Isku Shaandhentii Isku Shaandheyn Dhashey

Ramadaan Kariim Akh-ristayaasha aynu jecel nahayoow meel kasta oo aad joogtaan, Akh-riste ha dhibsan qormadan oo hana ku farxin waayo waxaan halkan idiinku soo gudbindoonaa Qormada cinwaankeeda kore ku xusan oo aan uga hadli doono Isku Shaan-dheynta lagu sameeyey dhowaan Golaha Xukuumada Ra’iisul Wasaare Cumar Cabdirashiid, hadalo kala duwan oo ka soo baxaya isku shaan-dheyntan iyo maamul lagu sheegey Banaadir land oo ay ku hawlan yihiin rag ka tirsan siyaasiin Soomaaliyeed oo hore ugu fashilmey damacooda siyaasadeed, iyadoo la ogyahay kuwii hore halka uu xaalkoodu marayo, dowlado ku hawlan arintaas oo gacan siinaya iyo warar is-khilaafsan oo ka soo baxaya Ra’iisul Wasaarihii hore ee TFG-da xilka ka degay oo la sheegey in uu qayb ka yahay xubnahaasi.

Sida la wada ogyahay Col/ Nuur Xasan Xuseen (Nuur Cade) wuxuu ahaa Ra’iisul Wasaarihii ugu dambeeyey dowladii FTG-da ahayd ee madaxweynaha ka ahaa Col/Cabdullaahi Yuusuf Axmed, dowladaasi ayaa mas’uuliyiintii soo marey waxaa soo wajahay caqabado fara badan oo ay ka mid tahay mucaarad hubeysan oo dagaal lagu hoobtey oo ay la gashey dowlada, mas’uuliyiin is-khilaafsan, faragelin shisheeye oo wajiyo fara badan leh iyo qaar ka mid ah mas’uuliyiintii soo marey TFG-da oo ku kacay ku tagri fal hantida Qaranka Soomaaliya loogu deeqay iwm.

Dhamaan arimahaasi waxay dhaceen Nuur Cadde ka hor iyo inta uu xilka hayey, balse Nuur Cadde markii uu la kulmey caqabadahan faraha badan oo ay ka mid tahay degenaansho la’aanta Xukuumadii uu Ra’iisul Wasaaraha ka ahaa ee dalka Xukumeysey mudadda halka Sano iyo dhowrka bilood wuxuu qaatey go’aan adag oo ah inuu la heshiiyo kooxaha ku kacsan Xukuumadiisa.

Wuxuuna wada hadal ay garwadeen ka tahay UNPOS la furey hogaanka kooxaha mucaaradka iyo xubno uu hogaaminayo, taasoo ugu dambeyntii uu ku guuleystey in uu kala jebiyo mucaaradkii oo qaybna uu la heshiiyey qaybna ay ka biyo diidey heshiiska, balse heshiiskaas uu keeney Ra’iisul Wasaare Nuur Cadde ayaa isaga iyo madaxweynihiisa ay isku khilaafeen, kaasoo Aakhirkii keeney in Madaxweynuhu uu xilka baneeyo, inkastoo xil ka tegista madaxweynaha aysan xalin caqabadihii kala duwanaa ee ka jirey dalka guud ahaantiisa, marka laga reebo bixitaanka ciidamada Itoobiya oo hada ku jira rogaal celis hor leh, hadana Nuur Xasan Xuseen wuxuu isu soo sharxay Madaxweyne, balse kuma guuleysan, waxaana jagadii ay isaga iyo madaxweynihiisa isku khilaafeen ku fadhiya kooxdii mucaaradka ku ahayd, iyadoo ay saacideen qaar ka mid ah dowladaha caalamka ee taageerayey kooxdaas, islamarkaana markii looga guuleystey doorashadii Nuur Cadde, iyagoo iska dhigaya wax la jira si aad ah ugu tacsiyeeyey, isla goobta doorashada ka dhaceysey, taasoo u muuqatey jees jees.

Nuur Xasan Xuseen wuxuu hada Safiir ka yahay dalka Talyaaniga, waxaana dhowaan lagu wareejiyey Furaha Safaarada Soomaaliya, la wareegida xilka safiirnimo ee loogu sameeyey Nuur Cadde dalka Talyaaniga, ma yahay mid isagu uu ku qanacsan yahay?, mise waa mid uu kaga gudbayo dano kale oo siyaasadeed?, Jawaabaha su’aalahaasi waxaan u daayey Akh-ristayaasha, laakiin hadii aan dib u eegno inagoo aan tafaasiir dheer sii gelin, dowlada Talyaaniga xiligii uu Ra’iisul Wasaaraha ahaa Nuur Cadde waxay taageero nooc kasta siineysey kooxihii mucaaradka ku ahaa Xukuumadiisa iyo tii Geedi, sida ay xusayeen qaar ka mid ah mas’uulyiintii hore ee TFG-da oo xitaa loo diidey qaar ka mid ah diblamaasiyiintii Talyaaniga ahaa in dalka Soomaaliya ay soo galaan xiligii Cali Geedi.

