Jabuuti Rag Baa Foolinaayo , Xamarna Rag baa Dul-joogo

Jabbuuti rag baa foolinaayo ,Xamarna rag baa qoriga caaradiisa ku haayo, annagana waxaa na horyaal isweydiinta ah, qoladee dan innoogu jirtaa labadan qole. howshaan Jabuuti iyo xamarba ka socoto si uga duwan, sina ugu eg hab dhaqanki ay 19Sagaashanki lahaayeen madaxdi hor kacaysay kacdoonki xukunka looga tuuray rejiimki Gen Maxamed Siyaad Bare, Allah ha u naxriistee.

Arrimaha Soomaalida kolkaad dhinac walba ka fiiriso waxaa kuu soo baxaayo in dagaalkeena iyo nabadeenaba salka fog ku haayaan kuraas Qeybsi iyo hunguri xumo aanan loo meel dayin, wax wadaniyad jeceyl ahna aanan shaqa ku lahayn,waxaasa markaan su'aal cad ka taagan tahay, Jabuuti maxay kaga duwan tahay jabuutadi hore,maxaysa kaga duwan tahay goobihi kale ee dhamaan Ishaytayaasha Soomaliyeed gogol nabadeed loo dhigay.

Jawaabta su'aashan waxaan u daynayaa Aqristayaasha.

Somaali waxay tiraahdaa "Mira gunti ku jiro ,mira geed saran looma daadsho" waxaan uga jeedaa Maxaakimta inta aynan kala qeybsamin waxay mirihi ay haayeen iyaga oo isku duuban u daadsheen damac waalan oo shaydaanka kaga meerinayay shubaakada isagoo ku leh "idinka oo xamar gacantiina ku jirto miyaad aqbalaysaan in aad wax la qeybsataan TFG ama DFKM oo iyaga go'odoon ku ah Baydhabo, sidaa doonta u dhehe" .

Hadda iyo xaalka ka jiro gogasha Jabuuti waa "Sidee qoona loo xagtaa ,ilkana ku nabad galaan" . iyada oo arrin ay saas tahay ayaa haddana isbahaysiga qeybta Asmaro ku hartay aynan siyasadooda marnaba ka mid ahayn, ka fogaanshaha asbaabihi keenay in ay Maxaakimti afka dhulka la galaan kolki dumintooda loo adeegsday cadawga Soomaaliyeed waa Xabashiye iyo asbaabihi keenayba kala-qeyb-sanaanta Isbahaysigi ay ku soo dhiseen Asmara iyaga oo aanan mar kale dib uga fiirsan kala jabki Maxaakimta keddib, maxaa keenay hor Ilaahey iyagoo isku duuban waa Maxaakimtiyi (marka laga reebo Alshabaab oo ku gacan-sayreen ka mid noqoshada isbahaysigaas kolki horaba) in ay aqbalaan wax ku darsashada dadka uu Shikh Xasan Daahir qaarkood u yaqaan in ay ayaga(Cilmaaniyiiin) yihiin dadka loo adeegsanayo in aynan dalka Soomaaliyeed marnaba ka shaqayn shareecada Islaamka waa sida uu isaga u dhigo hadalka goor walba.

Iyagana Isbahaysiga garabka jabuuti waxaa horkacayo Shikh Shariif oo lagu xasuusto in uu ahaa madaxi kooxdi maxaakimta ee Xamar ka eryaday kooxdii qabqablayaasha dagaal, waxaasa intaaba ka daran su'aasha ay Soomaali badan maanta iska weydiinayaan, sidee Shiikh Shariif isuga haayay mudda lix bilood ah kooxda maxaakimta oo aynu maanta si cad u aragno khilaafka ka dhaxeeyo xumaantiisa halka uu gaarsiisan-yahay iyo sida aynan marnaba u lahayn qaab cad oo lagu sifeyn karo kala duwanaan-shahooda, maadaama qola walbo qaacidada ay ka duulayso salka ku hayso kitaabki Ilaahey iyo sunadi Nabigeeni suubanaa (Ilaahey nabad korkiisa ha ka yeelee) oo iyada ah mid kaliya ,dhaxdeedana aanan marnaba laga helayn kala duwanaasho marka laga reebo in qolo walba ay iyada diinta u fasirato halka ay uga muuqato danteeda.

Xabashi ama Tigree sidaa doonto u dheh waa naga tageen, waxayna ku tageen asbaabo badan oo is-kaashaday ayna ka mid yihiin

1) Soomalida oo isaga mid noqday intooda badan in aynan marnaba raali ka ahayn joogitaanka Xabashida ee dalkooda .

2) Muqaawamo adag oo lagala hortegay iyadoo dadweynaha Soomaliyeedna ay soo dhoweeyeen si aanan ganbad lahayn.

3) Wax-garad isu kaashtay si siyaasadaysan in ay adduunweynaha hor dhigaan, kana dhaadhiciyaan joogitaanka Xabashida in uu uga daray xal u helida dhibaatadi dalkeena ku daba dheeraatay.

