PalTalk: Qolka Dibuxoreynta Soomaaliya - Q.2aad

(SHEEKO GAABAN )
A. M. Yusuf | wayeel@operamail.com

Qolqol, qol-yare, ayay baroordiiq maamulehii u dhigtay, iyadoo sabuuraddii na ugu soo qortay, ‘Gaaldiid: luuqa fiiri’! Xil weyn ayuu @Gaaldiid1993 iska saaray in uu isla haddiiba dadkii u soo bandhigo. Waxa uu xubnihii qolka uga hadlay, Xaawo-Taako1948, gabadh weligeed ba Mujaahidad soo ahaan jirtay, in wiil walaakeed ahaa lagu dilay Waddada Koowaad ee Suuqa Weyn ee Bakaaraha, agagaarka Daarta Cawaale; iyo in wiilku, xagga da'da uu 25 jir ahaa: wiil waxbarashadiisa loo soo huray maal aad u badnaa. Si koobanayd ayuu uga sii fallooday: beryo yar gudahood in la filayay, Visa RW Cali Maxamed Geeddi laga siiyay $12000 (laba iyo toban kun Doollaar) in uu kaga soo dhoofi lahaa Nayroobi. Waxa kale uu ayaandarri ku tilmaamay, maalmo kahortood na: gurigoodii ku yiil Xaafadda Shiirkole, guriga keliya ee uu reerkoodu ba Xamar ku lahaan jiray na, Neftenya-du (askarta Woyane-hu), madfaca loo yaqaan fooriyowoga, in ay ku dunsheen; iyo isla maalintaas dhambaal Xaawo-Taako1948 ay ka heshay Soomaaliya in loogu soo sheegay weligeed Baaslaawe, walaalkeedii rumaad, in ayan dib dambe u arki doonin.

Marmarka qaarkood, qof aad hadalladeeda si uun u shuuftay ayaa dareenno murugo leh sabuuradda ku soo bandhigayso; si xun ayaad isla haddiiba na u qaadnaysaa. Waa arrin dhibkeeda iska leh. Haddii aan uu @Galdiid1993 inoo sheegi lahayn sida dhab ahaan ay wax u jireen, kolley anigu, qolka waa aan iskaga bixi lahaa. Gadaalohii dambe se, daah yar igama saarnayn, caydii Xaawo-Taako1948 ee dambe, in aan ayan shaqo ba ku lahayn caytankeedii hore. In warka laguugu soo celceliyo na, marar qaarkood, wax ayaa ba kaaga soo dhuroobo. Sidaas awgeed weeye, waxa Carabtu ba ay u tidhaahdo, ‘Ku celceliska, dameerka ayaa wax ku barto.’ Dameer aniga oo kale ah ayaa na PalTalka-ga ku badan. Weydiintu se waxa ay tahay, meesha dhaawacu kaaga yaallo, ma cay ayaa daawo u noqon karayso? Anigu ma ma ogi; ma aqaanno in aad jeclaan lahayd reer kula deriska ah in tannaagoodkaaga uu gaadho, iyo in kale? “Dhagax meel dhow ayuu ku dhacaa, dhawaaq na meel dheer” (Maahmaah Soomaali). PalTalk waa gudbiye codkaaga gaadhsiin kara meelo fogfog, iyo dad codkaaga cod-aqoonsan karo ama kugu bar-aqoonsan karayo ba. Waxa igu sii hakiyay qolkan dhexdiisa, ayaa ba ahaa, islaan weliba na aniga igu hooyo iyo igu na aabbe ahayd ee uu codkii i soo gaadhay -- aan idhaahdo, deexashadii walaashay, daldalankeedii, murankeeddi, dadnimo-xumideedii, cadownimadeedii, belo-jacaylkeedii, nejaasteedii, gaal-kalkaalnimadeedii… iwm. Laqdabooy, magacaa ha ba'o!

Dhegahayga iyo samacadda dhegaha ii sudhnayd ba, labadooda ba, waa aan ka wada shakiyay. Maya! Iyaa, ma tan ayaa walaashaa ah? Qoftan la baxday neenaastan ahayd Miciyo-Gamaar, ‘tolow ma noqon karaysaa walaashaa?’ ayaan weli is weydiiyaa. Shibtayda ayaan ka galay. Si xun ayay se, wallee, qalbigaygii u xagxagatay, uga na dhiijisay. Miciyo-Gamaarey duf ku bax. Meydadka xafadihii Xamar dhex daadsan ayaa iiga walaaltinimo roon. Meydadkaas ayaa, wallaahi, iyada iiga sokeeye. Woyane-hu Soomaalida uu dilay ayaa agtayda iyo ag Ilaahay ba ka nool. Miciyo-Gamaar, waa bakhti, waa fuur aan weli dillaaci… dadka na aan weli u soo wada urin. Miciyo-Gamaar, araggeeda iyo maqalkeeda ba, indhaha iyo sanka ayaan ka wada xirtay. Miciyo-Gamaarey, kaa samray'e; silac u dhimo!

