Fahad Yaasiin

Hadaad damacdo boohin inaad qorto majiraan xuruufo higaad sax ah ku dhisan oo aad ku cabirto? Yaase ku og hadaad inta albaabka soo xirato kaligaa iska oydo? Horaa loo yiri: Aftaag habeen ninkeed bay dhibtaa!

Hadaad tahay wadani dalkiisa jecel ha akhrinin maqaalkan. Hadaad tahay dalkiis gabe waanadase wax ku qaata, qoraalkan aduu kugu socdaayee bal isha-mari. Haddiise aad tahay laga sabir, dalka aan dan kalahayn, adna ha’akhrinin.

Kan hore waxaan ugu diiday inuu muraaro-dilaaco ayaan ka baqayaa, niyad jabkaan ka leexinaya, inuu oohin darteed albaabka usoo xirtaan kala cararayaa! Kan dhexese toos-toosin unbuu rabaa, hanuunkuu u dhawyahay, waa suurowdaaa inuu talada yeelo, waanadana wax ku qaato. Kan sadaxadse waa khayr beelo, waa dagaal-ooge iyo dantiis-oogii aan horay uga waranay, isaguna haduu akhriyo rajo lagama qabo inuu dan guud u heellado.

Odagii lixdankii soogaaray wuxuu hankiisu ahaa iney Soomaaliya xoriyad hesho. Calankii shanta xidig lahaana uu ka babado shanta Soomaaliyeed. Waxay ku farxeen markii ay heleen labo kamid ah shantii aan xorta ahayn. ( Bal aan siduu yahay eegee, kanna siib kanna saar) waxay markaas hanteen 40% intuu hankoodii ahaa, kuwoodii aan burburka soogaarin, waxay geer-yoodeen iyagoo u ciil qabay iney hoos harsadaan calan kawada dhaxeeya shantii xiddigood. Rabi ha’unaxariisto kuwaas.

Kuwoodii burburka soo gaaray, ee hooggii iyo bi’ii arkay, wuxuu hadalkoodii kusoo uruurray tol beeli-waayey intaysan fadeexaan dhicin maxay taydii iigu iman weysay? Kuwa hada Soomaaliya isku haya kolkey doodayaan, ma’ay fahmaan dantooda, waxa isaga ka maqan iyo waxay ka hadlayaan waa kaaf iyo kala dheeri, ciil buu u go’aa, wuxuu duqoobay isagoo muruqii uu jilcay, tabartiina ay ka tagtay, murugana ay u dheertahay, kowoodii kala tagii dalka kadib geeryooday, waxay god galeen iyagoo muraara-dillaacsan, oo isle Rabbow intaadan Soomaali rogin naga hormari.

Raggii aan gumaysi arag, dowladnimose qiimaheedii ku dhex noolaa, kadibna uu dalkii ka burburay, iyagu hankoodii wuxuu ku soo uruuray Allow yaa labadii la’isla helay mar un isku soo cesha, oo sidoodii hore ka dhiga, kuwaase qoladan garab socdoo, taasna iyaga ku khilaafsan, oo leh, anaga xiddigtii shan geesoodka ahayd, taayadii ka goosanay, afarta kalana dan iyo heello kama lihin, ammaan hana siiyeen, anaguna ammaan baanu siineynaa.

Wiilashii dowlad la’aanta hana-qaaday hankoodu meeluu usocdo maba ay oga, waayo han ahna maba lahan, dadku may danahooda kala raacaan ayeyba u joogtaa, maxaa muranka keenaya ayey lasoo taagan-yihiin? Maxaa dagaalka sabab u ah weeye su’aashoodu? Waa jiil nolol kamaqanba aan fahmin, waxa loo socdana aan garanin, shantii Soomaali ineyba jirtay loomaba dhigin, dowlad iney muhim tahay magaran, sidaan hada si dhaanto ma’aqaan ayuu hadalkoodu yahay.

