Burcad Badeedda Soomaaliyeed ee Haysata Markabka Masaarida
oo Sheegtay in aysan Markaabkaas Dhawaan Siidayn doonin...
Jimcadii February 6, 2009 ayaa waxaa soo baxay warar
sheegayey in burcad badeedda Soomaaliya ay aqbaleen in ay
siidaayaan markabka MV Blue Star, iyo shaqaalaha saaran
iyo xamuulkiisa kaddib markii la isku af-gartay lacagta madax
furashada ah. Markabkaas oo laga leeyhay dalka Masar waxaa in ka
badan bil lagu haystaa xeebaha Soomaaliya.
Waxaa jirey warar kala duwan oo ka soo baxay siideynta
Markabkaas. Jariidadda
International Herald Tribune oo soo xiganeysey
mulkiilaha markabka Abdel Rahman Awwa ayaa sheegtay in
mulkiilahu uu rajaaynayo in markabka la sii deynayo "muddo
saacado gudahood ah". Halka jariidadda
Herald Sun ee Melbourne oo soo xiganeysey Abderrahman
el-Awwa ay sheegtay in mulkiiluhu uu rajaynayo in markabka la
siidayn doono "afar maalmood ka dib". Waxaa jariddadu intaas
raacisay in burcaaddu ay aqbaleen in la siiyo $1.5 million.
Abderrahman el-Awwa waxa uu yiri "waxaan burcad badeeda isku
afgaraanay in ay qaataan lacag dhan hal million oo doolar oo
madax furasho ah, waxayna sugayaan meel ammaan ah oo aan lacagta
ku siino". Jariidadda Herald Tribune waxay warka ka soo
xigatey hay'adda Reuters, halka Herald Sun ay soo
xigatey AFP.
Wararkaas kuwo u dhigma ayaa laga sii daayey warbaahinta
maxalliga ah ee Puntland oo ah aagga loo malaynayo in markabkaas
lagu haysto.
Burcad badeedkii Soomaaliya markii ay wararkaas maqleen ayey
furka tuureen, waxayna sheegeen in warkaasi aan waxba ka jirin
oo aysan makabkaas siideyn doonin saacado gudahaad.
Nin magaciisa lagu sheegay "Siciid Badda Cagaha Geli"
oo la xiriiray Idaacadda SBC ee Boosaaso ayaa sheegay
warka la xiriira in markabkaas la sii daynayo uusan ayaga (burcadda)
ka iman, waxana uu yiri "Waxaan kuu cadaynayaa warkaas isaga ah
in uusan ahayn war annaga naga soo baxay, oo uu yahay war ku
tiri kuteen ah oo meelahaas magaalada ka soo baxay in uu yahay,
ma garatay."
Markii la weydiiyey in wax xiriir ah dhex maray iyaga (buracadda)
iyo dadka leh markabka, "Siciid Badda Cagaha Geli" waxa uu
qiray in xiriir dhex maray "Xiriir waa dhex maray, waana noo
socdaa, ma garatay!", ayuu yiri "Badda Lugaha geli".
Markii la weydiiyey in loo ballan qaaday in la siinayo lacag
gaareysa $3 million oo loogu keenayo markab kale waayo Masar
waxay sheegtay in aysan heli karin diyaarad lacagta loogu soo
tuuro. "Siciid Badda Cagaha Geli" waxa uu yiri: "Wax heshiis ah
oo go'aan ah oo aan gaarney markan iyada ah oo aan diidney ma
jirto, laakiin wada hadalkii waa noo socdaa, ma garatay!".
Markabka xaggee ka soo qabsateen markii la weydiiyey waxa uu
markii hore ku jawaabey "GACANKA, GACANKA!". Sababtee u
qabtateen, waxa uu kag ajawaabey "Waxaan u qabsanay wixii
maraakiibta lagu qabsan jirey oo kale."
Weriye
Maxamed Deeq Cabdalla
C/Qaadir oo waraysiga qaadayey
ayaa weydiiyey "ma arrin fiican ayaad u aragtaan markab badda
caalamiga ah maraya in aad soo qabsataan oo lacag dalbataan".