Shacabka Soomaaliyeed, isagoo dareensan ficiladii foosha xumaa ee uu kula dhaqmayey Talyaanigu cunsuri nimadiisa mudadii dowlad la’aanta ayaa wuxuu is-weydiinayaa, kaalin intee la eg ayey ka qaadan kartaa dib u soo nooleynta Safaarada Soomaaliya ee ku taal Talyaaniga, Nuur Cadde se isagoo og caqabadihii hortaagnaa Xukuumadiisa ka qayb ahaanshaha Talyaaniga, ma wuxuu noqon doonaa sida kuwa isaga ku kacsanaa oo kale in loo soo adeegsado bur burinta dalka iyo dadka Soomaaliyeed, maalkooda, sharaftooda iyo qiyamkooda?, mise wuu ka leexan doonaa?, waayo beryahaan waxaa la hadal hayaa rag isagu uu ka mid yahay oo qaarkood ay yihiin rug cadaayaasha dagaalka muqdisho iyo TFG-dii hore, in ay ku hawlan yihiin dhismaha Banaadir land, iyadoo hirgelinta maamulkaasina ay qayb ka yihiin rug cadayaal u dhashey dalka Talyaaniga?!!, waa yaabka yaabkiisa, inkastoo aan ka sugeyn Nuur Xasan Xuseen intii aan ka bartey, hadana waxaa macquul ah in qayb ka mid ah ragaas ay qaataan fikirkaas, sida kuwii hore loogu xamanayey Suntii Badda lagu duugey, sidoo kale ragii lagu xamanayey xanibaada Xoolaha Soomaaliya iyo xubin kale oo lagu sheegey in uu ka tirsanaa Is-bahaysigii Sharta Soomaaliya dhamaan ragaasina lagu sheegey in ay isku hayb yihiin mid ka mid ah mas’uuliyiinta ugu sareysa ee dowlada, balse la arki doonee Awrta rararn ee rifayaasha la kadeedan damacooda fashilmey halka ay ku furtaan.

Dhinaca kale hadii aynu eegno qaab dhismeedka dowlada Madaxweyne Sheekh Shariif iyo Xukuumada Ra’iisul Wasaare Cumar, intii ay jirtey waxaa lagu xantaa Golaha Wasiiradda inay isugu jiraan, Wasiiro qaab Qaran ugu shaqeeya xilkooda, kuwo hab beeleed ugu shaqeynaya, kuwo qaab Ganacsi u shaqeeya, kuwo qaab jabhadeed u shaqeynaya wali, kuwo hab NGO u shaqeeya iyo kuwo magac Wasiir ku jooga oo aan aqoon shaqadooda, inkastoo uu dhowaan sameeyey Ra’iisul Wasaaruhu isku shaandheyn aan la garan ujeedadda ay lahayd.

Hadana xeel dheerayaasha dhinaca siyaasada Soomaaliya waxay ka bixiyeen dareeno kala duwan oo qaarkood aan la shaacin Karin, balse qaar ka mid ah hadii aan xusno waxay ku sheegeen “ isku shaan-dheynta Ra’iisul Wasaaruhu waxay noqtey wax aan marna la fileyn, islamarkaana sumcad dari u keeneysa mustaqbalka hogaamineed Madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha”.

Sababtoo ah waxay carabka ku adkeeyeen “Madaxweynaha waxaa laga doonayaa in uu koontaroolo Ra’iisul Wasaaraha oo saxo, siiyana tilmaamo habka ugu wanaagsan ee hawsha guud ee dalka si ay u noqoto mid ku socota habkii dastuuriga ahaa, Waayo Ra’iisul Wasaare Cumar Cabdirashiid ugu horeyn waa nin da’yar oo saaxada siyaasadeed ku soo fuuley si lama filaan ah, iyadoo loo eegayo magacii Aabihii uu ku lahaa dalka iyo dadka Soomaaliyeed, kamana mid ahayn raga ku yimid miiska hogaaminta dalka Qori, inkastoo qabiil uu ka soo jeedo, marka loo eego habka 4.5-ka ee dowlada lagu dhisey, hadana waxaa ka xoog badneyd Sumcadii Aabihii uu lahaa.

