Qaybta 1aad 

ONLF ma ashahaado la dirir bay noqotay? 

Hordhac 
 

      Waxaa la is weydiin karaa maxaa keenay in xilligan arrintan laga hadlo maxaase tooshka loogu ifinayaa ONLF?

Inta aanan u daadagin qormada aan rabo inaan halkan ku soo bandhigo waxaan jeclahay inaan iftiimiyo in aana colaad gaar ah u qabin ururka ONLF, ujeedada qoraalkeyguna ayna ahayn inaan dhaleeceeyo ama aan wax ka sheego, waxaanse qoraalkan uga danleeyahay inuu noqdo naseexo ama hoga tusaaleyn ururku ka faaiideysto waxna ku dhiso. 

      Dhinaca kale in wakhtigan qoraalkani ku soo beegmo waxay ka danbeysay iska horimaadyo dhexmaray ururka ONLF iyo ururo islaami ah oo ka hawlgala Soomaali gabeed taas oo aan horay u dhicin taariikhdii dheereyd ee ururadaasi ka wada dagalamayeen halkaas, xilliga aan sadaradan qorayana wali ma arag qoraal rasmi ah oo ka soo baxay madaxda ururka ONLF oo ay ku soo bandhigayaan wax xal ah oo dagaalkaas laguu joojiyo, taasina waxay waxgaradka ku culeysinaysaa in qof waliba taagtii gurmado, lagana hawlgalo sidii dagaalka qarxay loo damin lahaa, qoraalkanina qodobkaas ayuu ka duulayaa. 
 

Qormadan waxaan kaga hadli doonnaa hordhacan ka dib: waa maxay waxa dhacay?, ONLF maxaa ku kallifay inay dagaalkan qaaddo?, ONLF maxey dagaalkan ka faaiideysaa?, ONLF maxay dagaalkan ku khasaareysaa?, Sidee loo joojiyaa dagaalka? 

Maxaa dhacay? 

Ururka ONLF waxaa la aasaasay 1984  Waxaana ilaa hadda madax ka soo noqday C/raxmaan Yuusuf Magan, Sheikh Ibraahim Cabdulaahi Maax iyo Admiral Maxamad Cumar Cismaan oo hadda ururka madax u ah. 

      Ururku wuxuu si baaxad leh dhaqdhaqaaqiisa gobanima doon u billaabay wixii ka danbeeyay burburkii dowladdii Mingiste, waxayna xubnihiisu ka wada hawlgaleen inta badan dagmooyinka soomali galbeed, wuxuuna ururku markiisii hore xoogga saaray dhinaca siyaasadda, wuxuuna ku guuleystay inuu soo dhiso maamulkii ugu horreeyay ee loo dhiso waxa loogu yeedho (Kililka shanaad), isaga oo taageero ballaadhan ka helayay bulshada deegaanka qeybo ka mid ah oo uu aad u soo jiitay magaca ururka iyo hal ku dhagyadiisa siyaasadeed ee aadka ugu dhowaa dareenka bulshada xilligaas ay Soomaalidu sii kala socotay haybsoocana wax lagu dhisayay. 

      Ururku markii uu garwaaqsaday inaan wax dan ahi ku jirin inay madax ka ahaadaan kililka macnihiisu ku soo ururay in wakiil gumeysiga looga noqdo bulshada deegaankaas ku dhaqan sida haddaba kililku u shaqeeyo oo la soo taabtay inaan sidaas xornimo lagu gaadheynin, mararka qaarna ay ururka isku dheceen ciidamada gumeysiga wuxuu ururku si toos ah ugu wareegay dhinaca halganka hubeysan 1995kii xilligaas oo ay duurka u bexeen cutubyadii ugu horreeyay ee ka tirsan ururka ONLF iyaga oo wehel u noqday ururkii (Alittixaad) oo xilligaas laba sano ka hor dagaal hubeysan gumeysiga kula sii jiray.

Sidoo kale ururka Alittixaad isaga laftiisu wuu tijaabiyay loolanka siyaasadda wuxuuna xafiisyo ka furtay gobolada iyo degmooyinka Soomalai galbeed intooda badan, waxayna dhinca qoriga u wada beydheen 1992kii ka dib markii xaruntii tababarka Halooye ay ciidamada Itoobiya weerar gaadma ah ku qaadeen, xubno badan oo ay ku jiraan masuuliyiintii ururkaana halkaas ku laayeen. (Alle ha u wada naxariistee). 

