Lacagta Been abuurka ah ee Soomaaliya,dhibka ay ku hayso Soomaaliya,Makiinadihii lagu samayn jiray lacagta been abuurka ah oo Puntland la geeyay!!

:::::::::::Hordhac::::::::::::::

Soomaaliya waa dal 17 sano ku dhex jira dhib iyo qaxar,kala qob qobqobid qab qablayaal jeebkooda wax ku soo dhaca iyo kursigooda wax ay ku ilaashadaan kaliya ka fakara iyagoo aanan u dananayn umada taagta yar ee dhibku ka caalwaayay.

Dhibka ugu badan ee dadka Soomaaliyeed ku dhacay ka sokow dagaalada waxaa lagu tilmaamay in uu yahay,lacagaha been abuurka ah iyo dhibaatooyinka ka dhasha ee ay hormuudka u tahay sicir bararka maciishada [cunada laga ma maar maanka ah ] waxaana lacagaha been abuurka ah ee dalka Soomaaliya ay sii naafeeysay danyarata oo uu dalku u badan waxaana ka masuul ah marka koowaad hogaamiyaasha kooxaha iyo ganacsatada danta dalka iyo tan dadka ka doorbiday doqonimadooda tan iyaga u gaar ah.

::::Bilow::::Lacagaha Been Abuurka ah ee Soomaaliya

Qoraalkaan waxaan ku soo qaadan doonaa Lacagta Been Abuurka ah ee Soomaaliya 17kii sano ee uu dalka Soomaaliya ku jiray Dowladnimo la'aanta waxaana soo qaadan doonaa Agaasimihii Hore ee Bankiga Dhexe ee Soomaaliya Dr Maxamed Dalmar C/rixmaan oo mudu 28 sano ah ka shaqayay Bankiga dhexe ee Soomaaliya, aqoon dheerna u leh qaabka lacagaha loo xadido,dalka Soomaaliya ma ugu horayn bur burkii in lacag been abuur ah la soo samaysto balse waxaa dhacday 1980-maadkii in lacag boqol boqol shiling ah mar la soo sameeyay balse ay dowladii Soomaaliya ee uu madax waynaha ka ahaa Marxuum Maxamed Siyaad Barre ay gacanta ku dhigtay iyadoo dadkii lacagtaasi soo sameeyayna ee Soomaalida ahaa la maxkamadeeyay.

Dad xeel dheerayaal ah oo arimaha lacagta Soomaaliya si fiican uga soo shaqeeyay ayaa waxay tilmaameen, in bur burkii Dowladii Soomaaliya sanadkii 1991 ay sabab u ahayd dowlada oo lacag xad dhaaf ah Soo samaystay taas oo dalka galistay jahwareer iyo fawdo sida uu xitaa Amisan yahay Dr Maxamed Dalmar.

Inta badan lacagaha been Abuurka ahi maahan kuwa ay dadka dan yarta ahi ku inticaafadaan balse waxaa kaliya oo ay ku keentaa dhib maxaa yeelay lacagahaasi maahan kuwo lagu hor marinayo mashaariic maahan mid lagu taageerayo danyarta Soomaaliyeed,waxaana lacagaha been abuurka ah samaysta Hogaamiyaasha kooxaha Soomaaliyeed intooda badan,ganacsatada waa wayn waxayna ka faa'iidaan oo kaliya in dhibka umada oo ay ku gaaraan dheeftooda,isla markaana waxay ku jabiyaan quwad siyaasadeed ama mid ganacsi oo ay is lee yihiin fursada aad haysataan ayay idinka saarayaan.