(Burcad-badeedka Soomaaliya) "Waxay jawaab u tahay
Cir-waynaanta Reer Galbeedka, kuwaas oo soo weeraray oo weliba si
ku dul-noolaansho ah u adeegsadey khayraadka badda Soomaaliya si
sharci darro ah," ayuu yiri. "Ma aha Burcad-badeed, waa is-difaacid. Waa difaacid cuntada
carruurta Soomaaliyeed," ayuu yiri Col Gaddafi.
Akhri qoraalkii
Qaddaafi
oo Difaacay Burcad-Badeedda Soomaaliya.. Akhri...
|
"Siciid Badda Cagaha Geli" waxa uu ku jawaabey "Ninyohoow
arrintaasi waxa weeye annagu Bahalkaan biyaha Soomaaliya ayaannu
ka qabsanay, ma garatay, waxaanuna u aragnaa in ay tahay xad
gudub lagu soo xad gudbey biyahayagii, ma garatay, xad
gudubkaasna mana qaadaneyno mana qaadan doono, ma garatay!",
isaga oo sheegay in uu markabka dushiisa saaran yahay, waxana uu
intaas raaciyey "Cid kasta oo biyahayaga ku xad gudubaysana
hadda iyo wixii ka dambeeya iyo markasta in aanu wax ka qabanno
ayaan diyaar u nahay, ma garatay!"
Deegaankee ama xaggee la tagteen markabka markii aad gacanka
ka soo kaxaysataan, markii la weydiiyey "Siciid Badda Cagaha
Geli" waxa uu ku jawaabey "Walaal anagu Gacanka kama soo kaxayn,
anagu waxaanu ka soo kaxaysanay biyaha Soomaaliya, ma garatay!"
Sidee ula dhaqanteen shaqaalihii saarnaa markaabka, ma qol
ayaad ku xirtaan mase katiinado ayaad ku xirtaan, "taas ma aha
mid idaacadaha looga hadlo, waa in iyaga warka laga helaa," ayuu
ku jawaabey.
Sidee ku dhacday markab halkaas iska maaraya oo aanjariif
ahayn inaad qafaalataan, arrintaas dawladda ma la socodsiisee,
ma wax ka qabasho la'aan ayaa jirta, waxa uu ku jawaabey "Annagu
dawladda ma khilaafsanin, maana diidanin, magaratay!, waxaanuna
u aragnaa in anagu aanu dawladda la shaqyneyno."
Markii la xasuusiyey in caalamkaoo dhammi ka qaylinayo, oo
ayceeb u soo jiideen Soomaaliya, gaarahaan Puntland, miyasan
taasi fadeexad ku ahayn Puntland "Badda Cagaha Geli" waxa uu ku
jawaabey "Walaal wax kasta oo ay tahayba, Annagu Maamulka ma
dafirsanin, mana xaqirsanin, ma garatay!. Annagu waxaanu nahay
maamulka shacabkiisii ee hanaga dhigin dad ka baxsan, ma garatay!"
Idaacada SBC oo weydiisey in ay ka tanaasulayaan burcad
badeed nimada, ayaa waxa uu "Siciid Badda Cagaha Geli" ku
jawaabey "Waxkasta xilligeeda iyo waqtigeeda ayey leeyihiin,
xilligii tanaasul keeda la gaaro, annagu waxaani wax sii socon
doona ma aha, dalku maamul iyo dawlado ayuu leeyahay,
dhallinyaradu waxyaalo ay markii hore burcad badeednimada ku
bilowday ayaa jira, haddii maamulku waa isbedelay ee
dhallinyarada shaqooyin iyo camallo loo sameeyo wax badan ayaa
is bedelaya.. ma garatay!.. (taasi) waa wax laaga tanaasulo".
Markii la xasuusiyey in beesha caalamku soo saareen in
burcad-badeedda lagula dagaalamo bad iyo berriba, oo la
weydiiyey arrintaas sidee ka burcad ahaan u aragtaan, waxa uu "Siciid
Badda Cagaha Geli" ku jawaabey "Qaramada Midoobey marna ma ka
hadashay xaalaadda Soomaaliya oo wax ma ka qabatay inta ay
leedahay burcad badeed ayaa berri iyo bad lagula dagaalamayaa,
xaaladda Soomaaliya oo ka sii saraysa ama ka fara-weyn xaaladda
burcad badeednimada marna (maka hadashay) Qaraamada Midooobey".