      Mudadaas dheer ee ay labada urur ka wada hawlgalayeen dhulka Soomaali galbeed ma jirin wax colaad ah oo gaadhay gacan ka hadal oo dhaxmartay labada urur ha jirto inay ku tartamaan taageerada bulshada sida dhexmarta laba urur oo kasta oo isku deegaan ka hawlgasha, waxayna keymaha isku martigalin jireen iyaga oo hubeysan, madaxdooduna ku wada haasaawi jirtay, mid walibana midka kale u sheegi jiriay wixii uu is leeyahay waad kaga saxantahay, sidoo kale ma jirin aragti labada urur midkood qabo oo sheegeysa inuu ururka kale ka takhaluso, mararka qaarna waxaa dhici jirtay inay isu hiiliyaan markii midkood cadowgu soo weeraro, arrintaasi waxay waliba si xooggan u muuqatay intii uu ururka sheikh Ibraahin madaxda ka ahaa iyo raggii maamulka la hayay. 

      Hase yeeshii wixii ka danbeeyay 2004tii waxaa abuurmay kala fogaansho soo dhexgashay labada urur oo dadka qaar ay ku fasireen inay ka dhalatay xiriirkii dhexmaray Ereteriya iyo ururka ONLF taas oo markii danbe gaadhay inay isu baddasho cadaawad muuqata laakiin afka ku ekeyd intii hore, wuxuuna ururka ONLF billaabay inuu xubnihiisa iyo taageerayaashiisa ku wacyigaliyo inay habboontahay inay kaligood goobta u hadhaan qorigooda iyo qoriga Tigreegana aan qori u dhexeynin, cabbeynta noocaas ahina waxay keentay in xubnaha ururku ay ku kacaan falal ay ku waxyeeleynayaan xubnaha ururka kale ee hadda ku hawl gala magaca UWSLF falalkaas oo aan markii hore dil gaadhsiisneyn sida badana aan qori isticmaali jirin, wakhti yar ka dibna waxaa billowday falal hubeysan oo dhaawac iyo dhimashaba geystay, ilo ku dhow dhow masuuliyiinta UWSLF na waxay sheegayaan in xubnaha laga dilay iyo kuwa laga dhaawacay ay gaadhayaan 12 xubnood, ka dibna waxaa billowday in labada urur ay xubno kala qafaashaan wallow ay markii danbe isu sii daayeen. 

      Intaas ka dib waxay ciidamada ONLF dagaal fool ka fool ah la galeen cutubyo ka tirsan ururuka Alshabaab oo saddex sanoba ka hawlgalayay Soomaali galbeed iyaga  oo ka dilay in ka badan 20 askari oo intooda badan isku goob la dhigay dagaal labada urur ku dhex maray deegaanka dhagax buur iyada oo uu weerarka lahaa ururka ONLF, waxaase jirtay in ururka al shabaab ay dileen sida la sheegay laba xubnood oo ONLF ka tirsan iyaga oo sheegay inay jaajuus ahaan u dileen. 

      Dhacdooyinkaas ka dib waxaa natiijadii noqotay in dagaal furani u billowdo ururadii gumeysiga la dagaalamayay ilaa iyo haddana ma jirto dhexdhexaadin la sheego oo ku hawlan sidii loo baajin lahaa in dhibku intaas ka sii bato!! 

ONLF maxaa ku kallifay inay dagaalkan qaaddo? 

Ururradan islaamiga ahi ma khatar bay ku yihiin ONLF? Ma dhibaato gaar ah bay ku hayaan? Ma cadaw bay u yihiin?, hadday u yihiinse Xabashiday miyay uga daran yihiin?, ma dhulkaan wada qaadin? Ma kuraas iyo manaasib la qaybsanayo ayaa jirta oo in laga sad bursado ayay ka yaabeysaa? Ururada kale ma dad ajnabi ama soo galooti ah oo aan wadanka laga rabinbaa? Su’aalahaas oo dhan jawaabtoodu waa maya mana aha dhab ahaan arrimahaasi kuwa sababay dagaalkan ay ONLF ururada islaamiga ah ku qaadday. 

