Wararkii Loogu hadal haynta Badnaa Toddobaadka...
Shirkii Jabuuti oo qodobo xasaasi ah lagu gaadhay.
Shirkii uga soconayay Soomalida magaalada Jabuuti ee dalka Jabuuti ayaa waxaa la
kala saxiixday go,aamo ay labada dhinacba ay isku waafaqeen ka dib markii ay
shirar badan ku galeen magaalada Jabuuti ee dalka Jabuuti.
Shirkan oo lagu tilmaami karo mid ka wanaagsan kuwii hore ee ay hore u yeesheen
ayaa wuxuu aakhir keenay in ay Isbahaysigii iyo DFKMG markii ugu horaysay ay wax
isla meel dhigaan.
Xafladii heshiiska oo ka dhacday Hotelka Kempinski ee ay degan yihiin dhamaan
wufuuda labada qoloba ayaa waxaa kasoo qayb galay Ra,isul wasaaraha DFKMG iyo
wakiilka QM u qaabilsan arrimaha Somaliya, iyo wufuud kale oo ka socotay beesha
caalamka, sida USA iyo England iyo qaar kale.
Qodobada la isla meel dhigay waxaa ka mid ah;
1)In ciidamada Itoobiyaanka ahi ay ka baxaan dalka Somaliya Afar Bilood
gudahood.
2)In la dhaqan galiyo heshiiska ay wada saxiixdeen DFKMG iyo Isbahaysigu, 30
maalmood gudahood.
3)In xabad joojin waarta laga sameeya dhamaan dalka Somaliya, 90 maalmood
gudahood.
4)In si wadajir ah looga wada shaqeeyo nabadeynta waddanka Soomaaliya.
5)In la dhiso guddi ka kooban 15 xubnoo oo ay labada dhinacba ka socda oo la
socda dhaqan galinta xabad joojinta dalka.
6)In isna la dhiso guddi ka kooban 15 xubnood oo ay hogaanka u hayso QM kana
shaqayn doona arrimaha siyaasda iyo dib u heshiisiinta. Iyo qodobo kale oo dhawr
ah.
Waxaa ku saxiixan shirka magaca DFKMG iyo magaca Isbahaysiga dib u xoraynta
Somaliya iyo Wakiilka arrimaha Soomaliya u qaabilsan QM ee Ahmedou-wala Abdalla.
Qodobada ay labada dhinac wada saxiixeen waxaa kaloo ku jira in ay labada qoloba
ay beesha caalamka ka codsadeen in hirgalinta heshiiskan iyo in lagu taageero
dhamaan heshiisyada ay isla meel dhigeen, sidii looga dhaqan galin lahaa dhamaan
dalka Somaliya.
Isbahaysigu wuxuu kaloo codsaday in si degdeg ah loo keeno ciidamo ka socda QM
oo badala kuwan Itoobiyaanka ah.
Isbahaysigu wuxuu ka digay in ciidamada la keeni doono aysan ku jirin dalalka la
dariska Somaliya.
Guddoomiyaha Isbaheysiga dib u xoreynta Soomaaliya Sheekh Shariif Sheekh Axmed
oo isna ka hadlay xaflada ayaa taageeray heshiiskan, wuxuuna u mahad celiyay
Wakiilka Qaramada Midoobay Ahmadu Ould Abdallah oo dhabarka u xirtay sidii loo
heli lahaa heshiis kama danbeys ah, oo xal looga gaadho arrimaha Somaliya.
Saxiixa xafladan ayaa waxaa goob joog ka ahaa Wakiilo Matalayey dalalka USA,
England, Sacuudi Carabiya, Ururka Midowga Afrika, Jaamacadda Carabta iyo
Qaramada Midoobay.
Heshiiskan oo ah mid ay soo dhoweeyeen beesha caalamka iyo dhamaan xubnihii ka
qeybgalay shirkaasi ayaa waxaa ka hadlay hoggaamiyeyaasha wafdiga, oo
hadaladoodi halkan aan lagu soo koobi karayn.
Axmed Cabdi Salaam oo dhinaca dowladda u saxiixay heshiiska ayaa waxaa uu ka
sheegay xafladda in ay aad ugu faraxsan yihiin heshiiska caawa ay wada gaareen
iyaga iyo Isbahaysiga, isla markaana ay ka shaqeynayaan sidii loo hirgelin
lahaa.