Goorta ay sii deyn doonaan markabka oo lacagta qaadaanayaan
waxa uu "Siciid Badda Cagaha Geli" ku jawaabey "Waqtigii
iyo Xilligii Hawshiisu Dhammaato oo Ilaahay idmo ayuuu
markabkani tegeya, ma garatay!
Dawladda
Masar oo Beenisey inay Wadahadal La gashay Burcadda...
Dhanka kale, Dawladda Masar ayaa Axadii (Feb 8, 2009) waxay
beenisey in ay wax wada hadal ah la yeelatay burcad badeedda
Soomaaliya ee muddo ka badan bil haysta markabka Masaarida ee
'Blue Star' oo aysaaran yihiin 28 baxaari Masaari ah.
Sarkaal u hadlayey Wasaaradda Arrimaha Dibadda Masar,
Ambassador Hossam Zaki, oo magaalada Qaahira kula hadlayey
warbaahinta, Axad Feb 8, ayaa sheegay in dawladda Masar aysan la
xaajoon, lana xaajoon doonin burcad badeedda. Waxana uu intaas
raaciyey sharaxaad uu ka bixiyey hawsha Wasaaradda Arrimaha
Dibada ee Masaaridu in ay ahayd in ay sahasho sidii ay u wada
xiriiri lahaayeen Burcad-Badeedda iyo mulkiilaha Markabka.
Janaayo 1, 2009 ayey ahayd markii markabka 'Blue Star'
la qafaashay, afhayeen xilligaas u hadlay dawladda Masar ayaa
sheegay in "Qiyaastii 15 burcad badeed Soomaaliyeed ay afduubeen
markabka xamuulka qaada ee reer Masar, ayna saaran yihiin 28
shaqaale ah, markabkaas oo lagu magacaabo Blue Star waxa uu
sidey xamuul gaaraya 6000 tons," sidaas waxaa yiri Ahmed Rizq
oo ah sarkaal ka tirsan wasaaradda Arrimaha Dibada Masar.
Markabka waxaa la sheegay in laga qafaashay aagga Baab-al-Mandab.
Sida lagu faafiyey EgyptianChronicles, markabka Blue
Star waxaa leh shirkadda Alfa Marine, mulkiilaheeduna waa
Abd El-Rahman El-Awa. Warbixintaas oo la daabacay Feb 1,
2009 waxa ay sheegtay in jariidadda Al Wafd ay qortay in
burcadda markabkaas haysta loo soo bandhigay in la siinayo $1
million oo madax furasho ah si ay markabka u sii daayaan.
Burcad Badeedda Soomaaliya Waxay ku bilaabatay Difaacidda
Kallumaysatada
Warbixin
dheer oo January 29, 2009 ay qortay FPIF (Foreign
Policy In Focus) ayaa waxay sheegtay "Sababta ay Burcad
badeedka Soomaaliya ku bilaabatay in ay ahayd kaddib markii
habkii caadiga ahaa ee kalluumaysatadu uu ku adkaaday kaddib
markii markiibta shisheeyuhu ay xaalufiyeen kalluunkii."
Qoraalka FPIF waxa uu intaas ku daray "Kalluumaysatadii markii
ay caal waayeen waxay bilaabeen in ay weeraraan Maraakiibta (Shisheeye)
ee kalluumaysaneysa, markaas ayaa shaqaalihii maraakiibtaasi
waxay bilaabeen in ay adeegsadaan hub xoog weyn oo ay kula
dagaalamayaan kalluumaysatada (Soomaaliyeed), taas oo
kalluumaysatadii degaanku ay markaas ku jeesteen maraakiibta
ganacsiga. Burcad badeedu waxay jecel yihiin in ay isku
magacaabaan 'Difaacayaashii xeebta' iyaga oo sheegay ka hor
intii aan burcaddu faraha ka bixin, inay iyagu isu abaabuleen
sidii ay dadka degaanka uga difaaci lahaayeen kuwa sida xad
dhaafka ah u kalluumaysana, iyadoo qaarkood ay rumaysanyiihiin
in ay xeebaha Soomaaliya ka difaacayaan sunta halista ah ee ay
duugayaan maraakiibta shisheeye."
