Koboca Islaamiyiinta Soomaaliya - Q.11aad

(Siraha Qarsoon )

W.Q. Cabdishakuur Mire Aadam.

cobol319@gmail.com

Qormo Taxane ah...

---

Cutubka Shanaad.

Ismuujintii Awoodda Islaamiyiinta Soomaaliya.

Qormadda  Kow iyo Tobnaad.

  Kooxaha sida fog daacadda u ahaa Gen.MSMorgan  ee ka barbar dagaalamayey Islaamiyiinta waxay baneeyeen aagii ay difaaca uga jireen si aanay u guulaysan Islaamiyiinta oo dagaal gacmaha la isula tegey kaga soo horjeeday ciidamo lagu qiyaasay 3000 (saddex kun) oo dagaal yahan iyo in ka badan 120 (boqoliyolabaatan)gawaarida tiknikada dagaalka ah. Iyadoo tiradda Islaamiyiinta ee waqtigaa dagaalka ku jirtay lagu qiyaasay 500(shanboqol). Xooga kale ee u harsanaa Al-itixadad waxaa laga dhigay kayd ciidan. Islaamiyiinta dagaalka Araare ee agagaarka Jamaame waxaa hogaaminayey Col.Maxamuud Ciise(AbuuMuxsin), Ibraahim Afgaani, Col.Cabdulqaadir Macallin, Col.Faarax Xasan (Weji xun).

  Fikirkii Gen.MSMorgan ee ahaa in la jebiyo kooxihii islaamiyinta ka dagaalamay aagaas waa uu guulaystay. Waa laga gacan sareeyey Islaamiyiintii Al-itixaad. Waxaa dagaalkii Araare kaga geeriyooday Al-itixaad inta u dhexeysa Konton ilaa Lixdan dagaal-yahan,waxaana kaga dhaawacmay inta u dhexeysa 110 ilaa120 dagaalyahan. Sidoo kale waxaa USC-da soo gaaray dhimasho iyo dhaawac intaas ka fara badan. Waxaan dagaalkaas Gen.MFCaydiid uga hooseeyey hogaamintiisa Col.Cabdi Qaybdiid oo ah ninka inta badan geystay tacdiyadii ay galeen  maleeshuiyaadkii USC-da ee ka dagaal galay Jubadda Hoose..

  Waxaa la arkayey inuu jiro qorshe midaysan oo ay qabeen hogaamiyayashii dagaalka sokeeyey ee Soomaaliya horkacayey.  Iyagoo ka soo wada horjeeday kooxaha Islaamiyiinta ah. Gen.MFCaydiid iyo maleeshiyaadkii uu hogaaminayey waxay Kismaayo soo galeen 25Aprile 1991-dii. Iyagoo soo jiiray difaacii dagaalyahanadii Al-itixaad oo dagaalka ay uga bexeen qabiilooyinkii ka feer diriraayey ee la haybta ahaa.

  Soo gelitaankii USC-da ee Kismaayo. wax yar ka hor waxaa dekeda Kismaayo ka furtay Markab lagu magacaabi jiray M/V Kuanda. Kaas oo u raraa hay’adda ICRC-da. Waxaa Markabkaas xoog ku kaxaystay dagaalyahanadii Al-itixaad ee gacanta ku hayey Dekedda. Waxaa Markabka ka raacay Kismaayo ilaa 600(lix boqol) qof oo u badnaa Al-itixaad iyo taageerayaashooda. Waxay Al-itixaad ku rarteen Markabkaas hubkoodii intiisii badnayd. Iyagoo hubkaas kala degey Markabka kolkii uu gaaray Raas-Kambooni. 

  Dhamaan ragii saaraa M/V Kuanda waxaa loo dejiyey xeebta Ras-Kambooni. Iyadoo lagu wargeliyey si khiyaama ah in Markabku ciladaysan yahay. Waxaa loo abaabulay si koox koox ah. Iyadoo qaar loo diray inay qoryaha wax lagu karsanayo soo guraan. Hawlaha socda iyo in Markabku tegeyo Al-itixaad waa ay la socdeen. Keliya hadafkooda ayaa ahaa inay helaan rag dagaalama oo la mabda noqda. Sidaas ayuu ku ambabaxay M/V Kuanda iyadoo aan laga warhayn. Weli dadkii Markabkaas raacay waxay ka sheekeeyaan tacadigii dagaalyahanadda Al-itixaad kula kaceen dadkii saraa Markabkaas.

  Ras-Kambooni ayaa noqotay saldhiga ay isku urursadaa xoogagii Islaamiyiintu ee ka soo jabay Kismaayo. Iyadoo si dhaqso ah qaab ciidan isugu habeeyey. Waxaa jiray dagaalyahano ka tirsanaa Al-itixaad oo dhaawac ahaa iyagoo doon loogu qaaday Boosaaso.  Waxaa Doon lagu magacaabi jiray Nabiyuu-Bismilaaha keentay 24 Aprile 1991-kii dhaawicii Islaamiyiinta dekadda magaaladda Boosaaso .

