Somaliland ma waxey usii siiqeysaa Itoobiya?

Saciid Axmed C/waxed

(Saciid Nabadoon)

Waxaan jeclaan lahaa marka hore inaan dib u jaleecsano halgankii dheeraa ee dagaal yahanadii SNM ee qeybta weyn ku lahaa soo celintii sharafta reer Somaliland aymaanta ku taabeyso.

Anagoo kawada dharagsan in xoogagii jabhada SNM mudo gaaban kadib markii Madaxweyne loodoortay Allaha u naxariistee Md. Ibraahim Cigaal in uu hubka ka dhigay iyadoo weliba ay dhaceen dagaal beeleedyo ayku dhinteen dadbadan oo rayida, taas waxaa ay sababtay in Md. Ibrahim Cigaal uu wada hantiyo dhamaan goboladda Somaliland. 

Amina Muday Story Read: mckoolsmith.com Video: washingtonpost.com Video:cbsnews.com Read: washingtonpost.com

Kadib geeridii Madaxweyne Cigaal waxaa si ku meel gaara xilka loogu magacaabay inuu sii hayo inta doorashada laga gaarayo Madaxweyne Daahir Riyaale kaahin oo xiligaa ahaa ku xigeen, kolkaas kadibna isna markii uu  waqtigiisa dhameystay waxaa dadweynaha reer Somaliland 2003 u dareereen codeyn taas oo sababtay natiijooyinkeedii in uu ka dhasho muran xoogan oo u dhaxeeya Dahir Riyaale iyo Axmed Siilaanyo oo kala hogaaminayay labada urur ee kala ah UDUB iyo KULMIYE. 

Hadaba muranadaasi kadib waxaa maalinba maalinta ka dambeysa soo xoogeysanayay talaabooyinka xiriirka xukumada Dahir Riyaale iyo Itoobiya, waxaana taas dadka qaar ay markaa u arkayeen in ay tahay tan ugu dhaw ee aqoonsi keeni karta hadii Itoobiya si xooga loogu dhawaado iyadoon maanka la’gelin arimo badan oo kala ah sedan: 

1. isku dheeli tirka faa’iidooyinka Somaliland iyo Itoobiya oo aan aheyn mustaqbalka dhaw balse kan fog.

2. danaha gaarka ay itoobiya Somaliland ka dooneyso
3. Mustaqbalka koonfurta Soomaaliya

Aqristow waxaan filayaa hadii amuurahan aan soo xusay marka aad si dagan aad u daba gasho waxaa la maqlilahaa isku dhacyo badan oo u dhaxeeya Somaliland iyo itoobiya, balse ka fiirsasho la’aan darteed waxaa ay keentay in la’oran karo 85% in Itoobiya arimaheeda ay ku fushaneysay Somaliland, waxaana taas daliil u ah dhaqaalaha iyo amniga oo laga dheehan karo siyaabo kala dadban in ay lug ku leeyihiin Itoobiyaanka. 

Madaxweyne Riyaale hadaba usii dhawaanshaha itoobiya waxaa la’oran karaa faa’iido shaqsiya ayuu u arki karaa inuu ku qabo maadaama Soomaalidu ay yihiin Beelo, isagana aan marnaba suurta gal u noqonkareyn  in ay Beeshiisa xoog ugu sii heyso xukumada, taas hadaba waxaa ka faa’iideysan karo baa la dhihi karaa Itoobiya oo si xooga ugu sii heynkarta intuu doono xukumada, iyadoo fal nuucan oo kale ahna uu horey u sameeyay C/llahi Yusuf xiligii uu Puntland joogay. 

Madaxweyne Riyaale waxaa ay si rasmiya u dhamaaneysaa mudadii xilka loogu tala galay 16 May 2008, hadaba muran dheer oo dhexmaray xisbiyada (9/04/2008), waxaa aysoosaareen in ay doorashadu dhacdo balse go’aan arintaa kadaba tuur ah ayaa kasoo yeeray odayaasha Guurtida kaas oo sheegaya in Madaxweynaha xilka loo kordhiyay mudo 9-bilooda. 

Go’aankan kasoo yeeray Guurtida ayaa ah mid ka hor imanaya Xeerka Diiwaangelinta (Xeer Lr. 037/2008) kasoo qeexaya wixii kasoo horjeeda Xeerka in ay ku heshiiyaan si siman Koominshanka iyo 3-da Xisbi, taas waxaad moodaa in lugta lagu dhuftay oo leyska madax adeegay. 

Hargeysa, Garoowe iyo Muqdisha ayaa la’fili karaa in ay iskusi u saameyso arimaha hada u gaarka ah Muqdisho ee kacdoonka Muqaawamada, waxaan la’soconaa xaalka dhabta ah ee damaca Itoobiya inuu sii xoogeysanayo maalinba maalinta ka dambeysa faragelinteeda Soomaaliya, waxaana shaki gali doonin hamiga Riyaale ee uu ku tashanayo ciidamo Itoobiyaana ineydifaacaan isagoo isticmaalaya awooda sharciga ee ah inuu yahay Madaxweynaha Somaliland, taas oo uu ku shabahidoono maamulada kale ee u dhisan C/llahi Yusuf (TFG) iyo Cade Muuse (Puntland). 

Arimaha aan soo xusay hadii ay noqdaan sifooyinka nuucaasa waxaa dhici doonta in Muqaawamadu ay ka bilaabato gobolada kale ee dalka kuwaas oo aan hada si rasmiya uga howlgalin muqaawamada. 

Ugu dambeyntii waxaa muhiima in xalku uusan aheyn xoog iyo digtatooriyad balse xalku uu yahay is tixgalin iyo wada hadal taas ayaana ah dawada ugu haboon, waxaana aaminsanahay in hadii uu Axmed Siilaanyo noqonlahaa Madaxweynaha Somaliland in ay waxbadan arimaha dadka bahwadaagta ah ee mandaqada Geeska Afrika ee Soomaalida ah ay isaga soo dhawaan lahaayeen taas oo aan aqoonteyda Siilaanyo iyo fikradaha ay Soomaalidu ka qabaan in ay waxbadan oo tanaasula uu dhici kari lahaa. 
 

Waxaa Qorey:

            Saciid Axmed Cabdilwaxid (Saciid Nabadoon)

            said@london.com