Sawirro Qarsoodi ah oo Laga Qaaday Burcad Badeedii Haystey
Markabkii Sucuudiga
(Bidix) Burcadda oo dhex socda markabka. (Midig)
baarashuudkii lacagta loogu soo tuuray.. Sawirka:
sundaymail.co.uk
Qoraal ay Feb
1, 2009 daabacday Jariidada Sudany Mail ee ka soo
baxdadalka Ingiriiska ayaa soo bandhigay sawiro iyo Xasuuq-Qor
uu qoray nin ka mid ahaa shaqaalahii markabkii Sacuudiga (Sirius
Star) ee burcad badeeddu ku haysteen xeebaha Soomaaliya
muddo 57 maalmood ah.
James Grady,
oo 52-jir ah, waxa uu meel ku qarsaday sawir-qaade (Camera) iyo
Computer ah Laptop. Maalin kasta oo kamid ah 57-dii maalmood ee
la haystey waxa uu si qarsoodi ah iyo dhuulaysi ah computer-ka
ugu qorayey wixii uu kala kulmo burcadda maalin kasta. Sidoo
kale waxa uu si qarsoodi ah burcadda uga qaadayey Sawirro (oo ay
ka mid yihiin sawirada sare.) Taas oo jariidadu ku tilmaantay
inuu naftiisa halis geliyey haddii ay burcaddu ogaan lahaayeen
waxa uu samaynayey.
Ninkaasi waxa uu qoraalkiisa ku soo bandhigay in
Burcad-Badeedda Soomaaliya ee markabkaas haystey:
- in ay had iyo jeer ruugayeen Qaadka oo ah daroogada
maskada bedesha
- in ay sagxadda maarkabka rasaas ka furayeen iyagoo
adeegsanaya qoryaha Kalashnikov (AK)
- in ay adeegsadeen computero markabka saarnaa oo ay ku
galeen Internetka iyagoo booqday website-yo ku saabsan
aflaamta jinsiga
- in ay nal xeebta ka daaran u maleeyeen markab soo
weraraya oo ay isku dhex yaaceen
Markabkii Sucuudiga oo burcadda loo
soo tuurayo lacagtii oo saara baarashuut.
Markabka
MV Faina ee burcaddu qabsatay |
Waxa kale oo uu ninkaasi Xuquus-qorka ka qoray Burcaddu uu
sheegay in markii markabka la siidaayey ay maqleen in burcaddii
oo sitay lacagtii la siiyey ay qaarkood baddu laqdey oo dhinteen,
taas oo uu sheegay in aysan ka xumaan (oo ay gaws dambeedka ka
qosleen).
10-kii January 2009 ayey ahayd markii burcad badeedda Soomaalya sii
daayeen markabka Sacuudiga ee MV Sirius Star, kaddib
markii shirkadda markaabkaas leh ee Saudi Aramco ay
burcadda siisay lacag dhan $3 million oo doolar.
Markabkaas waxaa November 15, 2008 laga qafaashay meel 500 miles
u jirta xeebta Kenya, waxana uu sidey laba (2) million oo foosto
oo ah batroolka ceyriin oo qiimahiisa lagu qiyaasay $100
million. Waxaa markaas burcaddu geysteen xeebta ku beegan
magaalada Xarardheere. Markabkaas waxa uu shidaalka ka
soo qaaday Sucuudiga waxan uu u wadey Maraykanka.
Shan (5) ka mid ah burcad badeedda
ayaa waxay ku qaraqmeen badda kaddib markii ay siidaayeen
markabka Sucuudiga. Waxaana Janaayo 12, 2009 xeebta ku soo
caariyey meydka mid kamid ah burcaddii oo ay jeebka ugu jirtey
bac ay ku jirto lacag dhan $153,000, taas oo ah lacagtii uu
qaybta u helay.
"Burcad Badeedda Soomaalidu Waa
Kuwo Cirwayn, Laakiin ma Dejiyaan Maraakabka.."
Urur ay ku midaysan yihiin Bad-Maaxiinta
Filibiin oo loo yaqaan UFS (United Filipino Seafarers)
oo xaruntiisu tahay magaalada MANILA ee dalka Philippines ayaa
sheegay in burcadda Soomaaliyeed ee dadka u dhashay reer
Filibiin ku haysta Geeska Afrika ay dhici karto in ay yihiin
kuwo cirweyn oo hubaysan, laakiin uma badna in ay dajiyaan
marakabka, sida ay February 6, 2009 werisey GMANews.TV.