Sidoo kale C/raxmaan Shukri oo isna u saxiixay dhinaca Isbaheysiga ayaa soo
dhoweeyay isagoo u mahad celiyay dhamaan wafuudii caalamiga aheyd ee ka soo
shaqeysay in heshiis xal u ah umadda Soomaliyeed la wada gaadho.
Axmed Cabdisalaan ayaa wuxuu sheegay in ay ka midha dhalin doonan heshiisyadan
ay caawa kala saxiixdeen, oo ay nabada Somaliya ay ka go,antahay xagooda, oo ay
mar kasta ka shaqayn doonaan.
Heshiiskaan waxaa qalinka ku duugay Madaxda Ergada DFKMG Axmed Cabdisalaan Xaaji
Aadan iyo Madaxa ergada Isbaheysiga C/raxmaan C/shakuur Warsame.
Marka loo fiirsado dhinacyadaan heshiiyay caawa ayaa u ekaa kuwa isku faraxsan
iyadoo qaarkood la arkayay iyagoo garbaha is heysta oo kaftamaya, taasoo niyad
wanaag ka muujiyeen wafuuda kala duwan ee heshiiskaan kasoo qeyb galay.
Xafladii ka dhacday madasha shirka ayaa waxay u ekeyd mid uu qof kastaaba ka
miijiyay aragti wanaagsan oo u dhalan doonta shacabka Soomaaliyeed, dhamaan
Ergooyinka ka socda DFKMG iyo Isbahaysiguba si wacan oo daacad ah ayeey usoo
badhigeen heshiisyada ay wada gaadheen oo runtii wax ku ool ah.
Isbahaysiga dib u xoraynta Somaliya iyo DGKMG ayaa u kicitami doona dalka
Sucuudiga, sii loogu soo xaqiijiyo heshiiska ay ku gaadheen dalka Jabuuti,
codsigaas oo ka yimi Safiiro ka tirsan jaamacada Carabta oo sheegay in ay
wanaagsan tahay in lagu soo saxiixo magaalada Maka-Al-Mukarama.
Midawga Yurub, Jaamacada Carabta, Qaramada Midoobay, Dawlada Maraykanka,
Jaaliyada Sweden, Jaaliyada Norway, Jaaliyada Holland, Dawlada Canada, iyo qaar
kale oo badan, wuxuba way soo dhaweeyeen heshiiski lagu kala saxiixday dalka
Jabuuti ee u dhexeeyay Isbahaysiga iyo DFKMG.
SomaliLand iyo Mucaaradka oo heshiisyo wada gaadhay
Somaliland iyo mucaaradkeeda oo baryahan danbe jahwareer iyo dhibaato ku wajahan
doorashada dalkaasi lasoo daristay ayaa iyaguna gaadhay heshiiskii ugu danbaynta
ahaa ka dib markii ay soo jiitantay dhibaatada ka dhex aloosantay mucaaradka iyo
Somaliland.
Heshiiska oo si rasmi ah u saxiixeen mas'uuliyiin ka socday dhinacyada Dowladda
Somaliland iyo labadda xisbi ee mucaaradka kalana ah Kulmiye iyo Ucid ayaa waxa
uu ku saabsan yahay sideed qodob oo uu ugu muhiimsan yahay xilliga la qabanayo
doorashooyinka deegaanada hoose iyo kuwa madaxtinimada oo ay horey isugu
khilaafsanaayeen Dowladda iyo mucaaradka.
Hotel Mansoor ayaana lagu qabtay xaflada ay ku heshiiyeen mucaaradka iyo
Somaliland, waxaana isugu yimi dhamaan xisbiyada Somaliland iyo Guddiga
Doorashooyinka, iyo aqoonyahano kale oo ku sugnaa caasimada Hargeysa.
Dadkii lagu sharfay xafladan ee ka soo qayb galay waxaa ka mid ahaa; Komishanka
Doorashooyinka Qaranka, Wakiilka Itoobiya u fadhiya Somaliland, wefti ka socda
safaaradaha Ingiriisku ku leeyahay Itoobiya, Kiiniya iyo Yemen oo booqasho dalka
ku joogay iyaguna, Madaxda Hay’adaha Qaramada Midoobay iyo kuwa caalamiga ah ee
dalka ku sugan, Masuuliyiin kale oo ka tirsan saddexda xisbi qaran iyo
martisharaf kale oo caan ka ah dalka Somaliland.