Balse markii xilka loo dhaariyey oo uu dhisey Golihiisa Wasiiradda oo intooda badan lagu xanto inuusan isagu soo xulin ayaa xukuumadiisu waxay nasiib u heshey in qaar ka mid ah Wasiiradiisu ay noqdaan kuwo Qaran oo hawl la taaban karo ka soo qabtey qaybo badan oo wax weyn u tarey siyaasada Xukuumada uu hogaamiyo ee dalka Soomaaliya, halka kuwo kale oo ka tirsan Xukuumadiisa ay xilkooda ugu shaqeynayeen qaab qabiil oo dantii Qaranka ay ka hormariyaan tan Qabiilka ay ka soo jeedaan, sidoo kale ayna jiraan, kuwo hab Jabhadnimo ugu shaqeynaya xilkooda oo hadana si hoose mucaaradka ula safan, waxaa kale oo intaa dheer Wasiiro qaab Ganacsi xilkooda ugu shaqeysta oo ma ahan kuwo hawsha noocaas ah hada bilaabey ee waa mid hore ay u soo sameyn jireen, islamarkaana lacago badan ay hore ugu lunsadeen nidaamka noocan oo kale, waana boog aysan ka bogsaneyn waligood madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha xitaa hadii ay xilka ka degaan” ayey yiraahdeen.

Xukuumadan oo haysata xili hawleed ku eg laba sano ayaa in badan oo ka tirsan dadka Soomaalida ah ee ku nool Caasimada Jabuuti is-weydiinayaan su’aalo ku wajahan isku shaandheynta Golaha Xukuumada, su’aalahaas oo ay ka mid ahaayeen Isku shaandheyntii xukuumada cusub ma digniin ku socotaa rag ka tirsan xukuumadaa oo la doonayo in lagu cuno kuwo khatar ku ah jiritaanka dowlada?!, mise awood tijaabin Sheekh Shariif iyo Ra’iisul Wasaarihiisaa ay sameeyeen baa?, halka kuwo kale ay qabaan waa isku shaan dheyn dowlado shisheeye ay ka dambeeyaan?, sidoo kale kuwo ayaa qaba ma ahan in Isku shaandheyntan mid sax ah ee waa isku shaandheyn kale oo wajiyo fara badan leh oo wax badana ay ku hoos duugan yihiin?, maya ee waa mid ay ka dambeeyaan maamulada macmalka ah ee ka jira Soomaaliya?, halka kooxda ugu dambeysa ay qabaan ma waxaa jira shaqo xumo laga dareemey wasiirada qaarkood ayaa loo sameeyey isku shaandheyntan? Maya ee ma waxaa loo sameeyey in aan wax hagaagin sida TFG-dii hore oo kale ayaa laga doonayaa oo wasiirku isagoon wali aas aaskii wasaarada dhigin hawshiisa dhexda laga qaban jirey?!. Dhamaan su’aalahaas iyo kuwo kale oo fara badan waxay u baahan tahay in shacabka Soomaaliyeed iyo mas’uuliyiintooda ay isla fahmaan halka ugu dambeysa ee isku shaan dhaynta, balse anigu hadii aan ku hormaro jawaabaha in badan oo ka mid ah su’aalaha waxbaa ka jira.

Maxamed Allman

laakiin marka laysku soo duubo Xukuumada Ra’iisul Wasaare Cumar Cabdirashiid sow lama dhihi karo mar hadii intaas oo nabar ay leeyihiin ku tilmaameen Wasiiradu xeel dheerayaashan waxay u baahan tahay isku shaandheyn, balse marka dhinac kale laga eego, isku shaandheyntii la doonayey in lagu sameeya Wasiiradda nabarada waaweyn lahaa ayaa isku shaandheyntii qalinka Ra’iisul Wasaaruhu waxay la tagtey qaar ka mid ah Wasiiraddii Hab Qaranka ku shaqeynayey, halkii lagu abaal marin lahaa hawsha ay qabteen wax u dhigma oo waano u noqota kuwa kale, ayaa xilka loo kala bedeley kuwii NGO-nimo ugu shaqeysanayey xilkii Qaranka, balse Akh-ristoow waxay su’aali ka taagan tahay dowladu sidey ugu guuleysan karto waqtigeedii, iyadoo ay habeen iyo maalin Jeeblayaasha Qarxa madfac la dul taagan yihiin oo boogahii dowladuna ay fiishayaan, iyadoo Xukuumadu inta badan sheegta in ay dooneyso Jeeblayaasha Qarxa in lagu soo daro dawlada, taasoo iyaduna hadii ay dhacdo su’aalo kulull ay ka soo bixi karaan halka Jago looga helayo Jeeblayaasha Qarxa?!, waxaana marag madoonto ah qaar ka mid ah Golaha Wasiiradu in aysan ka shaqeyn neynin sidii loogu soo biirin lahaa Xukuumada Jeeblyaasha Qarxa, mise hadii kale hawshu waxay ku socon Isku Shaandheyn Isku Shaandheyn Dhasha?!!! Oo TFG-dii hore hab maamulkeedii uu hareeyey arimaha noocaan oo kale.

W.Q;- Maxamed Macallin Cismaan (All-man) Somalitalk Jabuuti.
fatxumaalik@hotmail.com