Fahad Yaasiin

Waxaa ilaahay mahadiis ah inaan dhamaysanay gudashadii Xajka, waxaana ilaahay ka tuugayaa inuu naga aqbalo Xajkan annaga iyo Muslimiintii soo aadayba.

Qoraalkan waxaan qoray aniga oo haya jidka dheer ee u dhaxeeya Makka iyo Madiina, waa socdaal saamayn ku leh qof kasta oo Muslim ah oo jidkaan soo qaaday, hadeer dooni maayo inaan taas ka warramo, waayo waa sheeko qurxan, macaan badan, cibro weyn ku fadhida, sidaas awgeed aan kuugu dib dhigo qoraalada soo socda, aanse kaaga sheekeeyo, umada aan ku abtirsano iyo sida ay Xajkan ku ahayeen.

Waxaan faalladan u kala saaraynaa sheegista tilmaamaha wanaagsan ee aan dhihi karo, wey kaga duwanyihiin dadyowga kale, kadibna waxaan taxaynaa eedaha aan usoo jeedineyno Soomaalida, anagoo ku magacaabi-doona toos-toosin.

Waxaa la qiyaasay tirada guud ee ka soo xajisay Soomaaliya iney ku dhawdahay ilaa 6000.( lix kun) oo ruux, intaasi waa kuwa Soomaaliya sida tooska ah uga soo duulay.

Dunida oo dhan waayarayd inaad aragto wadan uusan qof Soomaali ahi ka soo aadin xajka. Dalka Kenya Muslimiinta ka soo aaday waxaa tirada ugu badan ahaa Soomaalida. Yurub, Maraykan, Ustaraaliya, iyo wadamada badan oo Carab ah. Inkastoo aanan lahaynin tiro guud oo ku dhisan tirakoob sax ah, hadana waxaa lagu qiyaasi karaa Soomaalida dunida oo dhan ka timid ineysan kayarayn ilaa 15000. ( Shan iyo toban kun) oo qof.

Muuqaallada ay Soomaalidu la gaarka-tahay waxaa ugu muhimsan da’da soo xajineysa oo dhalinyaro u badan, marka la is barbar dhigo odayaasha ama dhalinyarada waxaa ku badan da’da yar-yar, waliba tilmaan-taas waxay aad uga muuqaneysa kuwooda ka soo xajiyey wadamada R/Galbeedka. Muslimiinta kale ee soo xajisay kolka aad eegto, waxaa ku badan waayeelka iyo dadka da’da ah, waa yartahay inay kuu muuqato tiro soo jiidasho leh sida Soomaalida oo dhalinyaro ah.

Waxaa aad kuu soo jiidanaya sida Culimada Soomaaliyeed ay uga soo qayb-galeen xajka, iyagoo waliba sanad walba ay yimaadaan qaarkood, waxaa yar magaalo Soomaaliyeed oo uusan sheekh magac lihi ka socon. Waxaad kaloo arkaysaa Soomaalida dibadaha jooga oo koox waliba uu lasocdo sheekh hogaaminaya, ha’ahaado mid wadankoodii kala yimid, ama sheekh ay Soomaaliya uga yeerteen, taasi waxay qayb ka qaadatay in laga faa’iidaysto culimadaas, oo ay muxaadarooyin iyo kulamo muhim ah ay ka dhacaan halkaas. Arintan waxay kamid tahay muuqaalada wanaagsan ee aan dhihi karo Soomaalida waa u gaar.

Sida ay Soomaalidu meelaha qaar ugu ammaanan-yihiin ayey hadnaa arimo kale ku liitaan, waxaana kamid ah.

Waxaa aad kuugu muuqanaya Xujayda Soomaalida iney ku yaryihiin dumarka, oo ay u badan-yihiin ragga, halka umadaha kale aad ka’arkayso in dumarku ay aad ugu badan-yihiin Xujayda.

Waxaa si gooni ah loogu eedeyn-karaa ragga Soomaalida iney xoogga saaraan sidii ay kaligood usoo xajin-lahaayeen, iyagoo ka soo tagaya dumarka ay hogaanka u hayaan, waliba waxaad arkaysaa nin dhawr jeer soo xajiyay oo aan marnaba keenin xaaskiisa, hooyadiis, walaalihiis. Waxaa gooni in loo xuso mudan, umadaha kale waxaa ku badan in nin waliba uu xaaskiiska gacanta haysto, laakiin Soomaalida unbaad ku arki nin kaligiis soconaya, oo aan xaaskiisii gacanta wadin, taas waa astaan aan qurxanayn, ayna haboon-tahay in raggu ay hablaha u dhaxaa ay usoo wadaan Xajka, waxayna culimada sheegaan qoyskii soo wada xajiya, ineysan inta badan kala tagin.

Taas waxaan ula jeedaa, kolka aad gasho teen-dheeyinka ay dadyowga kale dagan-yihiin, waxaad arkaysaa raad cibaado oo aad u xoog badan, sida quraan akhriska, salaad sunno ah oo tira badan, is khushuucin xad dhaaf ah, laakiin kolka aad booqato goobaha Soomaalida waxaa arkaysaa nolol taas ka duwan, malaha waxaa u sabab ah qalbi adayga loogu xanto bulsho ahaan.

Taasi waxaa lagama-maarmaan ah in lagu baraarujiyo, lana xusuusiyo in kolka lasoo aado Gurga ilaahay iney ka duwantahay noloshii hore oo idil.

Waan ka xumahay inaan cinwaankaas siiyo xujayda Soomaalida, laakiin waa dhacdo run ah, oo ay khasab tahay in laga waaniyo.

Goorta aad booqato goobaha ay daganyihiin, waxaad isleedahay waxaad joogtaa suuq, qaylada, muranka, hadalada kaftan siyaasadeedka, iyo wax lamid ah. Waxaa ceeb weyn ah in qofkii oo cibaado usoo safray in uusan misana dhawrkan maalmood ka nasanin dhaqankiisii uu sanadka oo dhan waday.

Sidaas awgeed waxaad arkaysaa Xujayda Soomaalida qaarkood oo guryo gaar ah dagaya, kolka teen-dhooyinka latagana ka fogaanaya halka ay Soomaalida dagan-tahay, iyagoo ka cararaya sheekada aan macnaha lahayn ee ay caadaysteen. Hadaba hadii aad go’aan-sato inaad soo Xajido, ku soo talagal inaad ka go’do wixii aan cibaadada xiriir lalahayn, aadna ku koobnaato xuska ilaahay, iyo isu dullaynta rabigaa.

Fahad Yaasiin Xaaji Daahir | fahadsom@gmail.com
SomaliTalk.com | Nairobi, Kenya | Jan 30, 2006

URL: www.SomaliTalk.com/fahad

TAARIIKH KOOBAN SOOMAALIYA.....

URL: www.SomaliTalk.com/fahad

Kulaabo bogga www.SomaliTalk.com