SOMALITALK.COM dahabshiil
w w w . S o m a l i T a l k . c o m
SOMALITALK - WARAR

Obama Muxuu ka aaminsan yahay Dugsiyada Gaarka loo leeyahay ee (Charter Schools)

Warbixin Kooban: SomaliTalk.com | Minnesota, USA | March 14, 2009


  • Madaxweynaha Maraykanka iyo Qorshahiisa waxbarashada
  • Waa maxay Charter School
  • Minnesota oo ahaa Gobolkii ugu horeeyey oo sharciyeeya Charter Schools
  • Dugsiyada Charter-ka ee Soomaalida Minnesota

Madaxweynaha Maraykanka iyo Qorshahiisa waxbarashada

Madaxweynaha Maraykanka, Barack Obama, xilligii uu ku jirey tartankii ololaha doorashada Maraykanka waxa uu si qeexan u sheegay in uu taageersan yahay, islamarkaasna uu labanlaabayo kharashka ay dawladda dhexe ku bixiso Iskoolada Maraykanka ee sida gaarka ah loo leeyahay ee loo yaqaan Charter Schools.

Obama, markii uu ku guulaystey madaxweynenimada waxa uu meeshii ka sii waday hirgelinta qorshahii uu u ololeeyey ee dib u habaynta waxbarashada Maraykanka, waxna u qorshaysan in uu wax weyn ka bedelo heerka waxbarashada ee Ardayda Maraykanka, si ay ula tartamaan ardayda caalamka kale iyo sidii uu kor ugu qaadi lahaa waxbarashada ardayda Maraykanka oo dhan (sabool iyo qani).


Madaxweyne Barack Obama iyo kuxigeen Joe Biden

Qodob ka mid ah qorshahiisa waxbarashada oo uu kaga hadlayey Dugsiyada K-12 (oo ah waxbarashada ka bilaabaneysa Dugsiga heer bilow ah ilaa fasalka 12aad ee Dugsiga Sare) waxaa si qeexan ugu cad  in "Barack Obama iyo Joe Biden ay labanlaabayaan kharashka ay dawladda dhexe ku bixiso barnaamijka Iskoolada Charter-ka iyaga oo taageeraya samaynta Dugsiyo Charter ah oo guul gaara. Maamulka Obama-Biden waxay kordhinayaan maalgelinta Dugsiyaada Charter-ka si loo kordhiyo masuuliyaadda saaran Iskoolada, gacanna la siiyo dugsiyada waxbarashadoodu hoosayso iyo in la sameeyo qorshe cad oo lagu xirayo Iskoolada aan samaynayn horumar waxbarasho. Maamulka Obama-Biden waxa kale oo taageerayaan in goboladu ay caawiyaan Dugsiyada Charter-ka ah ee horumarka ugu weyn gaara si ay u ballaariyaan adeegooda gaaraya arday badan.."

Hay'adda AP oo ka warbixineysey khudbaddii Obama ee March 10, 2009 uu kaga hadlay qorshahiisa waxbarashada ayaa qortay warbixin ay cinwaankeeda qayb ka mid ah ahaa "Obama waxa uu taageeray Dugsiyada Gaarka loo leeyahay ee Charter Schools".

AP waxay xustay in ay jirto dood ku saabsan Dugsiyada Charter-ka, taas oo ah inkasta oo Dugisyadaas ay kharashkooda wax ka bixiso Dawladda Dhexe laakiin si madax bannaan loo maamulo, ayna ka madax bannaanyihiin qaar ka mid ah xeerarka ama sharciyada lagu dhaqo Dugsiyada Caadiga ah. Macallimiin badan ayaa aaminsan in Dugsiyada gaarka loo leeyahay ay kharash iyo macallimiin xirfad leh ka weecsanayaan Dugsiyada caadiga ah ee (dawladdu toos u maamusho).