  Run ahaantii dagaalkii ka dhacay Araare waxaa uu shaki soo kala dhex geliyey kooxaha Islaamiyiinta oo u kala miirmay si muuqata qabiilooyinkii ay ka soo jeedeen. Waxaa soo shaac baxay kala qaybsanaatoodaa. Iyadoo kooxiba kooxda kale ku eedaysay inay xadgudub sameeyeen ku aadanaa dhinaca mowaaqifa ahayd inay dhex ka noqdaan dagaalka qabiilooyinka u dhexeeyey. Waxaa intaas barbar socotay  barabugaanda dagaal oogayaashu ku hayeen inay Soomaaliya ka soo shaac baxo fakir kale oo ka duwan tan ay aaminsan yihiin ee ahayd in Soomaalidu qabiil qabiil  u kala haysataan.

  Magaalada Muqdisho ayaa tageerayaasha USC-du waxay Islaamiyiinta u arkayeen inay yihiin kuwa u adeegay qabiil iyaga cadow u ah. Waxaa maalmahaas caan noqotay kooxaha Islaamiyiinta  ah oo  qabiil qabiil ciidamo u samaysanaya. Halkay waqtigii hore ka ahayeen kuwa isku duuban oo mid ah. Dagaalkii Araare waxaa keliye ee laga bartay ayaa ahayd sida fudud ee kooxaha Islaamiyiinta ah u degdegaan iyagoon qorshaynsan istaraatijiyad ay u dhan yihiin.  Waxaa kaloo Al-itixaad lagu amaanaa sida geesinimadda lahayd ee ay dagaalka uga qayb qaataan goobaha  la iskaga horyimaado.

  Islaamiyiinta ayaa iyagu ka gilgisha hadaladda siyaasad ahaan  lagu durayo amaba iyaga lagu dhaleecaynayo afkaartooda. Dagaalkii ka dhacay Araare Islaamiyiinta ku abtirsadda qabiilka Daaroodka ayaa la yiraahdaa inay si qabiilinimo ah dagaalkaas uga horyimaadeen maleeshiyadii USC-dii Gen.MFCaydiid oo baacsanayeey ciidamadii qabiilka Daaroodka ee sida awooda ah ku tegey daafaha magaaladda Muqdisho.  Iyagoo qarka u saaraa inay  qabsadaan caasimadda Soomaaliya Muqdisho.

  Su’aal la isweydiin karo ayey noqotay. Maxay Islaamiyiinta Kismaayo ku sugnaa u hor istaagi waayeen ciidamadda Daaroodka ee duulaanka ku soo ahaa Muqdisho iyo beelaha Hawiye?  Maxay labadda ciidan ee dagaalamayey u kala dhex geliwaayeen?

  Xubno aan ka soo jeedin Islaamiyiinta Daaroodka oo aan arrimahan wax ka weydiiyey ayaa sheegay in dagaalkii Araare loo wada dhamaa. Marka laga eeggo xagga qabiilooyinka Soomaalida iyo unugyadda ay ka koobnaayeen xooggaga Islaamiyiintu.  Inkastoo ay si balaaran u shaacday in Islaamiyiintu fikirka qabiilku soo kala dhexgalay.

   Mid ka mid ah aqoonyahanadda Islaamiyiinta oo ku sugnaa Boosaaso ayaan weydiiyey waxa ka jira in qaab qabiil Islaamiyiintu u kala qaybsameen dagaalkii 1991-kii ka dhacay Araare?  Wuxuuna iigu jawaabay

   ’’Arrintaasi sax ma ahan,  qabiil qabiilna  Islaamiyiintu uma kala qaybsamin.’’ 

  Waxase jiray ayuu  yiri

  ’’ In lagu degdegay in la galo dagaalkii Araare  xilligaas’’.

  Ibraahim Afqaani ayaa si kale, isna u dhigay dagaalkii Araare. Mar uu tegey Sanadkii 1991-kii magaaladda Nairobi ee Kenya. Isagoo sheegay in fikir ahaan lagu kala qaybsanaa dagaalkii Araare, ayna jirtay sinbiriirixasho qabiil ee dhinaca dagaalkaas sida loo maamulay. Waxaa xusid mudan in Ibraahim Afqaani uu ka mid ahaa hogaamiyayaashii dagaalkaas ka dhacay Araare ee Islaamiyiinta iyo maleeshiyadii Gen.MFCaydiid iskaga horyimaadeen  goobtaas. 

