Kenya oo Shaaca ka Qaaday in Lamu laga Hirgelinayo Mashruuc Aag Dhaqaale
(Economic Zone), islamarkaasna la samaynayo Waddo-tareen oo isku xiriirinaysa
Lamu iyo Addis Ababa
Meles
Zenawi ayaa Kenya u sheegay in uu diyaariyey kharashkii jidka-tareenka ee isku
xiraya Addis Ababa iyo Mooyaale, laakiin Kenya laga doonayo in ay dhamaystiraan
Mashruuca dhinacooda wadada-tareenka ee isku xireysa Lamu iyo Mooyaale, sidaas
waxaa caddeeyey Raila Odinga.
SomaliTalk.com | Nov 24, 2011
"Waxaan qorshaynaynaa in aan mashruuc khaas ah keeno xeebta,
mashruucaas oo la keenayo Lamu iyo Mombasa" sidaas waxaa yiri Ra'iisul Wasaaraha Kenya, Raila Odinga.
"Itoobiya
waa dhamaystireen mashruucaan dhinacooda, waxaana arrintaas ka wada hadalay
ra'iisul wasaaraha (Itoobiya) oo ii xaqiijiyey in ay diyaariyeen maal-gelinta
waddo-tareen oo isku xiraysa Addis Ababa ilaa Mooyaale, laakiin lacagtas
maalgelinta ah ma qoondayn karaan ilaa Kenya ay dhamaystirey qorshaha mashruuca
dhinacooda oo isku xiraya Lamu ilaa Mooyaale. Haddii kale waxa uu noqonayaa
waddo tareen ah oo aan meelna ku xiriirsanayn Railway to Nowhere."
Waxana uu intaas raaciyey in "jidkaa tareenku uu tegi doono ilaa iyo Jubba
(koonfurta Suudaan) ilaa uu gaaro dalka Kamaruun." (Video Hoos ka daawo).
Dawladda Kenya ayaa markii dagaaladda sokeeye ka dhaceen Soomaaliya waxay
bilowday qorshaha mashruuca Lamu oo markii hore ku bilowday sahamin shidaal oo
ay doonayeen in ay ka sameeyaan aag gudaha ugu jira Soomaaliya, waxaana xigey
mashruuc baaxad weyn oo Lamu la qorshaynayey in laga sameeyo deked weyn oo ay
adeegsadaan Itoobiya iyo Koonfurta Suudaan.
Mashruucaasi si uu u hirgalo waxay Kenya u ku hamidey in ay fidsato xuduudka
oo ay badda Soomaaliya qaar ka soo goosato, taas oo ay isku dayday in ay bedesho
xadka badda ee aagga Raas Kambooni. Waxayna horaantii 1990-naadkii la xiriirtay
qabqable-dagaal oo markaas ka talinayey Kismaayo oo ay ka dalbatey in uu la galo
heshiis, laakiin wuuu ku gacan sayray.
Waxaa xigtey 2004 markii xukuumadda FKMG lagu soo dhisay Nairobi/Eldoret in
durbadiiba ay saraakiisha Kenya la xiriireen xukuumaddii Cabdullaahi Yuusuf,
sida uu SomaliTalk u sheegay masuul xilligaas ka tirsanaa xafiiska Madaxweynaha,
waxaana Kenya markaas loo sheegay in aan heshiis ku saabsan badda lala gelayn.
Kenya ma quusan. Markii Jabuuti lagu soo doortay xukuumadda Sheikh Shariif
ayaa Kenya oo garaabsanaysa Walad Cabdalla waxay durbadiiba heshiis aan laga
fiirsan la galeen DFKMG ee Sheikh Shariif, taas oo lagu doonayey in badda
Soomaaliya qayb weyn loo gooyo Kenya si markaas mashaariicda Lamu ugu hirgalaan.
Xukuumadda Shariif waxay arrintaas kala kulantay waji gabax weyn markii shacabka
Soomaaliyeed ee dhulka leh ay arrintaas ka soo horjeesteen, ilaa markii dambe
baarlamaanka DFKMG uu heshiiskaas Isfahamka loogu yeeray ka dhigay Waxba Kama
Jiraan.