       Hase yeeshee Markii aan dhegeystay qaar ka mid ah xubnaha iyo taageerayaasha ururka waxay ka mideysnaayeen inayna ka xumeyn dagaalkan ayna la qumantahay in ururada kale la sifeeyo hadii sababta arrintaas ka danbeysa la weydiiyana waxay isku waafaqsanyihiin fikrad sheegeysa haddii ururada kale waddanka laga saaro xornimo ayaa naloo ogolaanayaa, waxayna wax weyn ku dhisayaan kulamo ay masuuliyiinta ururka qaar ka mid ahi la sameeyeen madaxda reer galbeedka iyo hadallo ka soo yeedhay maraykanka iyo xubno ka tirsan koongareeskiisa. qaarkoodna waxay muujinayaan in ururada islaamiga ahi caqabad ku yihiin xornimada oo ay gaaladu necebtahay!!! Dadka aan arkay qaarkood ee fikraddaas qaba waxay ku tala bixiyeen in ururada kale si nabad galyo ah waddanka looga saaro si loo baajiyo dagaal qarxa!!.

Arrikaasi wuxuu daliil cad u yahay in ururka ONLFdagaalkanuu u badheedhay ee uusan ku khaldamin waxaana muuqata in shaqadaas farta loogu fiiqay.  

      Waxaase is weydiin mudan haddiiba aan dadkeenna iyo mujaahidiinteenna dhiiggooda hadur ka dhigno ma dhabbaa in ay ONLF xornimo sidaas ku soo hoyineyso mise waa niman geedkii ay saarnaayeen isla goynaya nabar dilayana isku dhufanaya?

Aniga waxay ila tahay dadka aan wax akhriyin ama ayna siyaasaddu u billowneyn ayaa wax mooda hadalada aan duxda laheyn ee ka soo yeedha Mareykanka , waana ceeb in dad waaweyn ay kala garan waayaan cilaaqaadka caamka ah ee diblomaasiyadda Mareykanku ( public relations) ay sumcadda wanaagsan ku sameysaneyso iyo qaraar dawli ah oo wax lagu dhisi karo, kaas oo inta badan la gaadho markii la loodin waayo cidda halganka ku jirta ama xornima doonka ah.

Aad iyo aad baan ula yaabanahay in dad miyir qaba kala garan waayaan waxa dhabta ka ah Mareykan iyo waxa ku meel gaadhka ka ah oo ay dabadeedna ku qancaan inay matalaan kaalintii ashahaada la dirirka ama qabqablayaashii calankoodu dhacay ee la siiyay qandaraaska ah inay baabi’yaan ururada islaamiga ah ee Mareykanku dhibsanayo.

Sidee dad waaweyni ugu qanci karaan Mareykanka ayaa Itoobiya baa’bi’naya oo cadowgeeda taageeraya isaga oo hadda duullaankii ay Soomaaliya ku qaadday ku bixiyay 900 oo malyan oo dollar, goormeyse is baddashay siyaasadda Maraykan ee ku aaddan Itoobiya ee uu u saldhigay 1965kii wasiirkii gaashaandhigga Mareykanka ee xilligaas (Makanmara) oo soo jeediyay in Mareykanku Afrika u maraan Itoobiya taas oo ka danbeysay in Mareykanku miisaaniyad ku bixiyo sidii xarunta joogtada ah ee midowga Afrika (Addis ababa) looga dhigi lahaa? Mareykanku sow ma aha awooddii hortaagneyd gu’itaanka Ereteriya ilaa Mingiste ka dhacay oo Itoobiya la isku heyn kari waayay, iyada oo xilligaas maamulka jabhadda Eretireya ka dagaalameysay intiisa ugu muhiimsan ay Nasaaro (kirishtaan) ahaayeen, ilaa haddana soo ma muuqato inuu Mareykanku Itoobiya la safanyahay iyada oo labada maamulba Nasaaro yihiin isku reer ah? Maxaase iska baddalay isbahaysigii difaac ee u dhexeeyay Itoobiya iyo Mareykan in ka badan 25 sano ka hor xilligii Mingisto ee haddana dib u soo noqday? 
 