4) Aduunweynaha oo raggaas la gartay codsigooda ,xabashidana ugu baaqay in ay isaga baxdo dalka Soomaaliya.

5) Iyo intaas oo laga helay in wax wadaag loo unko kooxihi isku haayay maara u helida siyaasada Soomaalida kuwooda aqbalay taa ,iyagana aasaas u ahaa soo dedejinta bixitaanka Xabashida si xeeladaysan oo abuurtay in la wada hadalsiiyo DFKM iyo Mucaaradkeeda qeybo ka mid ah.

Mas'alada xabashida bixideeda intaanan halkaa uga harin Waxay Carabta yiraahdaan "Masaa'iba qowmin ,Cinda Qowmin fawaa'iduhu" oo aan uga jeedo Xabashi dhibka ay ummaddeeena la rabeen qeyb ka mid ah waa nagu dhacay ,qeybti ugu darnaydsa Ilaahey fadligiis waa ka kornay oo iyada ahayd, rabitaankooda in ay Somaaliya ugu yeeraan kelinka Lixaad, weligoodna ay joogaan,waxaana iyagana jabkooda gacan weyn ka geystay raggi u istaagay la dagaalanka Xabashida iyo raggi taa u kaashtay in ay si xeeladaysan adduunka u tusaan Xabashi oo Soomaali ka baxda maahine in uunan sidaa marnaba ku yaraanaynin waxa ay iyaga(waa Mujtamaca adduunkee} ugu yeeraan Irhaabiyiinta oo sal adag ku yeesho dalka Soomaliya qatarteeda ayey leedahay , laakin dhinaca kale imaantinkaa Xabashida waxaa laga faa'iiday oo aynan Xabashina ugu dan lahayn in dadka iyo dalka soomaaliyeed si uga faa'iidaystaan ,xaqiiqana ah in uu imaantin-koodaas si dhab ah u jebiyey xayndaabki hortaagnaa in ay Soomaali-weyn labaatan Sano Dowlad la'aan ku sugnaato.

Aan hordhac dheer keddib isu tilmaano maxaa Soomali la gudboon ,maxaasa la gudboon ku shirayaasha dalka Jabuuti,mxaasa inta diidan shirka jabuuti iyagana la gudboon.

Aan mar kale isa soo xasuusina in derbigi hortaagnaa Soomali oo dowlad hesho uu jaban yahay haddeer ,laakin haddana waxaa jirta in aynan meesha ka marnayn in ay weli joogaan rag ku howlan soo noolayntiisa ,danta kaliya oo ay ka leeyihiina in ay tahay dowlad la'aanta ayaa dan innoogu jirtaa .

Fiira gaar ah ,qolooyinka rabo soo noolaynta derbigaas waxaa ka mid ah xubna ka tirsan kooxaha wada hadalka ku leh dalka jabuuti, xubnahaas waxay ku howlan yihiin sida aan mediyaha beryahanba ka maqlaynay ,gaar'ahaan xubna ka tirsan dhinaca Isbahaysiga oo joogo magaalada Muqdisho oo iyaga leh waa in laga maarmo ciidamada Amisom iyo in ciidamo kale la keeno dalka iyo dhinaca kale oo iyagana kooxahooda kaga dhax hadaaqayo hadala wax dumin karo sida ka hor'imaanshaha in dastuurka dib-u-sixid lagu-sameeyo.

Soomali weyn waxaa la gudboon in aan isaga imaano wax walbo oo gadaal innoogu celin karo isqabqabsi mar kale sabab u noqdo, Xabashi oo fursad labaad u hesho in Muqdisho imaantiinkeeda uu hunguri ka galo ,sidaa darteed waa in aan u dhaqaaqno in aan isu kaashano sidi loo taaba gelin lahaa in uu guul ku dhamado shirweynaha Soomaliweyn aad u kala fakir duwan uga socda dalka Jabuuti, oo iyada ah marki ugu horeysay oo la iska horkeena kooxo si aad ah fikirkooda u kala duwan yahay, damacooda xukun doon haba isaga mid ahaadaane.

Ku shirayaasha dalka jabuuti ama kooxaha halkaa lagu heshiisiinayo waxaan iyagana ugu baaqaynaa, in aynan ahaan kuwa daadiyo miraha guntigooda ku jiro, iyaga oo qaba damac ah ,xabashi waa tagtay inta kalana waa kala eryi kartaan, ama dhinaca kale in uu galo damac ah kooxihi shalay idin kala tuuray godka ayey idiin soo galeen ee faas siyaasadaysan madaxa kala dhaca.