Maxamed Dalmar C/rixmaan Agaasimihii hore ee Bandhiga Dhexe ee Soomaaliya ayaa waxaa uu shaxdaan Hoose ku qeexay laga soo bilaabo 1991-2001 lacagaha been abuurka ah ee ay samaysteen hogaamiyaasha kooxaha Soomaaliya iyo Ganacastada,

Cidda soo saartay	Qiimaha lacagta
Cali Mahdi	104	billyan Shilin
Ganacsato Waqooyiga Muqdusho	90	billyan Shilin
Caydiid iyo Ganacsato	165	billyan Shilin
Dawladda Ku Meelgaarka (Carte)	90	billyan Shilin
Puntland	86	billyan Shilin
Ganacsato kala duwan	60	billyan Shilin
Wadar	595	billyan Shilin

Markii ay bur burtay Dowladii Soomaaliya sanadkii 1991 ee lana doortay Cali Mahdi Maxamed ayaa waxaa soo baxday lacag cisin oo la oran jiray N [News Cusub] waxaana ay ka koobnayd N50 oo u dhiganta 5000 ,iyo N20 oo la qiimo ah 2000,waxaana uu yiri Maxamed Dalmar C/rixmaan '' Lacagtaasi waxay ahayd lacag ay dalabtay dawladdii hore ee Maxamad Siyaad intayan dhicin. Lacagtaas waxaa ka mid ahaa lacag xaashi ah oo cusub oo halkii shilin u dhigmo 100 shilin. Lacagtaas waxay ku suntan tahay xarafka "N" oo laga hormariyey qiimaha lacagta. "N" waxay u taagan "New". Waxaa la dalbay N50 oo la mid ah 5000 shilikii hore iyo N20 oo la mid ah 2000 shilinkii hore. Fiiri sawirkan hoose. Lacagta "N" waxay ka socon jirrtay waqooyiga Muqdisho iyo nawaaxigeeda oo keliya, waxayna wayday , aqbalaad dalka intiisa kale'' dadka qaar ayaa waxay qabaan in lacagtaasi ay ahayd mid been abuur ah oo uu soo samaystay Cali Maxamed Maxamed sidaa darteedna waxay gabi ahaaba ka gadisnayd lacagaha kale ee been abuurka ah ee Soomaaliya iyadoo ay ahayd lacag cayn magac iyo qaab kale leh oo aysan aqoonin dadku..

Sanadkii 1996dii ayaa Maxamed Faarax Caydiid waxaa uu hishiis la galay shirkad samaysa lacagaha oo magaceeda la yiraahdo "British American Banknote Company" oo dalka Canada laga lahaa waxayna lacagtaasi been abuurka ah ay dalka soo gaartay ka dib geeridii Maxamed Faarax Caydiid,waxaana meel mariyay Xuseen Maxamed Faarax Caydiid oo isagu markaasi badalay Aabihiis,waxaana lacagtaasi ay ahayd mid ka kooban 500 Shilling Somali,iyo 1000, Sh So,lacagtaasi markii ay soo baxday waxaa laga diiday Gobolada Waqooyi Barri ee Soomaaliya Puntland ,iyo waqooyiga magaalada Mogadishu balse markii danbe caadi noqotay waxayna keentay lacagtaasi sara u kac ku yimid qiimaha dollar iyo hoos u dhac ku yimid sarifka lacagta Soomaaliga .

Sanad ka dib Dhisimihii Maamul Goboleedka Puntland ee Soomaaliyeed 1998 ayaa Madax waynaha DFKMG ah ee Iminka oo xiligaasi ahaa madax waynaha Puntland waxaa uu hishiis la galay shirkad samaysa lacagta been abuurka ah oo ku taalay dalka Indonesia,waxaana loo soo daaabacay lacag aad u badan oo uu maamulkiisa uu ku socodsiinayo,waxayna keentay lacagahaasi been abuurka ahaa in ay si deg deg ah daaqada uga saarto lacagtii 100ka shilling ahayd iyo waliba tan 50 Shilling . marka laga yimaado in ay lacagtaasi suuqa ka saartay boqolka iyo kontonka shilling waxaa ay keentay sicir barar dhaqaale oo ku habsaday Puntland,iyo koonfurta soomaaliya balse in mudu ah markii la joojiyay lacagtaasi koonfurta ay dib ugu laabtay suuqayada Mugadishu .

