Koboca Islaamiyiinta Soomaaliya - Q.2aad

(Siraha Qarsoon )

W.Q. Cabdishakuur Mire Aadam.

Qormo Taxane ah...

Cutubka Koowaad.

Ku Baraarugii Dacwadda Diinta ee Islaamiyiinta Soomaaliya.

Qormadda Labaad.

Halgankii Xornima doonka Soomaaliyeed ee xoogaystay dagaalkii labaad ee dunida kadib ayaan ka marnayn dhaqdhaqaa Islaanimo. Sanadkii 1952-dii ayaa ururkii Rabida Al Islaamiya ee uu hogaaminayey Shariif Mara Cadde laga dareemay inuu sansaan Islaamiyiin lahaa. Waxaase jirtay inuu ahaa ururkaasi mid Wadaniyad Carabeed huwan. Taas ayaa markii dambe dibadda u soo baxday kolkuu Shariif Maracadde si bareer ah u taageeray afkaartii Jamaal Cabdinasir hogaamiyihii Wadanka Masar ee caanka ahaa, sida adagna ula dagaalamay dhaqdhaqaaqii Ikhwaanu Muslimiinka Masar.

Sanadkii 1967Цdii ayaa waxaa dibada isa soo dhigay Jamciyad la oran jiray Al- nahda oo ay horseed ka ahaayeen dhalinyaro wax ku soo baratay wadanka Masar iyo Sacuudiga, ayna ka mid ahaa Shiikh Cabdiqani Shiikh Maxamed iyo Sheikh Maxmed Garyare iyo Shariif Calawi oo ku xiraa ururkii Ikhwaanu muslimiinta Masar. Iyo sheikh Maxamed Macalin Ilaahay ha u naxariiste oo isagu Masar ka soo noqday. Waxaa sal u ahaa dhaq-dhaqaaqaas Islaamiga ah ee Soomaaliya ka hanaqaadayey Maktabad lagu iibiyo kutubta diiniga ah ee la jaanqaadaysay xarakada guud ee Islaamiyiinta. Shiikh Cabdiqani Shiikh Maxamed kolkuu uu tegey Kuweyt dabayaqadii lixdamaadkii waxaa uu la kulmay raga ugu waaweynaa Ikhwaanka wadanka Kuweyt oo uu ka mid ahaa Yuusuf Xija iyo Cabdalla Mudawac. Kutubta maktabadaas lagu iibinayey waxay u badnaayeen kuwa ay qoreen raga hormuudka u ahaa Ikhwaanka. Maktabadaas ayaa ahayd halka loo soo mariyo shacabka Soomaaliyeed aqoonta diinta ee baraarugsan. Waxaa kaloo jiray xarraka Islaamiya oo la oran jiray Itixaad Al-shabaab Muslim, ayna asaasayaal ka ahaayeen Shiikh Cabdikariim Xirsi iyo Sheikh Cabdulqaadir Shiikh Maxamuud,kana mid noqtay biloowga asaaska Islaamiyiinta Soomaaliya.

Ururkii Ansaarul Sunna Al-Muxamadiya waxaa madax u ahaa Shiikh Nuur Cali Colow (Nasurdiin) waxa uu xanbaarsanaa fikirka salafiyadda. Gabyaagii caanka ahaa ee Cismaan Yuusuf Keenadiid ayaa xilligii soo if baxeen Islaamiyiintu kontomaadkii dabayaaqadiisii waxaa ka mid ahaa tixdan gabaygiisii ahaa Yaw Garniqin Doona oo uu malaha markaas ula jeeday wadaadka Shiikh Nuur Cali Coloow oo isagu afkaarta salafiyiinta la yimid wadanka:

Muslinkii⁴ Gumaysiga ku jiray Garay Xumaantiiye
Guhaad iyo wuxuu Wada qabaa Gayrashiyo ciil eТ
Gidigii islaamkii haduu Gees isugu Leexday iyo
Gaaaladaynu Ogsoonahay yaw Garniqidoona
Culumadii Gadaalkan waxaa Galay Khillafweyne
Geyigana Dariiqooyin baa Goosan ku ahaaye
Khaliifyadatan Guutadawata iyo Calanka Giirgiiran
Iyo Gabanada soo Baxay Dhowaan yaw u Garniqi doona

Shiikh Nuur Cali Colow ayaa la oran karayaa sida dad badani qabaan inuu ahaa horseedaha Salfiyiinta Soomaaliya ee Qarniga 20-aad. Waxaa uu ahaa ninka bilaabay baraaruga Islaamka ee waalidka u noqday. Inkastoo dhalinyaradda dambe aanay aqoon dururgsan u lahayn Shiikh Nuur. Waa lagu dhibay oo lagu dhaleeceey fidinta afkaarta Salafiga ah ee Soomaaliya. Waqti dad yari fahansanaayeen baraaruga Islaamka .