Siyaasadda Mareykan waxba iskama baddalin, waxaana daliil u ah xarunta ciidan ee uu hadda geeska Afrika ka diyaarsanayo, Mareykankuna eed kuma laha inuu adeegsado ciddii u fulineysa ajandayaashiisa ama uu isaga dhigi karo xabbadda , lagulana yaabi maayo inuu sii lacnado hoggaankana kala boxo markuu ku meel gaadho sidii qabsatay qabqablayaashii Muqdisho ku fashilmay? 
 

Qaybta 2aad  
 

ONLF maxey dagaalkan ka faaiideysaa? 
 

Maqaalka qeybtiisii hore waxaan kaga soo hadalnay hordhac kooban iyo su'aalo ay mid ahaayeen:   maxaa dhacay?,maxaa ONLF dagaalka ku kallifay? Qeybtan labaadna waxaan kaga hadli doonnaa su'aalo ay ka mid yihiin ONLF maxay dagaalkan ka faa'iideysaa? Maxeyse ju khsaraareysaa?, iyo side loo joojiyaa dagaalka?

Sida muuqata dagaalkan wuxuu dhalinayaa khasaare naf iyo maalba leh qofna ma galo dagaal uusan is laheyn faa’iido dhibka ku soo gaadhaya ka badan ayaad ka heli doontaa, bal haddaba waa maxay midhaha ay ONLF fileyso inay ka gurato dagaalka ay la gashay ururada islaamiga ah?. 

Shaki igagama jiro inuusan Mareykanku ONLF u ballanqaadeynin xornimo ama xattaa talaabo wax ku ool u ah shacabka reer Soomaali galbeed waxaanse qiyaasi karaa inayna wiilasha madaxa diiran ee bintaagoonka iyo FBIda ka shaqeeya waayeynin madadaalo ay ku mihiyaan ninkii laga faa'iideysan karo, dhab ahaantiise dagaalkan waxaa ka macaashaya Maraykan iyo Itoobiya oo uu daneheeda ka shaqeynayo waxaana isku naafanaya ururo khatar ku ahaa Mareykan iyo Itoobiyaba, haddiise aan odoroso waxa ay ONLF ka heli karto dagaalkan waxaa ka mid ah: 
 

1. saaxiibtinimada Mareykan ama in xataa uu ku salaamo waa hadaf dad badan oo siyaasadda jecel muhiim u ah, waayahan danbena waxaa soo baxay siyaasiga aan cidi wadanin inuusan muhiimba aheyn ama uusan mustaqbal siyaasadeed laheyn marka waxay ila tahay inayna arrintaasi meesha ka maqneyn.
2. baraafo, durunow iyo ereyo lamid ah ama ammaan in hebal iyo heballo ay muhiim yihiin warbaahinta Mareykana laga sheego lana xuso sida ay argagixisada ula dirireen iyana waa arrin dadka qaar muhiim la ah inay helayaanna way ila tahay.
3. in la sheego in ururka ONLF uusan aheyn urur argagixiso ah walow ay adagtahay inay Itoobiya arrintaas yeesho.
4. dhaqaale dhiirigalin ah oo aan ka badnaan doonin ama ka yaraan doona kharashka dagaalku keeni doono oo dhimasho, dhaawac iyo qalab iyo saanad luntaba leh.
5. in maamullada heerarka hoose ah ee wasaaradda arrimaha dibadda loo ogolaado in ay la kulmaan sida haweeneyda frezer ah ee asalkeedu Itoobiyanka yahay, arrintaasina aad bey muhiim ugu tahay dad badan, waana midda uu (Riyaale) Mareykan ugu safray socdaalkiisii dhowaa, waxaana arrintaas loo daliishadaa in ninka sidaas loo qaabilaa uu yahay nin soo koraya oo lagu wado inuu Mareykanka hawlo u qaban karo aanse aad loogu sii kalsooneyn ama aan arrimo siyeesadeed laga rabin.
6. in hay'adaha lagu sheego inay xuquuqul insaanka daneeyeen ay arrimohooda ka hadlaan jawaasiis si hoose u soo baadhana wariyeyaal ahaan loogu daro oo ay diraasado ka soo sameeyaan.
7. in laga qaybgaliyo maamulka waxa loogu yeedho (kililka shanaad), xubno muhiim ahna ay ku yeeshaan, ama laga qaybgaliyo, maamulka fadaraalka Itoobiya, taas oo soo afjari doonta halgankii uu mudada dheer kusoo jiray ururku, wax kama jiraana ka dhigaysa dhiigii iyo dhaqaalihii ururku ku bixiyay halganka xornimo doonka.