Sanadkii 2000-2001 ayaa ganacsada Soomaaliyeed waxay dalka ku soo faraqeen lacago been abuur ah oo keenay sicir bararkii ugu xumaa iyadoo lacagta Shilling Somaaligu qiimo beel ku yimid maciishadiina cirka isku shareertay 100 USD ayaa waxaa uu ku dhawaaday qiyaastii sadex Milyan oo Shilling Soomaali ah meelaha ugu badan ee uu dhibku sida daran u qabsaday waxaa ka mid ah Magaalada Mogadishu,Kismaayo,Boosaaso.

Waxaa Waxaa iminka is badal xoogan ku yimid lacagaha been Abuurka ee Puntland iyadoo markii hore dalalka Dibadiisa lagu soo daabici jiray ayaa iminka lagu farsameeyaa lacagta xaaraanta ah ee been abuurka ah gudaha Puntland magaalooyinka waa weyn taasina waxay cadaysaa sida aan umada dan yarta ah loogu turnaynin Maamul iyo ganacasatadiiba waxay furteen warshadu dadka lagu dhaco oo been abuurka lacagta ah lagu sameeyo.

24kii July 2007 ayay ahayd markii magaalada Boosaaso lagu soo qabtay makiinad lagu sameeyo lacagta been abuurka ah waxaana dad xog ogaal ahi si hoosaad ugu sheegeen warfidiyeenada in markii lagu dhamayay howshii makiinadaasi wasiirka maaliyada Puntland Maxamed Cali Yuusuf Gaa gaab soo godbiyay,waxayna ganacsada Puntland ku eedeeyeen maamulka Puntland in uu masuul ka yahay samaynta lacagta been abuurka ah.

Cadde Muuse oo ka hadlay mudaharadaadkii ka dhacay Garoowe dhegeyso halkan.

Daawo: Video-Bannaanbaxii Garoowe ee lagaga cababnayey sicir bararka iyo lacagta faalsada ah... DAAWO...

Madax waynaha Puntland Maxamud Muuse Xirse [Gen Cade}oo 26kii bishaan saxaafada u waramayay ayaa waxaa oo shaaca ka qaaday in Dowladisuu samayso lacag kuna samayso Puntland,isagoo ku adkaystay in lacagtaasi lagu fuliyo howlaha Dowlada Puntlnd sida xaga mushaarka, waxaana uu sheegay in ay ka hor tageen lacagu sharci daro ah, maxay ku kala duwan yihiin tan maamulka Puntland samayay iyo tan ganacsatada? miyaysan dhamaan wada ahayn lacagu been abuur ah oo dadka dhib ku haya.

Bashiir Maxamed Bahile oo ka tirsanaa Bandhiga Soomaaliya xiliyadii 1980kii ilaa 1990kii ayaa waxaa uu ii sheegay in Puntland arinta iminka ka jirto ay sabab u noqon karto bur bur dhaqaale maadaama ay maamulka iyo ganacsataduba si bareer ah u sameeyeen lacag been abuur ah meel kasta meeshii ay lacagta been abuurka ahi gashana waa laga shalaali doonaa.

Madax waynaha Puntland Gen Cade Muuse ayaa Marki ay shacabka Puntland ka mudaharaadeen Sicir bararka iyo lacagta been abuurka ah siyaasadeeyay banaan bixii ka dhacay Garoowe dhawaan oo uu ku tilmaamay mid ay soo qaban qaabiyeen Xarakada Islaax oo doonaysa in ay khal khal galiyaan Puntland,balse Af hayeen u hadlay Xarakada Islaax oo magaciisa la yiraado Shiikh C/laahi Cali Xayle ayaa beeniyay eedaynta ka soo yeertay Puntland