Shiikh Nuur Cali Colow ayaa ka mid ahaa dhalinyaradii Islaamiyiinta ahaa ee wax ku soo bartay Masar kuwoodii ugu horeeyey, kana soo qalin jebiyey Jamacadda Al-Azhar, kuna takhasusay Shareecadda iyo Qaanuunka. Isagoo Tafsiirka ka akhriyi jiray Masaajidka Marwaas ee ku dhowaa agagarka Baar 909 iyo suuqa Xamar weyne. Wuxuu inta badan ka hadli jiray oo dadku u sheegi jiray arrimaha Towxiidka iyo in laga fogaado Shirkiga noocuu doono ha ahaadee. Shiikh Nuur Cali Colow dhowr jeer ayaa xabsiga loo taxaabay. iyadoo loo arkayey inuu ka mid yahay wadaadada asalka u ahaa dacwadda Islaamka ee shacabka Soomaalida lagu baraarujinayo diintooda.

Curashadii kacaankii Oktoobar ayaa gebi ahaanba waxaa la mamnuucay axsaabtii siyaasadeed ee wadanka ka jirtay. Kuwaas oo kor u dhaafayey in ka badan 80 (sideetan) xisbi. Dhaq-dhaaqayadda Islaamiyiintu waxay ka mid noqdeen axsaabtaas irridaha loo laabay. Waaga cusub ee Soomaaliya u beryay kama muuqan farax ay Islaamiyiintu ku farxaan isbedelkaas askartu samaysay ee ay awooda dalka ku maroorsadeen. Waxaa biloowgii Kacaankaas jiray fursad aad u yar oo ay Islaamiyiintu kaga faaТiidaysteen. Taas ayaan sababtay in Shiekh Cabdulqani Sheikh Maxamed loo magacaabo Wasiirkii Caddalaad ee dawladaas Kacaanka ahayd. Walow markii dambe ay isla jaanqaadi waayeen Islaamiyiinta iyo Kacaankii Hantiwadaaga Cilmiga ku dhisan qaatay.

Shiikh Cabdulqadir Nuur Faarax ayaan weydiiyey sababta Kacaanku ugu magacaabay jagooyin muhiim ah rag ka tirsanaa Islaamiyiinta?

ТТ Kacaanka ayaa biloowgiisii la yimid fikrada ah Ayaa taqaan in lagu bedelayo Maxaad taqaan Shiikh Cabdiqani Shiikh Mxamed iyo Shiikh Maxamed Garyare ayaa ahaa niman aqoon u leh hawsha loo dhiibay iyo weliba askarta afgembiga samaysay oo aan aqoon u lahayn hawshaas ay hayeen. Mar dambase Kacaankii iyo iyagu waa ay isla soconwaayeen.ТТ

Sanadkii 1971-dii ayaa si qarsoodi ah waxay Islaamiyiintu u asaaseen dhaqdhaqaaq lagu magacaabi jiray Al-ahli. Waxaa ka mid ahaa ragii maskaxda u ahaa Shiikh Cabdulqaadir Shiikh Maxamuud oo mar Kacaankii Oktoobar xiray. Iyadoo xubnaha ugu cadcadaana ay ka mid ahaayeen Cabdiwaaxid Xaashi, Cabdicasiis Faarax, Salaad Cabdulqaadir Aw-Muuse, Saciid Maxamud xaaji iyo rag kaleba. Waxaa la oran karay asaasida Xarakadda Islaamiga ahayd ee Al-Ahli waxay u muuqanaysay talaabo is miidaamin naf huridnimo ah. Waayo may dhici karin in Kacaanka Oktoobar oo dardartiisii qabay waqtigaas laga dhex abuuro Xarrakad Islaami ah oo ka soo horka jeeday afkaartii Kacaanka Hantiwadaaga ahaa.

Al-ahli waxaa saldhig u ahaa Masjidkii Cabdulqaadir(Maqaamka Cabdulqadir) magaaladda Muqdisho ee Ceelgaabta ku yiilay. Waxaa halkaas inta badan mawaadiic Diini ah, Tafsiirka Quraanka iyo dacwad Islaamiga ahba ka soo jeedin jiray Allaha u naxariistee Shiikh Maxamed Macalin oo si geesinimo leh u waday ku baraarujinta Islaamka shacabka Soomaaliyeed.

Shiikh Maxamed Macallin wuxuu ka mid ahaa tiirirka Islaamiyiinta Soomaaliya kuwooda ugu magaca weyn. Taasoo ilaa iyo maanta lagu xusuusto. Isku celcelina waxaa Kacaankii Hantiwadaaga ahaa xiray 9 (sagaal) jeer. Intii u dhexeysay 1976-dii ilaa 1982-dii waxaa uu ku xiraa Xabsigii aadka u adkaa ee la oran jiray Labaatan Jirow iyo Laanta Buur. Marka la tiriyo mudadda uu xabsi ku jirayna waxay noqonaysaa 11 Sano oo waqtiyo kala duwan ahaa.