Boqorad Haween, may Xaawo-Taako1948, qoraalkeedii waxa uu isu rogay qoraal qiireysanaa. Waxa ay billowday in si cadho lahayd ay u soo qorto cay ku beegnayd qabiilooyinka Soomaaliyeed qaarkood. Dareen waxa galay in dadka qolka ku jiray oo dhan ay ka soo wada jeedeen hal reer oo aan, maleheeda, waxba ba ka gelin geerida walaalkeed ku timi. Aniga laftirkayga waa aan u qaadan waayay in aan ay dadku u soo qori wayeen hal erey oo samirsiin ahaa;-- dad aan hubay, tacsidaas oo kale, baroordiiqdaas oo kale, iyagu ba, berrito, in ay u soo yeeri kari lahayd. Hayeeshee, walaalo Soomaaliyeed ee dadka ka mid ahaa, si wanaagsan na ula socday warkii @Gaaldiid1993 ayaa talantaalli hadba midkood ugu soo booday mikrofoonkii ama xariiftankoodii ka billaabay sabuuraddii:

“Ilaahaaga Weyn horta bal ku mahadi Xaawo-Taakaay. Reerkiinna hal wiil ayaa laga dilay, an se waxaan ka soo haray reer ka koobnaan jiray 20 qofood. Labaatan qofood. Reer la dabargooyay. Reer la mooroduugay. Dadkaygii Woyane ayaa cadcad mindi ugu jarjaray. Afkaaga na suubso. Walaaley samair iyo iimaan. Ciidamada Shabaabku na waa Xooggii Dalka Soomaaliya, Soomaali in ay nooleeyaan mooyaane, loogu maba talogelin in ay hal ruux ka dilaan. Cadhadha ku haysaa na, innaga oo idil ayay maanta ina wada haysaa. Walaalkaa na waa walaalkay oo la dilay oo kale. Xaawo-Taakay Alle xaggiisa u samir. Ilaahay samir ha kaa siiyo walaalkaa. Salaamu Calaykum. Waan ka degay maaygga,” ayuu yidhi Agoon-Qaran.

“Yaa aniga tayda ba ka warqaba? Aabbehay oo 85 jir ah iyo 8 wiil uu dhalay ayaa ka mid ah Ciidamada Shabaabka. Aabbehay jiidda hore ayuu dhufays uga jiraa," ayuu SankuNeefle na soo qoray.

“Xaawo-Taako: walaalkeed aa la dilay," ayuu @Gaaldiid1993 sabuuradda ugu soo tuuray qof, magac ahaan, sitay neenaasta Laxdhukan.

Laxdhukan se, si dedgdeg badnayd, dheeg (koobi) ayay sabauuraddii ku soo waashay, “Maxaa ka macne ah? Wiil awelba koolkoolin ku noolaan jiray, wiil ka dhashay reer wada fulay ahaa… wiil ummaddiisa ku cidleyn lahaa cadowga dalka qabsaday, wiil aan sideeda ba aan Soomaalinimo lagu soo barbaarin… waar kaas waa fulay bakhtiyay ee naga daaya warkiisa… @Gaaldiidow, haddaad doontid na, i tuur habo.” In yar kadib na waxa ay soo tuurtay, “Hadday naagtaan Xaawo-Taakadii runta ahayd oo kale tahay, Xamar ma aaddoo? Xabadkeeda weynne, marrasta Soomaaliyeed ugama dhigtoo madaaficicda Tagreega?”