Taas oo jirta, haddana Obama waxa uu khudbadiisii rasmiga ahayd ee uu kaga hadlayey waxbarashada  (May 10) ku sheegay in aysan haboonaanayn in la yareeyo ama la xaddido tirada dugsiyada Charter-ka, isagoo arrintaas ka hadlayeyna waxa uu yiri "in la xadido  tirada Dugsiyada Gaarka loo leeyahay ee Charter-ka uma wanaagsana carruurteena, dhaqaalaheena iyo dalkeena." Halkaas oo uu si qeexan ugu muujinayey in uu taageersan yahay Dugsiyada Charter-ka, isla markaasna uu ka soo horjeedo in tiradooda la yareeyo ama la xadido.

Ujeedada ugu weyn ee ka dambaysa dib u habaynta waxbarashada ee maamulka madaxweyne Obama waa sidii loo yarayn lahaa faraqa aqoon iyo waxbarsho ee u dhaxaysa carruurta Maraykanka dhexdooda (Saboolka iyo dadka lacagta leh), isla markaasna carruurta Maraykanku ay ula tartami lahaayeen carruurta dalalka kale ee adduunka xagga waxbarashada.

Waa maxay Charter School..

Hab fikirka Dugsiyada Gaarka loo leeyahaay ee loo yaqaan Charter Schools ee Maraykanku waxaa hab fikirikeedu soo bilowday saannadkii 1988, waxaana fikradaas lahaa Ray Budde oo macallin ka ahaa Jaamacadada University of Massachusetts, waxana uu xilligaas ku baaqay in dib u habayn lagu sameeyo waxbarashada Maraykanka oo la asaaso Dugsyigada loo yaqaan 'Charter Schools'.

Gobolkii ugu horeeyey ee Charer Schools sharciyeeyay oo aqabalay waxa uu ahaa Gobolka Minnesota (1991). Gobolkii labaadna waxa uu ahaa California (1992). Sanandkii 2008 waxaa tirada gobolada Maraykanaka ee aqbalay nidaamkaas ay gaarayeen ilaa 40 gobol. Shabakada EdReform waxaa ku cad in xilligan (2009) ay Maraykanka ka jira ugu yaraan 4,410 Dugsi oo ah Iskoolada Charter-ka.

Saddex sano kaddib markii Dugsiyada Charter-ka ay ka bilaabeen Maraykanka, ayaa dalka Canada gobolkiisa Alberta waxa uu sannadkii 1994 bilaabay Iskoolada Charter-ka.

Qaabka ay lacagta ku helaan dugsiyada Charter-ka waxaa go'aamiya Gobalada. Goballo badan, waxaa dugsiyada Charter-ka lacagta looga soo leexiyaa degmada uu deggan yahay ardayga dugsigaas usoo bedesha. Waxaa kale oo Charter-ka lacag u qarara ama u xadida xeerka dawladda Federaalka Marayknka ee "Federal Elementary and Secondary Education Act, Part B, Sections 502 - 511" Waxa kale oo Charter-ku uu lacag dheeraad ah ka heli karaa deeqo gaar ah. Waxaana xusid mudan in dugsiyada Charter-ka lacagta la siiyo ay ka yar tahay tan dugsiyada caadiga ah.

Dugsiyada Charter-ka sida dugsiyada caadiga ah (k-12) ardayda lagama qaado wax lacag ah, ardayda qoysaskoodu aysan lacag badan haysana waxaa la siiyaa quraac iyo qado bilaash ama lacagta laga dhimay.


Isha sawirka: http://www.edreform.com/charter_schools/maps/ | GoogleEarth.

Dugsiyada Charter-ka ee Soomaalida Minnesota:

Minnesota oo, sida kor ku xusan, ah gobolkii ugu horeeyey ee dhaqan geliya nidaamka Dugsiyada Gaarka loo leeyahay, waa gobol ay ku nool yihiin Soomaalida ugu badan ee ku dhaqan Maraykanka. Waxaana gobolkaas ka jira Dugsiyo badan oo ah Charter.