Markii ay arkeen in qorshahaasi uusan soconayn ayey u soo fekereen nidaam
cusub oo ah in la yiraahdo Soomaaliya baddeedu maba cabirna, waxayna xukuumadda
KMG ee uu hogaamiyo Sheikh Shariif halkii laga filayey in ay ka taliso danaha
shacabkeeda ayey markale u ololaysay qorshaha cusub ee lagu doonayey in lagu
duudsiiyo boqolkiiba 97% dhul-badeedka Soomaalida, lana doonayey in la baabi'yo
sharcigii badda Soomaaliya ee Law No. 37.
Markale ayaa shacabka Soomaaliyeed arrimahaas gaashaanka u daruureen, kana
hor yimaadeen qorshaha ay jaalka ku ahaayeen Sheikh Shariif xukuumaddiisa iyo
Kenya oo ahaa in la yiraahdo badda Soomaaliya ma cabirna. Inkasta oo
diidmada dambe ee baarlamaanka ay arrimo weyn ku qarsoonaayeen, horena
faallooyin looga qoray.
Markii ay Kenya aragtay in xagga sharciga caalamiga ah aan Soomaalida la
loodin karayn, ayna shacabka Soomaaliyeed foojigan yihiin (inkasta oo xukuumadda
FKMG ay jeebka ugu jirto Kenya), ayaa markaas Kenya dedejisey qorshaheedii
saddexaad oo ah hore usoo qorshaynasay oo ah in ay Soomaaliya ku duusho oo ka
samayso aag ood-celis ah (Buffer Zone) oo ay toos gacan ugu leedahay si
mashruuca Lamu u dhaqan galo.
Kenya waxay Soomaaliya ku duushey 16-kii October 2011, waxayna duqaysay
magaalooyin Soomaaliyeed oo ay ku laysay dad shacab ah oo aan waxba galaabsan,
qaarkoodna ahaayeen qaxooti.
Kenya iyo Ethiopia waa laba dal oo ay Gumaystayaashii reer Yurub gacant au
geliyeen dhul Soomaaliyeed (NFD iyo Soomaali-galbeed), taas oo dhul iyo dad ay
kaga weli ku hoos jirey gumaystayaasha Afrika.
VIDEO: Ra'iisul Wasaaraha Kenya oo Arbacadii Nov 23, 2011 shacabkiisa
iyo maal-gashadayaasha u caddeeyey in mashruucii Lamu uu dhaqan gelayo. Video
hoos ka daawo.
Faarax Macallin: Ma dhici doonto in Mardambe Xamar looga taliyo Kulbiyow,
ninka taas ku riyoonayana waxaa uu ku nool yahay qarni kale...
"Gelitaanka Ciidamada Itoobiya ay galeen Soomaaliya waxay dhibaato weyn u
keeneysaa hawlgalka Kenya..." Faarax Macallim
Nov
22, 2011:
Guddoomiye ku xigeenka Baarlamaanka Dalka Kenya, Faarax macallin oo ay
waraysi la yeelatay idaacadda Alfurqaan ayaa sheegay in uu ka soo horjeedo soo
gelitaanka ciidanka Itoobiya ay markale ku soo galeen gudaha Soomaaliya, isagoo
arrintaas ka hadlaya waxa uu yiri "Itoobiya taariikhdeedu waa mid ka duwan
taayada (Kenya), waana mid soo jireena ah, marka soo gelitaanka ay hadda soo
galeen (Soomaaliya) ma soo dhaweyneyno, waxaana u arkeynaa mid dhib weyn u
keeneysa hawlgalkanagii oo waji kale oo loo yeeli karo."
Laakiin Faarax Macallin waxa uu sheegay in taas ay ka duwan tahay Kenya
hawlgalkeeda (duullaanka) ay ka waddo gudaha Soomaaliya. Waxa kale oo uu ka
hadlay dastuurka DFKMG (ee lagu soo sameeyey Kenya) waxana uu yiri dastuurkaas
"annagu" (kenya) uma soo samayn, waana Federaal, kaas oo uu markaas raaciyey "ma
dhici doonto mar dambe in xamar laga taliyo oo nin jooga Kulbiyow....." Hoos ka
dhegeyso:
Kenya iyo Ethiopia waxay gumaystayaashii reer Yurub ay gacanta u geliyeen
dhul Soomaaliyeed (NFD iyo Soomaali Galbeed), taas oo ay shacab Soomaaliyeed
qarnigan ku hoos nool yihiin gumaysiyadaas oo aysan xor u ahayn in ay ka
tashadaan mustaqbalkooda.