Heshiiski lakala saxiixday, dhinaca xisbiga Udub waxaa u saxiixay Gudoomiye ku
xigeenka xisbiga Udub ee la yidhaah Axmed Yuusuf Yaasin, ahna madaxweyne ku
xigeenka Somaliland. Dhinaca xibiga Kulmiyana waxaa u saxiixay Gudoomiye ku
xigeenka Muuse Biixi Cabdi. Dhianaca xibiga Ucidna waxaa u saxiixay Guddomiyaha
rasmiga ah ee Eng. Faysal Cali Waraabe. Dhinaca Guddiga Doorashooyinka oo iyagu
markhaati ahaan u fadhiyay meeshana waxa u saxiixay Gudoomiyaha Guddiga
Doorashooyinka Maxamed Ismaacil (Kabaweyne). Doorashada soo socota ee Somaliland
ayaa waxay ku beegan tahay bisha March ee sanadka 2009ka.
Eritrea oo dagaal ku qaaday Jabuuti
Dagaal ka dhex qarxay labada Dawladood ee Jabuuti iyo Eritrea oo afar maalmood
socday, ayaa waxaa lagu soo waramaya in uu bilawday dagaalku ka dib markii ay
Dawlada Eritrea kusoo xad gudubtay Dawlada Jabuuti.
Dawlada Jabuuti oo iyaduna is difaacaysay, iyadoo kaashanaysa Dawlada ay
saaxiibka yihiin ee Frace ayaa waxaa la sheegay in ay soo qabqabatay askar fara
badan oo ilaa ku dhawaad 200 oo askari ah oo ka tirsan Dawlada ay isku kacsan
yihiin ee Eritrea.
Dadaalo fara badan ayay Dowlada Jabuuti waday taasoo beesha caalamka iyo QM kaga
codsaneysay inay wax ka qabato arrintan xadka labada dal ka dhex aloosan, iyadoo
Eritrea ay iska dhaga tirtay ka jawaabista eedeynta Jabuuti ugu imaaneysay.
Dawlada Eritrea ayaa lagu soo warinaya in ay rasaasta bilawday, iyaduu
marmarsiiyo ka dhigatay in ay rasaasaynaysay ciidamo kale oo Eritriyaan ah oo
kasoo baxsaday Dawladooda.
Ciidamada Dawlada Jabuuti inta ku naf wayday waxaa la sheegaya in ay yihiin 10
askari, halka dhaawucu yahay in ka badan lixdan, laakin iyaguna waxaa jira askar
kale oo tiro badan oo usu soo dhiibaya ciidamada Jabuuti.
Jabuuti ayaa ku tilmaamtay in ay Eritrea wado daandaasi, balse Dawlada Jabuuti
waxay sheegtay in ay la dagaalami doonto Ertrea, hadii aysan joojin daandaasigan
ay ku wado.
Waxaa kaloo la tilmaamay in ay Dawladaha France, iyo USA ay soo garab istaagi
doonaan Jabuuti, maada ay ku leeyihiin halkaas saldhigyo iyaga u gaar ah.
Meles Zenewi ayaa isaguna sheegay in uu hadii dagaalku sii xoogaysto uu soo
garab istaagi doono walaalahooda Jabuuti, maada ay Dawlada Itoobiya ciil u qabto
Eritrea, waa suurto gal in ay Itoobiyana dagaalka kasoo qayb gasho, iyadoo soo
garab istaagaysa Jabuuti.
Labada Dawladood Jabuuti iyo Eritrea ayaa markii ugu horreysay tan iyo dirirtii
dhexmartay 1966kii uu dagaal culus ka dhex qarxay gelinkii dambe ee Salaasadii,
kadib markii ciidammada labada dal oo isku horfadhiyey xuduudka u dhexeeya ay
xiisad colaadeed oo kulul ka dhex aloosantay waqti hadda laga joogo laba bilood.
Diblomaasi Mareykan ah oo QM u jooga Aleyandro Walff ayaa sheegay Eritrea in ay
diiday dadaal dhexdhexaadin ah oo laga dhex sameeyo labada Dawladood (Eritrea &
Jabuuti).