Madaxa ururka Bad-maaxiinta Filibiin
oo magaciisa yahay Nelson Ramirez ayaa yiri "Burcad-badeedka
hab-dhaqan uma laha in ay wax yeeleeyaan markabka iyo
shaqaalahiisa".
Hadalkaasi waxa uu yimid kaddib
markii
GMANews.TV ay sheegtay in ay heshay warqad ku taariikhsan
February 3, 2009 oo ay soo direen shaqaalaha reer Filibiin
ee saaran markabka MV Chemstar ee lagu haysto xeebaha
Soomaaliya, markabkaas oo ay saaran yihiin 18 Filipino
iyo 5 South Korean. Waxaana badmaaxiinta reer Filibiin ay
madaxweynahooda, Gloria Macapagal Arroyo, weydiisteen in
ay wax ka qabto muddada go'an ee burcaddu ay markabkaas u
qabteen oo ah shan maalmood, haddii kale ay burcaddu markabkaas
dajin doonaan ama xeebta u jiidi doonaan (Haddaan madax furasho
la siin). Warqaddu ma caddayn in shantii beri la dhaafay.
Waxaana warqaddaas ku qornaa magacyada 18-ka reer Filibiin ee
markabka saaran.
Booqashadii Mareero ee Dr. Faroole iyo Burcadda
Madaxweynaha DGPL, Dr. C/raxmaan Maxamed Faroole oo
February 11, 2009 booqday Mareero oo bariga kaga aadan magaalada
Boosaaso ayaa la kulmay goob ay deganaayen dad lagu tuhmey
burcad badeed. Kuwaas oo dooni (laash) ku cararay, qaar kale
buuraha u cararay. Waxaa goobtii loogu tegey laba sixiimadood
iyo qalab loo malay nayo in ay u adeegsataad burcad badeednimada,
sida jirigaano gaas ah, jaranjarada lagu fuulo doonyahay iyo
sahay kale. Madaxweynaha DGPL waxa uu warbaahinta u sheegay in
aysan dagaalmarkaas u socon ee ay goobta booqasho ku tageen.
Dhegeyso Hadalkii Faroole (mp3).
Doon Kalluumaysi oo Laga leeyahay
Shiinaha oo la siidaayey kaddib markii laga qaatay $1.7
million
Feb 8, 2009 ayaa burcad badeedka
Soomaaliya waxay sii daayeen doon kalluumaysi oo laga leeyahay
dalka Shiinaha oo muddo la haystey. Wasaarada Arrimaha Dibada ee
Shiinuhu waxay sheegtay in shaqaalaha doontaas saaran oo ah 24
ay dhammaantood bed qabaan. Doontaas oo magaceedu yahay
TIANYU 8 waxaa la qafaashay Nov. 13/14, 2008. Waxaana laga
qafaashay aag ku aadan Kenya, sida la sheegay. Shaqaalaha saaraan waxay isugu
jiraan 15 Chinese, 1 Taiwanese, 1 Japanese, 3 Filipinos iyo 4
Vietnamese. Waxaa wararku tibaaxeen in doontaas kalluumaysiga
laga qaatay $1.7 million oo madax furasho ah, sida laga
soo
xigtey burcad badeed ku sugan aagga magaalada Eyl.
Hore waxaa jirey Maraakiib kalluumaysi oo burcad badeedo
lacag madax furasho ah ka qaateen. Sida, Markabka kalluumiysiga
Tuunada ee laga leeyahay dalka Spain oo ay saarnaayeen 26
shaqaale ah oo laga afduubay xeebaha Soomaaliya ayaa la
siidaayey Sabti April 26, 2008 kaddib markii laga bixiyey
lacag madax furasho ah oo dhan $1.2 million doolar, sida
laga soo xigtey madax Soomaaliyeed. (Eeg
halkan)
Markab Hub/Taangiyo Siday oo laga Qaatay Lacag badan oo
Maxad Fursho ah
Feb 5, 2009 ayaa Burcad Badeedda Soomaaliya waxay sii daayeen
markab laga leeyahay dalka Ukrainian oo sidey taangiyo, kaddib
markii laga bixiyey lacag madax furasho ah oo gaareysa $3.2
million oo doolar. Markabkaas oo lagu magacaabo MV Faina
waxaa la qafaashay Sept. 24, 2008, waxana uu sidey Taangiyo
gaaraya 33 oo ah nooca loo yaqaan T-72, baasuukayaal iyo rasaas.