Dhibaatooyinka ay keento Lacagaha Been abuurka ah:-

Dhibka ugu badan marka laga hadlayo lacagaha been abuurka ah waxaa uu saamayn ku yeeshaa dadka danyarta ah marka koowaad iyo gabi ahaanbba dadka ku nool nolosha dhex dhexaadka ah oo inta badan ku tiirsan lacagaha dalka dibadiisa laga soo diro ee Dollarha ah tusaale ahaan 100 USD hadii uu maanta ka yahay suuqa sarifka,1800000 Shilling Soomaali ah(halmalyan iyo sideed boqol) reer kii biilkoodu boqolkaa ahaa si waafiyana ay u deeqeeysay,marka ay lacag been abuurahi soo gasho suuqa sarifkiina laba kacleeyo , waxey noqoneysaa iney baahaada reerka dabooliweyso boqolkii, ayna u baahdaan lacagtii mid ka badan laakiin badeecada,raashinka kirada dhamaan way kaxaysaa mana dabooli karto lacagtii Shilin Soomaaliga ahayd ilaa Dollarkii la kordhiyo si uu Shilin Soomaaliynga u siyaado.

Run ahaantii waa dhib ay masuuliyadiisa qaadayaan cidii umada lacagu been abuur ah oo Xaaraan ah ku soo faraqa iyyagoo dantooda kaliya ay tahay sidii ay dhaqaale u helilaayeen waxii gaajo u dhimanayana aysan waxba ka galin.

Diinta Islaamku Maxay ka Qabtaa Lacagta Been Abuurka ah Sideesa looga Bixi Karaa?

Rasuulka Muxammed SCW ayaa Xadiith waxaa uu ku yiri [ Qofkii wax naga qisha anaka nagama mid ah]yancii qofkii na khalda,ilxada,been soo dhoodhooba si uu wax u samaysto dadka Islaamka ah kama mid ah, Xadiithkaan waxaa ay ku timid qisadiisu (Nabiga NNKH ayaa maalin maalmaha ka mid ah u baxay suuqa magaalada Madiina,waxaa uu arkay Rasuulka SWC nin timir iibinayo,markaasi ayaa uu Rasuulka SCW gacantiisii wanaagsanayd galiyay timirtii waxaana uu sameeyay qaybtii kore ayaa uu hoos galiyay qaybtii hoosena kor ayaa uu soo mariyay waxaana oo arkay biyo iyo qoyaan qaybtii hoose ku yaala,ka dib Rasuulka ayaa waxaa uu waydiiyay ninkii timirta gadayay waxa qoyay qaybta hoose ee timirta waxaana uu sheegay in habeenkii xalay ahayd cirku ku roobeeyay,markaasi ayaa uu rasuulku ku yiri maxaad u soo kor marin wayday qaybta hoose ee qoyanayd si ceebta loo arko [qofkii anaka na qisha naga mid maahan] waxaan banaanayn oo kale cid aan muslim ahayn oo aan kula dagaal sanayn inaad khinaaynto oo aad xoolihiisa sidaa ku dhacdid.

Rasuulka SWC ayaa Nin saxaabi ah oo timir iibinaya ku booriyay waxa oo gadayo in oo hadii ay ceeb ay leedahay dadka tusiyo xagee bay joogaan kuwa inta ay lacagta been abuur ah soo samaystaan dadka ku falisaya oo ku bur burinaya dhaqaalaha umad dhan oo Muslim ah,waxaan shaki ku jirin in ay xaaraan maqdac ah ay tahay dadka samaynaya lacagta been abuurka ah waxaa Islaamku diidayaa in qof la faliso,miyaysan ahayn lacagta been abuurka ah mid falisaad ah oo dad dhan lagu falisayo waxaa ladiiday qof kaliya in aad falistid maxay noqoysaa danbiga ka imaanaya umad dhan iyo dal dhaan oo lacag been ah lagu faliso?