Qof horey u sii ogaan karayo, weliba gooraha qaarkood, falceliska ka iman karayo xagga maalmuleha Qolka Dibuxoreynta Soomaaliya, run ahaan, ma jiro. Dhaqanka aan ku soo arkay qolka ay maamulaan haweenay la yidhaahdo @Faadno Baxuur iyo oday la yidhaahdo Caddow Dheg-Bac, ‘berax iyo biyo-ka-daba-qaadkii’ negaadraaska la yidhaado Maxamed Xabeed ama ‘Qax-ma-hurtadii’ Salaad Cali Jeelle ama ‘bililiqo-ma-hurtadii burcadda Maryo-Calasta’ ee ‘uu madaxda u yahay qowlega la yidhaahdo Cabdi Qaybdiid… iyo qofkii aan faaninayn xasuuqa gurracan ee dowlad ku-sheegta iyo xil-ma-dhibaannada lagu xareystay Bakhaarkii Mesegada ee Gobolka Bay ay Muqdisho ka wadaan -- Soomaaligii wanaagsan ba, waa kii Qolka Hoogga Dowladda laga soo tuuraa. Xilwareejintii RW Cali Maxamed Geeddii mar ay dadka ugu sheekaynaysay in ay la mid ahayd middii Aadan Cabdulle Cusmaan (aun) oo kale, ayaan @Faadno Baxuur labaanyada ugu qoray, ‘beentaa waaye’. Maxaad u maleyn? Bacdayadii ayay bannaanka ii soo dhigtay.

Ninkii walnaa ee talloojiyay ba sow ma odhan, “intaa yar ba, Badweynta wax uun bay ku sii biirin?” Labdaas erey ba, labadaas cod ba, Jihaadka Weyn ayay wax ku sii kordhin doonaan, sida ay anigu ila tahay. Kelmadda runta, iyo midda xaqa ah waa wanaag aad ku sii taartay Jihaadka lagula jiro gaalo caddeeyda iyo gaalo madowda ba.

@Galldiid1993 na, in uu Laxdhukan tuuri lahaa ayaan ka sugayay. Mayee, ma ba tuurine, ka warran? Maxuu u tuuri waayay se? Mooyi. Waa su'aal dadka u kala yeelan jawaabo kala kaan ah.

“Xaawo-Taako: Walaalkaa fulay ayuu ahaa. Ilaahay ayaa se u dhigay meel Ameeriko u dhaantay?” ayay Laxdhukan mar labaad soo qortay.

“Haaye,” ayay tidhi qof waalid ahayd oo mikrofoonka ka hadlaysay, “wiil dhintay waa wiil uu lurkiisii ku daayay. Aniga saddex wiil ayaan hooyo u ahay. Saddex Muslim. Saddex Soomaali. Saddex baarri. Saddex Mujaahid. Saddex geesi. Saddex halyeeyo. Abbaayday Xaaw-Taakaay. Dhegahaada fur! I maqal! Horta samir iyo iimaan Alle ha kaa siiyo walaalkaa. Haddii walaalkaa la dilay, in aad ka dabo dhimato ayaan se ku fari lahaa. In aad ugu aarguddid, adiga oo hanti, af iyo addin ba ku taageera Xoogagga Dibuxoreynta Soomaaliya. Difaaca dalka ka sokow, anigu ka hooyo ahaan, gaadh ahaan, waxaan ka sii werweri doonaa nolosha wiilashaydaas weli wada nool. Haddii se, sida walaalkaa ay u wada dhintaan, nolol na aan iyaga uga sii dammbeeyo, waxa igu ballan Ilaahay ah in aan anna naftayda u huri doono diintii iyo dalkii ay nafahoodii u wada hureen. Saddexdoodu ba, noloshii Yurub, waxay ka doorbideen nolosha goobihii dagaalka ee Dhiinsoor, Iidaale, illaayo Ras Kiyambooni; hataan naXamar ayay joogaan -- midkood na weli xagatin soo ma ayan gaadhin. Adiga se waxa aad ka doorbidday in walaalkaa kaaga soo baxi lahaa colaaddaas holcaysay, iyo Jihaadkaas weli Nuurkiisii uu baxaayo. Bal u fiirso walaalay! Naa hooyadaa oo kale ayaan ahay. Ka cabso Rabbigii ku abuurtay! Ilaahaagii u soo noqo! Iska illow qabyaaladda. U fiirso sida fiise iyo dhoof kale, walaalkaa looga soo diray Samada Sare. Hayeeshee, sow uma jeeddid haddee sida aan, misana, kaaga sii murugo iyo werwer ba bad nahay? Ogow, wiilashaydu, haddii ay dhintaan waa shuhadaa'. Waxa aan qalbigaaga ku adkeyn lahaa in aad samirtid, kaalintii walaalkaa banneeyay na aad Soomaalida iyo Muslimka ba u buuxisid. Wa Billaahi Al-Towfiiq. Waxii aan toosiyay na waa wax Ilaahay igu toosiyay, waxii aan gefay na, waa wax ka yimid aniga xaggayga ama xag Shaydaan. Mayggu waa firii.”

DHAMMAAD QEYB: II

LA SOCO QEYB III: “Qolka Dibuxoreynta Soomaaliya” ... Isniinta (HAY).
.
A. M. Yusuf | wayeel@operamail.com