay saxiixeen bishii April 7, 2009 Abdirahman
Warsame iyo Wetangula. Qaramada Midoobay ayaa bishii March 12, 2010 sheegtay
hishiiskii 2009 ee MOU in uu yahay mid aan la cuskan karin ama lagu hawl geli
karin, maxaa
yeelay waxaa diiday Baarlamaanka Soomaaliya," ayaa lagu yiri bayaanka.
"Hishiiskii (MOU) oo Wargaysga Standard helay, waxaa qayb kamid ah
kuqornaa "Inkasta oo Labada dal ee Xeebta (Kenya & Soomaaliya) ay dano kala
duwan leeyihiin oo ku saabsan xadaynta qalfoofka Qaaradda ee hoos imanaya aagga
muranka ku jira, haddana waxay si xoog leh uga dhaxeeya dano la xiriira sidii
loo samayn lahaa xadaynta qalfoofka qaarada ee ka durugsan 200 oo mayl badeed,
iyadoo aan mustaqbalka caqabad ku ahayn xadaynta qalfoofka qaaradda ee u
dhaxaysa iyaga (Soomaaliya & Kenya)."
Aagga La isku haysto
Waxaa (heshiiskii MOU) intaas ku daray "Iyagoo halkaas ka duulaya labada dal
ee xeebta waxaa ka go'an in ay wada shaqeeyaan si ay u ilaaliyaan oo u
horumariyaan danaha ka dhexeeya ee ku saabsan samaynta xaadaynta cabbirka
Qalfoofka Qaaradda ee badwaynta ka xiga fogaan ka durugsan 200 oo mayl badeed".
Inkasta oo arrimaha la xiriira xadayntu aysan dadka (Kenyaatigu) sidaas ugu
baraarugsanayn, laakiin arrin weyn ayey ka tahay Soomaaliya. Nairobi waxay
rumaysan tahay haddii aan sida ku haboon, waqtiga ku haboon loo xallin arrinta
la xiriirta xadaynta badda, in ay halis gelinayso xuquuqda ay Kenya u yeelan
karto in ay bixiso shatiyada lagu baarayo shidaalka ee aaggaas iyo lacagta laga
heli doono marka shidaal kasoo baxo aagga la isku haysto.
 Sannadkii 2010, sida ku cad website Barwaaqasooranka-Yurub (Commonwealth),
waxaa xoghaynteedu khubaro ka socda ay aqoon-koroshi u qabyeen saraakiil ka
socda dawladda (Kenya) si ay dalka ugu diyaariyaan sidii wada xaajood xuduudaha
badda ay ugala geli lahaayeen Soomaaliya, waayo "in la agaasimo xuduud badeed
cad waxay muhiimad weyn u leedahay ammaanka, kala-gooshidda maraakiibta
xamuulka, dhawrida degaanka, kalluumaysiga iyo sahaminta khayraadka ku jira
badda ee gobolka."
Halkaas ayey warkeeda ku gabagabaysay Standard. (isha
Warka / Source: Halkan ka akhri)
Fawsiya, wasiirka Arrimaah dibadda, oo dhahaysa waxaa saxiixayga ku been Abuurtay
SomaliTalk Halkan ka Dhagayso
(Somalichannel). Sidoo kale
Halkan ka dhagayso (BBC) . Arrinta wasiirku ka hadlaysay waa saxiixa ay
Standard hadda soo bandhigtay, kana xaqiijisay wasaaradda Arrimaha dibadda Kenya. Waa saxiix dhab ah.
Marka hadda maxay wasiirku arrinta ka dhehi doontaa? Shacabka Soomaaliyeed maxay
u sheegi doontaa?
Baarlamaanka Soomaaliya ee hadda waxaa la gudboon in ay xeer dastuuri ah
ka soo saaraan go'aankii golaah wasiiradda ee June 6, 2013 si aan cid dambe ugu
soo hanqal taagin dhul-badeedka Soomaaliyeed.
MOU-gii 2009 oo
AfSoomaali Loo Rogay
June 6, 2013 ayey ahayd markii golaha wasiriadda DFS shaaca ka qaadeen "Xukuumada Federaaliga ah ee Soomaaliya waxay aqoonsan tahay sharciga qaran ee
badaha Law No. 37. ee qeexaya dhererka xadka badda “territorial water” ee
gaaraya 200 mayl-badeed iyo continental shelf . Waxay dawlada Soomaaliya
ogolaatay xeerka badaha aduunka ee ay wax ka saxiixday 24kii Luuliyo 1989 ayadoo
aan ka tanaasulin sharciga qaran."
akhri....
- FG: Dhul-badeedka Soomaaliya muran kuma jiro, kumana jiri jirin wixii
ka horeeyey heshiiskii MoU ee 2009
Faafin: SomaliTalk.com | June 10, 2013
| 
Daabaco
Boggan | Print