 Dadaal ayaa jiray ay Islaamiyiintii u badnaa ururka Al-itixaad ku hawlanaayeen. kuwaas oo ku wajahnaa sidii mar kale loo midayn lahaa xoogga Islaamiyiinta, meeshana looga saari lahaa kala shakiga soo galay, loona dhayi lahaa  diiftii uu reebay dagaalkii Araare. Taas oo keentay tuhma ah in qabiil qabiil loo kala qaybsamo. Wadaada doorka ku lahaa xilligaas waxaa ka mid ahaa Sheekh Xasan Dahir oo isagu  si furan u sheegay in laga haboon yahay in la kala qaybsamo, wadar jirkuna uu yahay guusha dhabta ah ee  Islaamiyiinta.

  Wafdiyo ayaa Islaamiyiintu u kala direen degaanadda Jubadda Hoose iyo Waqooyi Bari si is faham loo dhaliyo, ergooyinkaasina  waxay soo hooyeen guul ah in  mar kale la mideeyo Islaamiyiinta. Waxaa la qaatay go’aan ah in la xoojiyo awooda goboladda Waqooyi Bari  ku leeyihiin Islaamiyiinta maadaama degaan kaasi yahay halka isku xiri karta  Konfurta iyo Waqooyiga Soomaaliya,  kuna dhow magaaladda Burco oo xudun  u ahayd  hogaanka sare ururka Al- itixaad .

  Waqtigaas waxaa hoosta laga xariiqay xoogaga ku jira mucaskarka Raas Kambooni in loo soo raro magaaladda Boosaaso. Maadama magaaladaasi tahay magaalo istaraatijiya oo ku dhow gacanka Carabta, buuralayda gollis. isla markaas si toos ah xiriir loogagala samayn karo wadamadda kulaalaya Soomaaliya. Ee islaamka iyo carabtaba ah.

  Xoogagii Islaamiyiinta ayaa afar bilood ka dib waxay ka soo guureen Ras-kamboni Bishii Agosto1991-kii. Iyagoo soo degey Dhoobley. Taladooda guud ayaa ahayd Islaamiyiinta in dhica goboladda Bari la soo aado. Halkaas waxaa kaga haray Shiikh Xasan Turki oo diiday inuu soo kicitimo Goboladda Waqooyi Bari.  Waxaa uu si toos ah uga amar diiday hogaanka sare ee Al-itixaad. Isaga iyo ciidama taabcsanaa waxay kaga hareen Dhoobley xoogagii u soo guuray Bari. Waxaa kaloo taladaas ku raacay Cabdiraxman Maxamed Jabriil oo u sheegay Al-itixaad inaanay ka soo faa’iidayn aaditaankooda Bari. Waxaa uu ku adkaystay Shiikh Cabdiraxmaan in lagu negaado degaanadda Jubooyinka .

  Siyaasad ahaan ayaa waxaa la arkayey xilligaas doorka sii xoogaysanayey ee Islaamiyiinta dhinaca siyaasadda, kobocooda awoodeed iyo hanka hogaamineed ee  ay qabaan inay Soomaaliya ku hantaan. Inksatooy jirtay aragti feejigan oo ka imanaysay raga u hanqal taagayey inay gacanta ku dhigaan awooda hogaameneed ee Soomaaliya. Iyadoo raggaasi aalladda ay siyaasadooda u isticmaalayeen ahayd qabiilka oo inta badan dadka Soomaalida ahi u nugul yihiin habar isu wacasho markay timaado. Taas ayaa badiyaa meesha ka saartay  in Soomaalidu yeelado hadaf iyo waxay si nuxur ah u aaminsan yihiin, mana lahan waa Soomaaliduye’ asaas siyaasadeed  oo ku salaysan axsaab la aaminsan yahay, khibraddan ayaana laga helay waqtigii Sagaalka Sanadood ahaa ee  dawladii rayadka ahayd..

  Tusaale ahaan marka axsaabta mucaaradka xubnaha ku soo gala barlamaankii Lixdamaadkii doorashadda xilligaas. Ayaa markay ku fariistaan kursiga barlamaanimo. Gadaal u eegi jirin  bulashadii soo dooratay ee uu codkooda  wax ku helay, waxaana uu si fudud ugu biiri jiray xisbiga S.Y.L. oo ahaa kan ugu weyn ee dawladaas hogaamin jiray. Xaqiiqooyinka laga dhaxlayaa ayaa inoo marag furay sida Soomaalidu uga fog tahay  mabda’ la aamino.  Balse Islaamiyiintu waxay ay noqdeen kuwii ugu horeeyey ee Soomalida qaraniga labaatanaad ee si dhab ah u aamina waxay aamin san yihiin oo ah  in diintu tahay siyaasad sharci, aqoon laguna maamuli karo dadka Soomalaiyeed  iyagoo  cuskanaya  waxaa loogu yeero islaami siyaasi.

W.Q. Cabdishakuur Mire Aadam.
cobol319@gmail.com

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraha ku saxiixan - waxana uu ku salaysan yahay buug uu qoraagu qorayo....