Faa'iidooyinkaas haddaba ma yihiin wax urur gobanimo doon ahi u mohdo mise waa shaqo ku habboon nin aan hadaf laheyn oo ay dantiisu tahay inuu afkiisa wax u helo? Aniga waxay ila thay ama ha la helo ama ha la waayo ee shaqooyinka noocaas ah waa buux waana kuwa ay ka shaqeeyaan Karazaay, Maxamuud Cabbaas, ina iley … iwm. Ninkii sharaf lehna waa ceeb ay tahay in uu arwaaxiisa uga bo'o. 

ONLF maxay dagaalkan ku khasaareysaa? 

Dagaal ninkii galaa khasaare iyo faa'iidaba wuu fishaa, mararka qaar khsaaraha ayaa yaraada oo faa'iidadaa badata, mararna khasaarahaa bata ama faa'iidoba lama helo haba yaraatee, balse haddii aan saadaallino waa maxay khasaaraha la fili karo inuu ONLF dagaalkan ay ku qaadday ururada islaamiga ah ka soo gaadho? Aniga sidey ila tahay dagaalkani haba yaraatee wax aan khasaare aheyn malaha haddii aan wax ka tilmaanno khasaarahaasna waxaa ka mid ah :

1. dagaalkan waxey ONLF kaga lumeysaa hadafkeedii ahaa gobanima doonnimada, waxeyna kaga mashquuleysaa cadowgii ay dagaalka kula jirtay ee ahaa gumeysiga Itoobiya, waxeyna noqoneysaa sida ninkii ceel u arooray ee markii uu meel dhexe sii marayo dhaandabangaalle iska raacay ka dibna uu col ula galay ee markii danbe fikirkiisii noqday Ilaahayoow yaadan biyaba heline naftaada ma u badbaadi doontaa!!
2. wuxuu ururku waayi doonaa sumcaddii uu soo dhisayay muddada dheer waxaana la kala garan waayi doonaa faraqa u dhexeeya isaga iyo dabaqoodhiga (Ina iley) wato maxaa yeeley waxaa muuqneysa inay isku shaqo uun hayaan oo ah la dagaalanka ururda gumeysiga ka soo horjeeda.
3. ururku wuxuu waayi doonaa taageeradii iyo kalsoonidii uu ka haystay bulshada reer Soomaali galbeed iyo guud ahaanba shacabka Soomaaliyeed, maxaa yeelay ururku wuxuu taageerada ku helayay waxay ahayd la dagaalanka gumeysiga ee ma ahayn ladagaalanka ururada gumeysiga la dagaalamaya, waxa bulshadu taageertayna ma ahayn koox ama ashkhaas ee wuxuu ahaa mashruuc gobanimo doon, haddii marka mashruuca ONLF uu isu baddalo ashahaado la dirir waxaan hubaa inayna ka ayaan badnaaneynin qabqablayaashii Xamar ku hoogay ee Mareykankii kireystayba iska nacay Markey ebar keeneen, arrintaasna dad badan baa khalda ama ( miss calculation) ku dhaca oo mooda in taageerada uu haystaa ay tahay mid uu ku helay raganimadiisa waxayna la noqotaa haddii uu saxarada qastana in waligiisba la taageeri hiil iyo hoobana lala garab taagnaan, waxayse waayuhu ina bareen ninka ka baydha mashruucii lagu taageeray inuu cidlo soo fadhiisan dabdeedna la odhan doono war indhoolaan bannaan baad ku gabbaneysaa!!
4. ONLF waxay kasbatay colaad iyo cadow ayna u baahneyn waxyna isu dhigtay xabbad rag kale u socotay waxayna soo gashay safka gaashaan buurta Mareykanka ee ay muslimiinta meel walba isku hayaan, taasina waxay keeni doontaa in ONLF dhulku ku cidhiidhyamo oo ay ka go'do jidad badan oo ay ka adeegan jirtay, Soomaaliyana ay ka caagto; maxaa yeelay haddii ay is bidday inay Soomaali galbeed ku xoog badantahay Soomaaliya ayaa lagaga xoog badan yahay, haddii aan arrintaas la xallininna ONLF waxaa ku adkaan doonta inay u kala gooshto Asmara iyo Soomaali galbeed.
5. dadka ay ONLF ladagaalameyso waa culimo Soomaali oo dhan kalsooni iyo taageero ka haysta oo takoori kara haddii ay fatwo ka soo saaraan inay ONLF dad culimo ah leysay, haddii aan sii ballaadhiyana ONLF uma adkeysan doonto hadii ay koox ka tirsan culimada ka soo jeedda deegaanka Soomaali galbeed bulshada u sheegaan inay xaaraan tahay in ONLF xoolo la siiyo maxaa yeelay dad islaam ah bay ku leyneysaa, dad badan oo taariikhdu u joogto markii wadaadku allow sahalka ahaana waa cusub baa ku baryi doona, waxayna arki doonaan in ururo badan hal sheikh ka kalsooni iyo sumcadba badanyahay.
6. arrintani ururka waxay ku keeni doontaa kala jab; maxaa yeelay dad badan oo madax iyo ciidanba leh kuma qanci doonaan inay isku baaba'aan rag ay ilma adeer yihiin oo hadhow dakanohooda ayna ka bixi Karin waxaana soo bixi doonta in waxa dagaalka wada ay yihiin koox ka tirsan ururka, taasoo marka danbe u gudbi doonta warbaahinta waji siyaasadedna yeelan toonta, waxyna arintaasi xoojin doontaa mowqifka garabka mucaaradka ah ee haddaba warbaahinta ka hadla.
7. waxaa ka lumi doona rag, qalab iyo hanti badan oo noqonaya hal bacaad lagu lisay ama awood wiiqantay oo aancadow wax lagu yeelin ee walaal lagu dilay.