Ugu danbayntii Maxamed Dalmar C/rixmaan ayaa waxaa uu sharxayaa qaabka looga bixi karo '' Waxaa looga bixi karaa iyadoo la dhiso Hay'adda Maamulka Lacagta oo gebi ahaanba ka madaxbannaan dawladda, siyaasiyiintuna aayan lug ku yeelan lacag soo saaridda. Hay'addaasi waxay yeelaneysaa kayd lacag qalaad oo 100% daboolaya lacagta suuqa ku jirta. Shilinka waxaa lagu xirayaa ama doollarka Maraykanka ama Euro-ha Yurubka. Hay'addaas waxaa kor ka ilaalinaya Bankiyo caalami ah, waxaase intaasoo dhan ka horreeysa, horta in Soomali heshiiso, ooy ku heshiiso inay dhisato dawlad xeer iyo nidaam leh''

Halkaan ka Daawo Sawirada Lacagtii Soomaaliya

( 1) Sawirka 5 Shiling (2) Sawirka 10 Shlinig (3) Sawirka 20 Shiling (4) Sawirka 50 Shlinig

( 5)

Sawirka 100 Shiling ( 6 ) Sawirka 500 ( 7) Sawirka 1000 Shiling Isha Sawiradaan

Tixraac Qoraalkaan waa

Bandhiga Islaamka Noteskiisa Qaybta Soomaaliya

http://www.wbcc.fsnet.co.uk/af-soa.htm

Waraysi MudugOnline la yeelatay M Dalmar

Halkaan ka Akhri Qoraalka Maxamed Dalmar C/rixmaan

Dhamaad

Maxamed Cabdi Maxamed Bootaan

Nairobi,Kenya,Botaan1@hotmail.com

Faafin SomaliTalk.com | July 29,2007

Halkaan ka akhirso qoraaladii Hore ee M C M Bootaan

Maxaa dan u ah shacabka iyo dalka, yaase ay Shacabka Soomaaliyeed dhowrayaan in ay masiibada ay ku jiraan ka saaraan... Akhri...

Sanad Ka dib Dagaalkii Lubnaan iyo Israel,Yaa Guulaystay labada dhinac,Waase Kuma Xasan Nasrulaah,Maxaa ka taqaan Taariikhiisa.

Fanaanka Soomaaliyeed Xasan Aadan Samater, ayaa Bari samaadkii sanadkii 1973 hees uu qaaday ayaa waxay gil gishay dowladii Israel ee xiligaasi waxayna sababtay in ay dowlada Israel ay ku han jabtay in ay weerari doonto Radio Mogadishu

Maxay ka noogtaa ama ku noogtaa bishimo iyo naaaso midna ma lehWaxba

wax baa lagu keenaa sheekadaan dheer waxaan ku keenay maanta ayaa waxay ku aadayn 1-Jully 2007 waa 47 guuridii ka soo wareegtay xiligii ay soomaaliya ay xoriyada ka qaadatat Talyaaniga isla markaasna ay midoobeen labadii Gobo lee Soomaaliya ee Waqooyiga Somalia iyo Koonfurta Soomaaliya.

Waa kuma maxaase ka taqaanaa Hogaamiyaha dalka Libiya Col Qadaafi Madax waynaha dalka Libiya Col Mucamar Al Qaddafi waxaa uu dhashay sanadkii 1942 isagoo ku dhasnay Degmada Sirta,waxaana uu ahaa nin,madi ah [aynan walaalo kale la dhalan]waxaana uu ka dhashay qoys daga baadiyaha,xiligii uu yaraa waxaa uu ahaa nin xoolaha raaci jiray geele iyo ariga saxaraha Sirta .