Maran weyn ayaa ka jira halka uu markabkaasi hubka u sidey oo
loo kala garan waayey Kenya iyo Suudan (dhanka dagaaladu ka
socdaan).
Markabkii oo gaarey Mombsas oo lagag dejiyey
Taangiyada - AP
Maraakiib lagu Haysto Xeebaha Soomaaliya
Maraakiibta kale ee loo malaynayo in ilaa hadda (Feb 2009)
lagu haysto xeebaha Soomaaliya waxaa ka mid ah:
STOLT STRENGTH: La qafaashay Nov. 10, 2008. Markabkan oo
ah kuwa qaada Kimiikada waxa saarnaa 23 shaqaale ah oo ah
Filipino. Waxana uu sidey 23,818 tonnes oo ah maadooyin loo
isticmaalo Oil-ka.
CHEMSTAR VENUS: La Qafaashay Nov. 15, 2008. Markabkani
waxa uu ka soo dhoofay magaalada Dumai ee dalka Indonesia waxana
uu ku socdey Ukraine. Shaqaalaha saaran waa 18 Filipino iyo 5
South Korean. (Markabkaas oo laga leeyahay dalka Japan waxaa la
sii daayey February 12, 2009, lama caddayn inta lacag madax
furasho ee laga qaatay)
DOONYO LAGA LEEYAHAY YEMEN: La qafaashay Dec. 10, 2008.
Burcad badeed ayaa Gacanka cadmeed waxay ka qafaasheen laba
doonyood oo kuwa kalluumaysatada ah oo laga leeyahay Yemen,
waxaa saarnaa 22 shaqaale ah. Waxaa lagu soo waramay in shan ka
mid ah shaqaalaahaasi ay fakadeen.
DOON AAN MAGACEEDA LA SHEEGIN: La qafaashay Dec. 16, 2008.
Doon yar oo ay saaran yihiin laba qof, oo laga leeyahay dalka
Indonesia, doontaas oo ah kuwa wax jiida oo ay adeegsanayeen
shirkadda Faransiiska ee shidaalka ee Total. Waxa kale oo
burcaddu afduubeen markab kalluumaysi oo lagaleeyahay Shiinaha,
markabkaas oo la yiraahdo Zhenhua-4 oo saarnaayeen shaqaale
gaaraya 30 Chinese ah, laakiin markabkaas waxaa la sii daayey
maalintii xigtey.
BLUE STAR: La qafaashay Jan. 1, 2009. Markabkan oo laga
leeyahay dalka Masar, waxa uu sidey xamuul gaaraya 6,000 tonnes
oo ah maadada loo yaqaan "urea" oo loo adeegsado bacrinta. Waxaa
saaran shaqaale gaaraya 28 Masaari ah.
LONGCHAMP: La qafaashay Jan. 29, 2009. Markabkan oo qaada
gaaska, waxaa saaran shaqaale gaaraya 13 isugu jira 12 Filipinos
iyo hal Indonesian. Markabkaasi waxa uu qaadaa xamuul gaaraya
3,415 tonnes.
Markabkii Hubka sidey oo Gaarey Mombasa, hubkiina laga
dejiyey
Markabka MV Faina ee hubka sidey oo ay sii daayeen burcad
badeedda Soomaaliyeed kaddib markii ay ka qaateen $3.2 million
oo madax furasho ah ayaa gaarey dekeda Mombasa Kenya. Waxaana
halkaas lagaga dejiyey hubkii uu sidey oo ay ka mid
ahaayeen Taangiyada dagaalka, sida ka muuqata sawirka hoose.
Waxaaan hubkaas la dejiyey Feb 15, 2009. Markabkaas waxaa burcad
badeedu qabsadeen Sept 24, 2008
Taangiyada oo lagu dejiyey Mombasa, Feb 15, 2009
Xigasho: inquirer.net, SBC, AP, AFP, REUTERS,
GoogleImages, IHT, Herald Sun, EgyptianChronicles,
www.fpif.org,
www.sundaymail.co.uk iyo tarjumadii SomaliTalk.com