Sidee loo joojiyaa dagaalka? 

Ma yara khasaaraha ONLF ka soo gaadhaya dagaalkan ay billowday, waxayna ila tahay si dagaalkan loo joojiyo in loo baahanyahay arrimaha soo socda:

1.madaxda ururka ONLF waa inay dagaalka joojiyaan warbahintana ka hadlaan kuna dhawaaqaan inay diyaar u yihiin in wixii dhacay nabad lagu dhammeeyo qof walbana khaladkiisii la saaro.

2. ururada islaamiga ahi waa inay samir iyo adkeysi muujiyaan aqbalaanna wixii garsoor ah oo dhiigga lagu joojinayo.

3.waxgaradka, aqoonyahanka iyo madax dhaqameedyada ka soo jeeda Soomaali galbeed waa inay u guntadaan sidii ay ONLF dagaalka u joojin lahayd, ka dibna u dhexdhexaadin lahaayeen ururada, haddii ay arrintaasi ku adkaatona waa inay mowqif mideysan ka qaataan ciddii gardarada wadda.

4. dadka sharafta leh ee dhibsanaya waxa dhacaya ee ka tirsan madaxda ama ciidanka ururka ONLF waa inay mowqif cad ka istaagaan dagaalkan xaq darrada ah, waana inay ka howlgalaan sidii ay ururkooda ugu qancin lahaayeen inay dagaalka joojiyaan haddii ururku ku dhago adeygana waa inay ka bari noqdaan dhiigga walaalohood si cadna war baahinta uga hadlaan.

5. taageerayaasha ururka ONLF dibad iyo gudaba waa inay madaxda ururka ku cadaadiyaan inay joojiyaan dagaalka kuna baaqaan waanwaan iyo wada hadal, haddii ay diidaanna waa inay hakad galiyaan dhaqaalaha ay ururka ku caawiyaan si aan xoolohooda loogu adeegsan in walaalohood lagu laayo. 
 

Arrimahaas dhammaantood ama qaar ka mid ahba waxaan is leeyhay haddii lagu tallaabsado waxaa suuragal ah in la xalliyo mushkiladdan inta ayna sii ballaadhanin, Ilaahayna waxaan ka baryayaa inuu muslimiinta kala qaboojiyo, dhiigga daadanayana dhakhso u joogsado …. Aamiin .. aamiin 

Qore: Xasan Maxamed Ibraahim

Xasanyare@msn.com