|
QAYBTII 4aad EE XAJKA:
WD. Cusmaan Bilaad | osmanbilad@hotmail.com
| Jan 20, 2003
QAYBTA: 1aad | 2aad
| 3aad | 4aad
| 5aad
|
Ku xiriirsan qaybtii
3aad
MINA IYO SIDA LOOGU TUKADO
Bannaanka Mina, 12 km ayay Koonfur kaxigtaa Makka
|
Markii Duhur galo ayaa la tukanayaa labo
Rakco oo Duhur ah kaliya. Markii Salaadda Casar soo gasho ayaa waxaa la
tukanayaa labo Rakco. Markii Maghrib soo galo ayaa saddex Rakco la
tukanayaa. Dabadeed waqtiga Cishaha ayaa labo Rakco la tukan. Subxigu
marka uu soo galena labo Rakco ayaa la tukanayaa. Yacni, Salaad walba
waqtigeeda ayaa la tukanayaa oo salaadaha la jamcin mayo. Laakiin
salaadihii afarta Rakco ahaa labo rakco kaliya ayaa la tukanayaa.
Salaadahaasi waa Duhur, Casar, iyo Cishe. Subxiga iyo Maghribka caadigii
ayaa la tukan.
MAALINTA SAGAALAAD IYO CARAFO
Marka qorraxdu soo baxdo maalinta ku
xigta ee bishu tahay sagaal ayaa Miina laga tegeyaa oo waxaa la aadayaa
Carrafa. Waxaa aad iyo aad u muhiim ah in qofku hubsado inuu xudduuddii
Carrafo ku dhex jiro waayo haddii qofku xudduudkii Carrafo aanu ku dhex
jirin, hadde qofkaas Xaj uma jiro. Markii Carrafa la tago waa la degayaa
ilaa Duhur ka galo. Markii Duhur galo ayaa waxaa la tukanayaa Duhur iyo
Casar oo qasri iyo jamacba ah. Yacni, Salaadahaas waa la gaabinayaa oo
tiiba labo Rakco ayaa la tukanayaa, waana la jamcinayaa oo waqtiga Duhur
iyo Casarba la tukanayaa. Hal Aadaan ayaa la addimayaa labo Iqaamana waa
loo yeelin. Macnuhu waa: Duhurka ayaa la addimin dabadeedna labo Rakco oo
Duhur ah ayaa la tukan. Markii labadaas Rakco ee Duhurka ah laga faaruqo
ayaa la aqimin oo Casar la tukan. Waqtigaas ilaa ay qorraxdu ka dhacdo
qofku Alle ayuu weyneynayaa, baryayaa, xusayaa, oo ku xamdiyayaa isaga oo
dhanka Qiblada soo eegaya gacmahana kor u taagaya. Arrinkaas ayaa Nabiga
ka sugnaaday. Haddaba wixii aad garanaysid oo duco wanaagsan ah ku ducayso.
Naftaada u ducayso, muslimiinta, waalidkaa, walaalahaa, qaraabadaa,
ehelkaa iyo asxaabtaadaba khayr ugu ducee. Muslimiintana u ducee meel ay
joogaanba. Ducada maalinta Carrafo ayaa duco ugu khayr badan. Sidaa awgeed
ducayso oo ducee Allena waydiiso wax bannaan suurta galna ah. Alle wax
walba waa awoodaa wax walbana agtiisa waa ka suurta gal laakiin ducadu ha
ahaato mid bannaan haddana dhiciddeedu suurta gal tahay. Yacni, Ilaahow
guursan maayee hay gablamin, Ilaahow camal falan maayee hay cadaabin, iwm,
duco ma aha. Nabiguna SCW wuxuu yiri:
“Duco waxaa ugu khayr badan ducada
maalinta Carrafo, waxaana ugu khayr badan wixii aniga iyo Nabiyadii iga
horreeyey ay yiraahdeend”. Oo maxay aheyd? “Laa
Ilaah Ilalaahu Waxdahuu Laa Shariika Lahu Lahul Mulku Walahul Xamdu Wahuwa
Calaa Kuli Shey’in Qadiir”
Buurta Carrafo in qofku dul fuulo muhiim
ma aha. Meel walba oo ka mid ah xudduudda Carrafo ayaa buurta la mid ah.
Sidoo kale qofku Qiblada ayuu soo qaabilayaa ee buurta dhankeeda u jeedsan
mayo. Qofkii imaatinkii Carrafo soo daahay, sida qof Carrafo soo gaaray
iyada oo saacad iyo wax la mid ahi qorrax dhicii ka hareen, waxaa joogis
ugu filan inta qorraxdu ka dhacayso oo joogidda Carrafo waxay ku egtahay
qorrax dhac. Qorraxdu markii ay dhacdo kaddib Carrafo waa laga tagayaa.
Musdalifah: Wa halka lagusoo laabto carafada kadib, habeen ayaana
halkaas lagu negaadaa
|
Marka ay qorraxdu dhacdo kaddib iyada oo
aan Salaaddii Maghrib la tukan ayaa Carrafo laga soo tagayaa waxaana la
soo aadayaa Muzdalifah. Marka qofku soo gaaro Muzdalifah ayuu tukanayaa
Maghribkii iyo Cishihiiba. Yacni, waa la aadaamin, waana la aqimin,
dabadeed saddex Rakco oo Maghrib ah ayaa la tukan markii laga baxo ayaa
Cishe loo istaagin oo waa la aqimin dabadeedna labo Rakco oo Cishe ah ayaa
la tukan. Habeenkaas Muzdalifah ayaa lagu baryin (la hoyan). Subaxda ku
xigta ee bishu tahay toban ayaa waxaa la tukan Salaaddii Subax. Waxaana
Subxiga la tukan waqtiga ugu horreeya ee uu soo galo. Marka la tukado ilaa
uu waagu ka beryo inta u dhaxaysa (qorraxduse aanay weli soo bixin),
dikriga Alle ayaa la wadayaa. Yacni, qofku wuxuu badinayaa wayneynta Alle,
mahadintiisa, tasbiixda, qur’an uu akhristo, talbiyadii oo uu akhriyo (Labbeyka
Allaahuma Labeyka……), Alle oo uu baryo, iyo wixii kale oo dikri
ah. Dikriga ugama jeedo waxa manta dadka qaarki dikriga u yaqaan ee aan ka
sugnaan Nabiga iyo Saxaabadiisa toona. Dikri waxaan uga jeedaa wixii
shalay dikri ahaa, waxaan shalay diin ahaynna manta diin noqon mayaan.
Qofna Muzdalifah kama tagi karo aroor ka hor cudurdaar la’aan. Waxaase
habeen-bar kaddib loo cudurdaaray inay bixi karaan dadka tabarta yar (caruur,
haween iyo dad da’ ah) iyo dadka iyaga wada. Laakiin habeen badh ka
hor cudurdaar ma jiro.
Kaddib intaan qorraxdu soo bixin ayaa
subaxdaas tobnaad Muzdalifa laga guurayaa oo waxaa loo guurayaa Mina/Muna.
Marka subaxdaas 10ka Dil Xijjah Mina la tago waxaa la aadayaa Jamaraatka
iyada oo qofku wato toddoba dhagax (quruurux). Quruuruxu wuxuu le’eg
yahay xabbad galley ah ama laf timireed. Quruuruxa waxaad ka qaadan kartaa
meeshii aad doonto. Ha isku shiddeyn inaad habeenkaas Muzdalifah dhagax
aruuris bilawdid. Subaxdiiba Muna ayaad quruuruxa ka sii aruursan kartaa.
Nabiga SCW kama sugnaan inuu habeenkii sii dhagax aruursaday. Sidoo kalena
lagama werin Nabiga SCW inuu quruuruxa Muzdalifah ka qaatay. Calaa kulli
xaal, toddoba dhagax sii qaado oo soo aad Jamaraatka ugu weyn saddexda
Jamaraat. Waana kan ugu xiga dhinaca Makka. Labada kale dhinaca Muna ayey
xigaan waana marinka Jamaraatka weyn oo marka Jamaraatka weyn loo socdo
ayaa la sii maraa labada kale (kan yar iyo kan dhexe). Quruurux siyaado ah
waad sii qaadan kartaa si aad ugu baxsatid haddii mid kaa dhumo ama
tuuryadu kaa habawdo. Laakiin agagaarka Jamaraatka ayaadan quruurux ka
waayen. Dhagaxda la tuurayo maalinkaas waa toddoba kaliya waxaana lagu
tuurayaa Jamaraatka ugu weyn. Si aan tiradu kaaga gedmen (qaldamin)
toddoba dhagax kaliya soo dhaweyso kuwa kalena meelayso (meel gasho).
Akhri Qaybta 5aad
.... GUJI...
»» 1424:
Maalmaha
Muhiimka ah ee Jadwalka islaamka ee Sannadka...
»» 24ka
SAACADOOD: MA'AQAAN
WAXAAN KU SAMEEYO
WALAALKAA AAD KU WALAALOWDEEN "ISLAAMKA"
O*S*M*A*N*B*I*L*A*D*
|
osmanbilad@hotmail.com
Siiradii
Rasuulka Maxamed scw
www.somalitalk.com/siiro114
Quraanka Kariimka
www.somalitalk.com/quran Ahmiyadda
Cibaadada Salaadda
www.somalitalk.com/salaat Hab
nololeedkii saxaabadii Rasuulka
www.somalitalk.com/saxaabada Sakada
Maalka laga bixiyo
www.somalitalk.com/zakaat Cuntada
xalaasha ah iyo tan Xaaraanta ah
www.somalitalk.com/halal Is-Xisaabi
www.somalitalk.com/islam/isxisaabi CIBAADADA
XAJKA
www.somalitalk.com/hajj
|
Buurta Carafa, 15 km ayey u jirtaa Makkah