Sawirka: Ubah Medical Academy (UMA), Minnesota: http://www.ubahmedicalacademy.org/

Ubah Medical Academy (UMA) oo ka mid ah dugsiyada Charter-ka ee ay dhigtaan Arday badan oo Soomaali ah, waxaa la asaasay sannad dugsiyeedkii 2004-2005, waxana lagu asaasay 90 arday, sida ku cad shabakada Dugsiga, waxaana asaasay jaaliyadda Bariga Afrika (East African community) oo ay Soomaalidu ugu badan tahay. Markii dugsiga lagu asaasay ay ardaydii ka bateen ayaa waxaa Dussiga UMA loo wareejiyey xarun cusub oo ku taal xaafadda Hopkins. Hadda Iskoolka UMA waxaa dhigta ilaa 250 arday oo badankoodu ka soo jeedaan dhanka bari ee Qaarada Afrika, una badan Soomaali.

Iskuulada gaarka loo leeyahay ayaa kusoo kordhiyey waxbarasha iskuulada maraykanka tayo waxbarasho oo aan laga wada helin iskuulada caamka ah ee la dhiga ah. Iskuulada ugu waa wayn ee Charter school-ka ah ee ku yaala gobolkan waxaa kamida sidaan horay usoo xusnay Ubah oo ay dhigtaan arday badan oo Soomaali ah, kuwaasoo  hela adeegyo badan oo aysan ka helin Iskuulada caamka ah, sida; inay dhaqankooda is dhaafsadaan ama is xasuusiyaan maalin kasta. Sidoo kale ardayda dhigata iskuulada gaarka loo leeyahay ayaa  xaga akhlaaqda aad u wanaagsan. Waalidiinta dhalay ardayda dhigata iskuulada gaarka loo leeyahay ayaa muujiya kalsooni badan oo ay ku qabaan Charter school-ka marka la bar bardhigo iskuulada caamka qaarkood.

Marka laga hadlayo faa'iidada ay dadka Soomaaliyeed iyo qowmiyadaha kale ee ka yimid Afrikada bari ka helaan dugsiyada Charter-ka waxaa ka mid ah in ardaydu aysan dareemin in ay yihiin qalo, iyaga oo dugsiga ka dhex arkaya hiddahoodii. Waxaa kale oo ardaydu dugsiyada noocaas ah ka helaan in luqaddoodu aysan ka lumin. Faa'iidooyinka kale ee dugsiyada Charter-ka waxaa ka mid ah in Soomaalida ay u soo baxaan macallimiin tayo iyo aqoon leh oo ardaydii Soomaaliyeed iyo kuwii bariga Afrika wax bara.


Musa Farah iyo Heather Mansour, Co-Directors (UMA):

Dugsiga Sare ee Ubah waxaa hoggaamiya Guddi Sare (Board) oo ka kooban sagaal xubnood oo 5 ka mid ah ay yihiin Soomaaliya, waxaana guddigaas madax u Cabdirashiid Warsame.  Agaasimayaasha dugsiga maamulana waa Muusa M. Faarax iyo Heather Mansour.

Fartun Nur
Fartun xishoodkeedu wuxuu soo shaacbaxaa waqtiga qadada ee lajoogo makhaayada (Kafeeteriyada), halkaas oo ay waqtigeeda kuqaadato akhris halkii ay la-bulshayn lahad gabdhaha kale ee Soomaalida.
Akhri..

Haddii aad deeoneysid in aad Minnesota ka bilowdid Charter School: Booqo http://www.mncharterschools.org/page/1/starting.jsp

Warbixintii SomaliTalk.com, Minnesota

Faafin: SomaliTalk.com | March 14, 2009

 

Kulaabo bogga www.SomaliTalk.com © www.SomaliTalk.com

La soo xiriir:

IIDHEH
XAYAYSIIS