Waa Kuma, Maxaadse ka taqaan Taariikh Nololeedkiisii: Dr. Cabdicasiis Cali Cabdilxafiid (Al-Rantiisi) Shahiid Dr. Cabdicasiis Cali Cabdilxafiid (Alrantiisi) wuxuu ku dhashay tuulo yar oo la yidhaahdo Yibnaa oo u dhaxaysa (Casqalaan iyo Yaafa)markay ahayd taariikhdu 23 October 1947kii --waxaana uu shahiiday 17kii Abril 2004ta

Waa Kuma, Maxaadse ka taqaan Taariikh Nololeedkiisii: Shiikh Axmed Yaasiin Aasaasaha Xamaas iyo is bar bardhig DFKMG Somalia iyo Fatax. lix iyo toban jir markii uu ahaa,ayaa Shiikh Axmed Yaasiin,waxaa ku dhacay shil aad u khatarsanaa oo saamayn wayn ku yeeshay gabi ahaanba noloshiisa iyo jiritaankiisa ilaa intii ay yuhuudu ka dileen ee uu ka shahiiday...

aaden cadde

Waa kuma Aadan Cadde Maxaase ka taqaanaa Taariikh nololeedkiisii,Madax waynihii ugu horeeyay Somalia. Waa madax waynihii ugu horeeyay 53-da dal ee Qaarada Afirka oo idil si calaad ah uga dagay Kursiga madaxtimada taas oo soomaaliya Magac wayn u soo jeediy oo tusaale lama ilaabaan ah ay ka dhigtaan Madaxda afrika.

Waa kuma Mahathir Bin Maxamed Maxaadse ka taqaanaa taariikhdiisa horumarka oo dalkiisa gaarsiiyay sidee Soomaaliya ku gaarsiin karnaa ? Waa mid ka mid ah dadka ugu cad cad madaxda dalalka islaamka ee casrigaan, da'diisu iminka waa 82 sano jir. Waa ra'iisul wasaaarihii Malaysiya intii u dhexeysey 1981 ilaa 2003.

Waa Kuma Masuulka dagaalo sokeey oo 16 sano ah ka dib Soomaali oo dhan bad baadiyay oo 80% laga taageeray gobolada dalka soomaaliya oo dhan, laguna tilmaamo inuu yahay ninka ugu siyaasada iyo maamulka fiicnaa Soomaaliya 16 sano waa Shiikh Shariif Shiikh Axmed, Haddaba maxaad ka Taqaan Taarikhiisa...

Waa kuma: Aasaasihii Xarakada Ikhwaanu Muslimiinta maxaase ka taqaan taariikhiisa,qaab noocee ah baa loo dilay. Aasaasihii Xarkada Islmaamiga ah ee Ikhwaanul Muslimiin,Shiikh Xasan Axmed Cabdirixmaan (Ustaad Xasan Al Banaa) waxaa uu dhashay barqanimo maalin Axed ah 25kii bisha Shacbaan sanadkii 1324(Hijiryaha) 14kii October 1906, waxaana uu ku dalka Masar deegaanka loo yaqaano Buxayra.

Waa Kuma Ninka Soomaalida 90% ay ugu Necebtahay Afika maxayse ku Neceb yihiin. Qoraa soomaaliyeed ayaa waxaa uu yiri Melez Zenawi waa Ninka ay soomaalida 90% ay ugu Neceb tahay Africa,Mid kale ayaa waxaa uu yiri Melez Zenawi soomaalidu waxay ay u necebtahay siyaasadiisa Qalafsan ee uu kula dhaqmo soomaalida iyo Muslimiinta,Qoraa kela ayaa qoraal ciwaan waxaa uu uga dhigay Zenawi oo kaliya afrika oo dhan maxaa ay soomaalidu u necebtahay?

17kii March 2005 iyo 17ka March 2007 Baarlamaanka Soomaaliya maxaa u dhexeeyo. Waxaan doonayaa in aan maanta 17ka March 2007 iyo 17kii March 2005 is bar bardhigno sida ay tahay xaalada baarlamaanka DFKMG ah ee soomaaliya labo sano ka dib markii gacmaha ay isku la tageen xubnaha baarlamaanka DFKMG ah ee soomaaliya, Hotelka (Grand Regency, Nairobi) dhexdiisa.

Tixraaca /isha: sawirada: Google search/news, yahoo search/news, wiki, wikipedia