Intii uu socday shirkii Kenya ayaan Hotel 680.ti kula kulmay Daahir Haji Cusmaan “Dhegaweyne” oo kamid ahaa dhalinyaradii Aasaastay S.Y.L. anoo ku faraxasan inaan Daahir nolol ku arko ayaan kolkii la’iskaaya baray ku iri hal su’aal baan ku weydiin, waxayna tahay. Adeer Soomaalidii waagaagii joogtay iyo kuwan hada ee aad 680.ti ku aragto farqi intee le’eg baa u dhaxeeya? Wuxuu ku jawaabay. Inta sano ee noo dhaxaysa baa u dhaxaysa! Waligay ma’aragtay jawaab sidaas u kooban, misana sidaas u mug weyn! Hadalkaas waxaan si fiican u fahmay muda wakhtigas laga joogo sanad, oo aan tagay Soomaaliya.

Wiil gaari aan saarnaa darawal ka’aha ayaan weydiiyey inuu dowlada taageersan-yahay iyo inkale? Wuxuu iigu jawaabay. Walaal da’daydu waa 19.jir, kolkii ay dalka dowladii ka duntay! siday dadku iisheegeen! waxaan ahaa shan jir, intaan joogay dalkana maanta ayuu ugu daganyahay, marka saaxiib qofkii dowlad soo gaaray su’aashaa u bandhig, oo anigu waxay tarto iyo waxay gooyso garanmayo. Taasi sow marag u ma’ahan jiilkii uu Daahir Dhagaweyne la noolaa iyo kan hada jooga garaadkoodu inuu isu jiro inta sano ee u dhaxaysa?

Farqiga maskaxeed iy kan wadaniyadeedba haduu intaas yahay, waxaa sahal ah inaan aragno R/Wasaare u ololeynaya inuu labadii wada jirtay kalajaro, oo uu Koonfur kaliya haddayba u hagaagto uu ka taliyo.

Kuwa dibadaha jira waliba kuwooda ku qaangaaray dhulalkaas, waxay lumiyeen dhalashadoodii wadaniyadeed, waxaan lagu kari-doonin inuu yahay Soomaali, dabcan marka laga reebo qoosas yar oo fara-ku-tiris ah. Baasaboorka uu qaatay ayey latahay inuu maskax-ahaan dalkaas yahay.

Waxaa shaki iiga jiraa 10.sano kadib sida ay usii shaqayn-doonaan Xawaalad-layaasha Soomaalida, waayo waxaa lagaari doonaa wakhti aan dheereyn oo ay Soomaalida dibadaha ku nool, waliba kuwooda iyagoo yaryar lageeyey aanan la fahmsiinkarin sida xaq ahaan loogu leeyahay inuu qaraabo Soomaaliya ka jirta uu biil joogta ah u xawilo.

Dunida marka ay Soomaali soo qaado waxay tusaale u yihiin dowlad la’aan, dal la’aan, iyo hadba umadii burburi rabta in ladhaho Soomaaliya oo kale hanoqonina. Alla ceebweynaa. Qof ajnabi ah hadaad iskahortimaadan uuna jinsiyadaada ku su’aalo, ood ku dhaho Soomaali baan ahay, wuxuu ku oran HAAH ma wadanka aan dowlada lahaynbaa.

Ninkii sii joogoow maxaa aragti kuu laaban. 14.Sano kadib hadii laga tanaasulay dhulalkii Soomaali kamaqnaa, sidoo kale lakala gooyo labadii Jamhuuriyada wada ahayd, oo ah arin soo socota, sow jiilka anaga nagu xigaa ma waayi doono Soomaali oo dad ahaan mooyee dal ahaan u jirta?, sow lama arko karo Soomaali oo khariidada dunida kamasaxan? Kuwa ku sii xigana haday taasi dhacdo waxay lumen-doonaan in magaca Soomaaligu uu dad ahaanna usii noolaado, ayna noqota wax taariikhda lagu sheego oo kaliya.

Fahad Yaasiin Xaaji Daahir | fahadsom@gmail.com
SomaliTalk.com | Nairobi, Kenya | Nov 21, 2005

URL: www.SomaliTalk.com/fahad

TAARIIKH KOOBAN SOOMAALIYA.....

URL: www.SomaliTalk.com/fahad

Kulaabo bogga www.SomaliTalk.com