Soomaliweyn maanta uma baahna gacan ka hadal iyo adeegsiga qoraga caaradiisa ,xusuustana ma reebno ,aaway kuwi shalay Muqdisho xaga tunka ugu weynaa ,aawaysa maxaakimti halkay ku danbeeyeen iyaga iyo quwadoodi ,aawaysa Col cabdullahi Yusuf iyo Xabashi riyadoodi, aawaysaaaaaaaaa,aawaysaaaa.

Soomaliya waxay dowlad heli kartaa markaad saddex shay meel isugu keentaan, waa raggiina ku shirayo Jabuutiye,

1- anagga oo inteena badan la imaano caqli suuban oo fikirkiisa ku salaysan yahay dhibki dhacay labaatan sano oo horay inoo dhaaftay qaabkee isaga kaashan karnaa dhisida buundadi looga gudbi lahaa asbaabaheedi.

2- Annaga oo maanka ku hayno dowlad uunan isfaham kala dhaxayn caalamki intiisa kale in ay aad u adagtahay udub dhiskeeda ,sidaa darteedna waa in aan la imaano laba shay oo iyagana muhim ah si taa loo helo.

A-la shaqaynta caalamka intiisa kale iyo deriskeena oo laga dhowrsado isku dhaceena.

B- in wax walbo oo aan caalamka la kaashanayno in aynan ahaan mid ka hor-imaanayso maslaxada jirtaanka sharafka ummadda Soomaaliyeed ,deegaankooda iyo jiritaankooda dowlad ahaan.

3-idinka oo isu diyaariyo ,ficilkeedana la yimaado sidi looga hortegi laha si isku duubnaan ah, markan ruuxi iyo kooxdi isku daydaba aburitaanka wax kasta oo hor-istaagi karo in ay Soomaliya mar kale dib u hanato dowladnimadeedi iyo sharafki ay ku dhax lahayd mujtamca caalamka.

Dhamaan Kooxaha diidan Shirka Jabuuti waxaan leeyahay,war isaga kaalaya damaca waalan ,duruusna ha idinkugu filnaato nin walbo oo horay maya u yiri inta kaga fakir duwan xal u helida dhibaatada Soomaliyeed ,isagana ismooday in uu ku taagan yahay wadadi xaqa ahayd, inta kalana baadil ka yeelay waad ogtihiin halka u ku danbeeyay.

Al shabaab oo iyaga ka mid ah kooxahan isugu jiro intooda badan kooxaha ku habar kacsado Diinta Islaamka ayaan dalka ku dhaqaynaa ,waxaan iyaga waa shabaabe si gaar ah u leenahay, dalkaan ma joogaan dad aanan muslim ahayn, ama hortaagan in aan shareecada ku dhaqano, laakin waxaa ummaddeena ka maqan rag iyaga si xeeladaysan u gaarsiiyo dacwada Islaamka ,dadkana baro in ay wax badan ka dhiman yihiin gaarista macmacaanka diintooda ka buuxo.

Al shabaab waxaan u sheegaynaa salaada farligaa dukashadeeda in ay ku haboon tahay meel nabad ka jirto ,nabada dalkeena maanta ka maqana, kuma maqno cadaw ee waxay ku maqan tahay, is-maqal la'aan ka dhax jirto ummadda Soomaaliyeed guud ahaan iyo gaar ahaan Culimadeeda ,aqoonyahanadeeda iyo siyaasiinteeda oo ay intaa u dheer-tahay munaafaqiin iyaga la dhax waregayo ummadda dhaxdeeda bansiinki hurin lahaa dabka shidan oo ah "Anigaa kuu talinaayo iyo ii talinmaysid anigaa kuu talinaayo"

Al shabaab iyo koox walba oo isbiday quwad ,waxaaan leenahay,walalayaal waa la isaga yimid casriga in diinta Islaamka quwad lagu fidiyo loo baahnaa, waxaana lagu jiraa casri ay aad u sahlan-tahay fidinta diinta islaamka adigaa oo aanan taa dhiig u daadin,tan macnaheedana ma'ahan in laga maarmo quwadi lagu ilaalin lahaa ku dheganaanshada nicmada Islaamka ee ilaahey annagga oo soomaali ah nagu manaystay. Ilaalinteeda waxay ku jirtaa isfaham dhax maro ummaddeena ,dadkana u horkaco nabad lagu nasteexeeyo ee noo horseedo masaajidka oo salaadaha farligaa ku soo dukano iyada uunan nagu taagnayn dakane, ama uunan jirin nin ku maqan diinta ayaan fidinayaa, masjidka hortiisana u taagan dilka nin salaada fajirka u soo dukasha tegay, thimada Ilaaheyna ku jiro.

Somaliweyn ka digtoonaada dhagaysiga dad aanan weli duruus ku qaadan dhibatooyinki waddankeena ka jiray labaatan sano ,waagana hadda u baryay ama aanan weligood arkin meel nabad ka jirto dowladna ka shaqayhayso.. 25\01\2009

Abdallah Moallim Mahamud(Cabdullahi Siyaasi)

Moallem10@hotmail.com

Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan