Xuuraan: Waa maxay sababta rasmiga ah ee socdaalka C/laahi Yusuf ee Puntland ?  .

Col. C/laahi Yuusuf Axmed, waxa uu Punland booqasho ku joogaa 3 maalmood, sababta uu halkaasi u tagayna waa 3 arrimood, ajandaha waa halka ugu sareeya kaga jira Sool, waxaa soo raaca muranka ka taagan tartanka saldanada kursiga Cadde Muuse (madaxweynenimada), qodobka sedexaad waa Salaadiinta Puntland iyo Cadde Muuse oo ismaandhaafsan.  

Waxaa kaloo jirra labbo sababood oo ka muhiim yar 3 da kore, oo qeeb ka ah ujeedooyinka C/laahi Yuusuf uu Garowe u tagay, labbadani arrimood waa Gaalkacayo iyo arrin ku saabsan abni darro xoogan oo Puntland laga sheegey. Hadaba odayga waxa uu meesha u tagay in uu xal u keeno mashaakilada jirra. Hoos waxaa ah falanqeynta socdaalka Col. Yuusuf, ee ka bogasho wacan.

Kadib markii magaalada Laascaano laga bixiyey gacanta Puntland oo Somaliland ay u tabar sheegatay maamulka Garoowe, ayuu C/laahi Yussuf booqasho ku tagay Garowe si uu wax oga qabto xaaladaha dhinacyada baddan leh ee Puntland soo wajahay tan iyo intii uu baneeyey xilka, kuna wareejiyey Jeneraal Cadde Muuse uu midigta ku xushey.  

Puntland waxaa kusoo food leh caqabado farrabaddan oo la arki karayo mustaqbalka dhow, Puntland waxaa kusoo food leh doorashadii madaxweynaha taas oo eey u tartaramaayan musharixiin baddan oo kol horaba muujiyey in eeysan ku qanci doonin natiijada doorashada, haddii ay dareemaan in lagu shubtey ama la musuqmaasuqay, taasina waxay dhalisey xiisado iyo guux gudaha ah, waxaa taasi sii dheer in odayaasha dhaqanka iyo Cadde Muuse ay is maandhaafsanyihiin taasoo xaalka oga sii dartay, lama yaqaano sababta isku dhaca keentey, laakiin waxaa la tuhunsanayahay in raga musharixiinta ee lacagaha baddan heysta, beelahoodana taageera ka heysta ay u gar dhigteen isamada beelaha si eey Cadde Muuse oga dhaadhiciyaan in uu xilka wareejiyo haddii si xaq ah looga guuleysto, laakiin markii hadalkaasi loola tagay  Cadde Muuse ayuu meel kale ka bus kiciyey, waxaa kale oo Puntland mashaakil ka heystaa magaalada Gaalkacayo oo dhawaan dagaal beeleed uu ka qarxi gaaray kadib markii dilal qaarijin ah oo isdaba joog ah ay magaalada ka dhaceen, ragii geeysteyna ay koonfurta magaalada u baxsadeen, waxaa taasi dheer in amaan darro ba’an ay soo food saartay maamulka mar ahaan jirrey meelaha ugu abni wanaagsan Soomaaliya, waxaa kale oo jirta in xoogaga "islaamiyiinta" ah eey kusoo xoogeysanayaan gudaha Puntland. 

Marka caqabadahaasi oo dhan la’isku darro ayaa qasab ka dhigtey in C/laahi Yuusuf uu dhex galo arrimaha si wax loo kala fududeeyo, ugu horeyn wuxuu guda galay xalinta qilaafka isimada iyo  Cadde Muuse, maanta (July 28,2008) waxa uu la kulmay Islaan Ciise Islaam Maxamed oo la sheegey booqashadii uu gurigiisa Garowe ku tagay in xittaa dadka xaafada ay ka adeegan kari waayeen illaaladii C/laahhi Yuusuf la socotey oo wadooyinka xiratay, qadar daqiiqado ah oo labbada nin ay wada hadlayeen ayuu C/laahi Yussuf dib oga laabtay guriga. 

C/laahi waxaa kale oo uu galay xalka Sool iyo Laascaano oo ciidamada Somaliland ay heystaan, ugu horeyn wuxuu dhagaystay cabashada beesha laascaano ay ka qabto maamulka Puntland, wuxuu ka war heley in beeshu ay dareensantahay in aanan xilal wanaagsan oo mug iyo miisaan leh laga siinin maamulka, oo eey tirsanayaan in la qadiyey, arrintaasi ayaa waxa uu xalkeeda noqdey in C/xamiid Garaad Jaamac Garaad Cali loo magacaabo wasiirka arrimaha gudaha si loo qanciyo beesha Sool , kadibna taageero looga helo beeshaasi haddii la damco in talaabo ciidan laga qaado ciidamada Somaliland ee Laascaano heysta, Dr. C/rashiid Barqadle ayaa isagana loo magacaabay la taliyaha madaxweynaha ee arrimaha Sool ( waa qofkii koowaad oo xil noocaasi oo kale ah loo magacaabo, horey uma jirrin la taliyeyaal gobol kaliya madaxweynaha kala taliya).

Ma cadda talaabada  xigta ee xagga Sool loo qaadi doona, iyo goorta la qaadi doono, laakiin wixii talaabo ah waxay noqon doontaa arrin sir ah oo aanan la ogaan doonin ka hor inta aan lagu dhaqaaqin.  Sool waa jookarka siyaasadeed ee waliba midabka dahabka ah leh, waa jookarka reer Puntland looga jeedin karro arrimaha doorashada,ama xil kordhin lagu samaysan karro ama ugu yaraan doorashada dib loogu dhigo karro, si taasi ay u hergashana waa in Sool dagaal lagu qaadaa oo Laascaano xabad lagu soo dhiciyaa, waa arrin sahlan in shacabka Puntland lagu jiheeyo dagaal Somaliland lala gallo, laakiin wax kasta oo dhaca ma sahlana in laga jeediyo arrinta doorashada madaxweynaha ku saabsan, waxayna noqon doontaa arrin xasaasi ah oo eey tahay in si taxadar leh loo maamulo, waayo Puntland uma dulqaadan karto in gudaheedu uu kal jab ka dhaco, iyada oo furumo baddan ay ka dagaalamayaan.  

Arrinta ku saabsan muranka doorashooyinka iyo musharixiinta cabanaya, ma ahan arrin C/laahi Yuusuf dhagahiisa ay u duleelaan, waayo wuxuu aduunka ugu necebyahay nin xil ku qabsada nin kale, gaar ahaan marka ay doorasho timaado, dhowr sanno ka hor ayay aheyd markii uu dagaal xilka kagala wareegey Jaamac Cali Jaamac oo isaga kaga reerey doorashada xilka madaxweynenimada Puntland oo uu markaasi isaga haayay, taariikhdaasina waa mid wali qalinkii lagu dhigey buuga ka qoyantahay qadda. Hase yeeshee isaga oo isu muujineynaya in uu yahay oday qaran oo eey tahay in uu dadka oo dhan u dhaxeeyo, ayuusan marnaba is hilmaamsiin karrin muranka doorashada, waayo Madax dhaqameed kasta oo uu la kulmo ayaa kusoo hadal qaadaya, kana codsanaya in uu arrimaha dhexgalo.   

Dhanka Gaalkacayo, waa mid degen, waxaana socda wadohadalo labbada beelood ee magaalada u kala qeybsantahay kala degan, waxaana yaraaday dilkii iyo arrimihii abni xumada, nin saxafi ah oo magaalada ka howlgala ayaa ii sheegey in arrinta ay la wareegeen odayaasha dhaqanka oo eeysan dowlada ku lug lahayn, tani waxay ka dambeysey kadib dilkii nin nabadoon ah oo caan ahaa, kaasi oo dilkiisa uu kiciyey mudaaharaadyo rabshado watta iyo kacdoon shacab iyo xiisado colaad oo hab qabiil ah, Cadde Muuse ayaa isla maalintii booqasho ku tagay Gaalkacayo, si uu beelaha degen ugu sheego in eeysan Puntland diyaar u aheyn in eey dagaal ka gasho koonfurta gaalkacayo, sidaasi darteed hab nabadeed lagu dhameeyo waxa jirra , xittaa waxa uu xabsiga ka siidaayay dhalinyaro falalka amaan xumada ah loo xirxirey, si eeysan xiisado kale oga dhalan xarigooda. C/laahi Yuusuf isugu lug baddan kuma lahaan doono arrinta Gaalkacayo. 

Warbixin dhawaan ay soo saartay UN-ka ayaa lagu sheegey in xaalada amaanka ee Puntland ay gaartay meel aad u xun , hadalkaasi ayaa waxaa si weyn u beeniyey mas’uuliyiinta Puntland oo sheegey in warkaasi uu yahay mid aanan sal iyo raad lahayn. Laakiin xaqiiqada jirta ayaa ah in amaanka Puntland uu daciifay markii, sida la sheegay, tiro baddan oo ciidamadii amaanka sugi jirrey loo wareejiyey Baydhabo iyo Xamar, waxaana jirta iyo tirro kale oo dheeraad ah oo ciidamadii Punland ah eey dhawaan ka mid noqdeen 5 kun oo ciidamada DKMG ah oo dalka Ethiopia lagu soo tabobaray, 5 kun oo kale oo hadda DKMG qorshaha ugu jirto in eey tabobar ugu dirto Ethiopia ayaa la sheegey in ciidamo baddan oo Puntland ay ka mid noqon doonaan, dadka arrimaha Milatariga ka faalooda, gaar ahaan milatariga Puntland ayaa sheegaya in sababta Puntland looga qabsaday Laascaano ay tahay in ciidamada maamulka uu lahaa intooda baddan loo wareejiyey koonfurta dalka oo C/laahi Yuusuf uu Madaxweyne ka yahay dowlada Kumeelgaarka ah ee halkaasi joogta, waxay sheegayaan dadkani in haddii Puntland ay rabto in eey ku guuleysato dagaal ay Somaliland la gasho ay tahay in eey ciidamadaasi dib usoo celiso.  

Puntland fili meeyso in eey wax taageero ciidan ah ka hesho xagga Ethiopia oo ku aadan dagaalka Somaliland kala dhaxeeya, waayo Somaliland iyo Ethiopia xariir aad u dhow ayay leeyihiin, waxaana sii xoojinaya xariirka maraykanka iyo Somaliland ka dhaxeeya.  

Haddii Ethiopia ay damacdo in eey Puntland siiso saanad ciidan , ciimadana u tabobarto, hal marmarsiimo ayaa loo heli karaa in sidaasi ey Ethiopia samayso, taasina waa in la yiraahdo amaanka Puntland ayaa wax laga qabanayaa, "argagixisadana" waa lagula dagaalamayaa, laakiin marka hubkaasi iyo ciidankaasi loo isticmaalo dagaal Somaliland lala galo, taasina ay Somaliland ogaato waxay meel xun oo halis ah gaarsiin doontaa xariirka Ethiopia iyo Somaliland , halka Amerikaanka laga yaabo in eey saaxada kusoo biiraan.  

Xuuraan: Waa qormo joogto ah oo lagu laffo gurro arrimaha Soomaaliye.

C/Naasir Axmed Sh. Bashiir Saxansoxo. Email: saxansoxo1@hotmail.com

Xuuraan: Sheekha iyo Shariifka V/S Sheekha iyo Shariifka Akhri...