Madaxweynaha Jabuuti Mr. Ismaaciil Cumar Geelle, ayaa subaxnimadii hore ee
shalay uu booqday qaar ka tirsan ciidammadiisa ku dhaawacmay dagaalka labada
maalmood socday oo la geeyey cusbitaal ku yaal caasimadda Jabuuti, waxaana ku
daawaynayay dhakhaatiirta Franceska e ku sugan Jabuuti oo iyagu dawr wayn ka
qaatay badbaadinta ciidamada kusoo dhaawacmay dagaalka.
"Haba yaraatee ma jiro wax dagaal ama weerar ah oo ciidammadayadu ku qaadeen
kuwa Jabuuti, qorshaha daandaansiga ah ee Dawladda Jabuuti u qorshaynayso
Eritrea-na waa mid dunida oo dhammi ka wada warqabto." Sidaa waxaa tidhi
Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Eritrea.
QM ayaa canbaarayn xoog leh usoo jeediyay Dawlada Eritrea, ka dib markii ay si
badheeh leh dagaal gaadmo ah ugu qaaday Dawlada la dariska ah ee Jabuuti.
Muqdisho oo dagaalo xoogani ka dhaceen
Heshiiski ay gaadheen DFKMG iyo Isbahaysigu ka dib, waxaa isla markiiba la
duqeeyay suuqa Muqdisho ugu wayn ee Bakaaaraha, ilaa 6 qof way ku naf waayeen,
dhaawucuna 30 qof wuu gaadhayay.
Hadana shalay ayaa wariyayaasha ku sugan Muqdisho sheegayan in uu dagaal xoogani
ka bilawday meelo ka mid ah Warshaddii Baastada iyo Warshaddii Xeyle Bariise oo
ka tirsan caasimada oo la isku adeegsaday hubka noocyadiisa kala duwan,
khasaaro, naf iyo maalba lagu waayay.
Dagaalkan oo madaafiicda iyo rasaasta la isugu adeegsanayo laga maqlayay xaafado
ka fog halka ay ka dhacayeen iska hor imaadyadu ayaa waxaan ilaa iyo haatan la
ogeyn khasaaraha uu geystay, inkastoo ay jiraan warar sheegaya in madaafiicda
iyo rasaasta ay labada dhinac isu adeegsanayaan ay waxyeello u geysteen dad
rayid ah oo aan ahayn labada dhinac ee uu dagaalka dhexmaray.
Dagaalkan oo ay iskaga soo horjeedaan kooxaha ku kacsan joogitaanka ciidamad
Itoobiyaanka ah iyo DFKMG oo kaashanaysa ciidamada Itoobiya, ayaa lagu soo
waramaya in uu burbur u gaystay skool isagu u dhawaa meesha dagaalku ka socday,
balse ardaydii halkaas ku sugna wax dhibaato ah may soo gaadhin.
Muqdisho oo colaad saxiib laheyd ayaa la dhihi karaa dagaaladii bilaawday 2006
in ay yihiin kuwii ugu xumaa ee soomara ebed iyadoona Muqdisho intabadan laga
qaxay dadkiina ay ku hoos nool yihiin sidii Dugaagii Geedo hoostood.
Xaafadda Suuqa Xoolaha ayaa wararku sheegayaan in ay ku dhaceen madaafiic loo
qaybinayey magaaladda Xamar, waloow aan la ogeyn qasaaraha uu sababay, mana
jirto cid sheegatey mas’uuliyadda dagaalka galabta ka dhacay deegaanadaas kala
duwan.
Sidoo kale manta ayaa dagaal kan la mid ah lagu qaaday, ciidamada Itoobiyaanka
ee deggan deegaanada manta uu ka dhacay dagaalka, inkastoo dagaalkaas ay
sheegteen ineey ka danbeeyeen maxkamadaha islaamiga.
Maxamed Cumar Xabeeb (Maxamed Dheere) ayaa ku eedeeyay Isbahasyiga in ay
jabiyeen qodobkii ahaa xabad joojinta ee ay ku saxiixeen dalka Jabuuti wuxuuna
yidhi Maxamed Dheere ;Kuwa Isbaheysiga isku sheegaya xabad joojintii ay Jabuuti
ku saxiixeen waa jebiyeen, weli waa sii wadaan.
Abdikarim Ahmed Huseen
skyword268@hotmail.com
Somalitalk.com
Faafin: SomaliTalk.com | June 15, 2008