Shiikh Maxamed Macallin tafsiirkii Quraanka ee uu ka akhriyi jiray Masjidaka Shiikh Cabdulqaadir ee Muqdisha ayaa ahaa meel ay ku xirnaayeen waqtigaas dhalinyaro baahi u qabay barashada diinta Islaamka. Goobtaasi waxay ahayd meeshay ka bidhaamaysay Islaanimada xilli Soomaalidu ku jaahwareersanayd Hantiwadaag Cilmiga ku Dhisanaa.

Sanadkii1972-dii ayaa Kacaankii Oktoobar wuxuu si buuxda u gashaday kabihii Hantiwadaaga. Shiikh Cabdulqaadir Nuur Faarax ayaa ii sheegay in Madaxweyne Maxamed Siyaad cadeeyey inaan laba Hantiwadaag jirin. Waxaana uu yiri:-

ТТ Hantiwadaageenuna (Soomaalida) waa kan Cilmiga ku dhisan ee Karl Mark iyo Lenin.ТТ

Sida rag qaarkiis ii weriyeen waxay maalinta hadalkaas uu jeediyey Madaxweynihii hore ee Soomaaliya ahayd maalin Ciid ah. Dr.Yuusuf Xirsi Axmed ayaa ku sheegay Buugiisii Xabsigaygii. In kacaanku kolkuu bilowga ahaa qabanqaabiyey doodo furan oo looga hadlayey Hantiwadaaga Cilmiga ku dhisnaa (ScientificSocialisim) .Talcliinta., Dhaqaalaha iyo siyaasaddaba Sanadkii 1974-tii Waxaa uu yiri:-

ТТ Waxaa soo qabanqaabiyey doodo furnaa dawladii kacaanka ahayd.Waxaa madax ka ahaa aqoonyahandaas doodaas hagayey Dr.Maxamad Yuusf Weyrax oo ka mid ahaa aqoonyahanada Soomaaliyeed,isla markaana ahaa Wasiir ka tirsanaa ukuumadii Kacaanka ahayd iyo rag kale oo siyaasiyiin ahaa.Habeenkii dooda siyaasadda waxaa hagayey Gen.Axmed Saleebaan Dafle Taliyihii Ciidanka Nabad Sugida (NSS-ta). Doodahan ayaa macnaha kacaanku uga gol lahaa ahayd in uu ogaado fikirka aqoonyahanadda iyo siday ula jaanqaadayaan Kacaanka oo ku jiray marxaladiisii uu karaarka badnayd.ТТ

Prof.Yuusuf Xirsi Axmed⁵ ayaa doodii Waxbarashada ee kulan fikradeedkaas waxaa uu ka soo jeediyey inaanay shardi ahayn in qofku meeshuu wax ku soo bartay fikirka laga haysto soo qaadanayo.Waxaa uu tusaale u soo qaatay Karl Marx oo ku soo ababay dal Hantigoosad ah, kana soo jeeday Yuuhuud oo lagu yaqaan lacag jacaylka. Inuu la yimid fikirka Shuuciyadda, kana soo horjeedsaday fikirkii Hantigoosadka ee dalka Jarmalka loo dhaqmayey.

Hadalkii Prof.Yuusuf Xirsi (Ilaaha ha u naxariistee) ka jeediyey doodii furayd ee aqoonyahanaddu is dhaafsanayeen ayaa kacaanyahanadii waqtigaas aad u qaad-qaadeen. ТТKarl Marx hal abuurihii Shuuciyadda ayaa Yuuhuudi lagu sheegay.ТТ Kacaankii ayaa ka baqay in kacdoon dadweyne abuurmo. Waayo Soomaalida ayaa ah dad aan Yuuhuuda Diin ahaan u jeclayn. Iyadoo kacaanku dadweynaha Soomaaliyeed ugu baaqayey inay raacaan dhabada uu jeexay Karl Marx. Waxaa hadalkii Dr.Yuusuf Xirsi ee ahaa Karl Marx inuu Yuhuudi ahaa dhibsaday horboodayaashii kacaankii Hantiwadaaga Cilmiga ku dhisnaa ilaa iyo Madaxweyne Siyaad Barre. Taas oo sababtay in Prof.Yuusuf Xirsi lagu asteeyo shabadda kacaandiidnimadda.

Xigasho.

4- Buugga Gabayada Cismaan Keenadiid ee uu Qoray Saciid Cismaan.
5- Buugaygii Xabsigaygii oo uu Qoray Prof.Yuusuf Xirsi Axmed.

Akhri... Qaybta 3aad....

W.Q. Cabdishakuur Mire Aadam.
cobol319@gmail.com

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraha ku saxiixan - waxana uu ku salaysan yahay buug uu qoraagu qorayo....