Waa maxay "Webi"..?!!, Sidee ayuuse u yaallaa..?!!!
WQ:
Muxyaddiin M.Kaalmoy
Email:
kalmoi@hotmail.com
Sannad-dugsiyeedkii 1997/1998-kii ayaa waxaa aan ka shaqaynayay oo "Bare" ka
ahaa dugsi ka mid ah dugsiyada degmooyinka Gobolka "Al-jowf " ee dalka Yemen.
Gobolkaas oo ku yaalla xuduudda Yemen ay la leedahay dalka Sacuudiga; dadkiisuna
badanaaba ay yihiin Qabaa'il reer-Baadiye ah oo Xoolaley iyo Beeraley
isku-dhafan ah.
Maalin maalmaha ka mid ah, aniga oo goor casar-gaabad ah fadhiya
hoos-galbeedka aqalkii aan degmada ka degganaa, dhabtana ku heysta "Radio", oo
ka dhegeysanaya warkii oo ka socday Laanta Af-Soomaaliga ee BBC-da, ayaa waxaa i
soo ag-fariistay Oday reer-Baadiye ah , oo aannu meesha deris ku ahayn;
da'diisuna ahayd markaas qiyaastii dhowr iyo toddobaatan jir.
Markii Odaygu uu cabbaar i ag-fadhiyay, arkayna inaan dhegeysigii
dhammeeyay, oo demiyay Raadiyihii, ayuu igu yiri:- " Ustaad, maxaad ka
dhegeysaneysay Raadiyaha..?. Waxaan u sheegay inaan ka dhegeysanayay wararkii
ugu dambeeyay ee " Somalia". Wuxuu igu yiri:-" Hadda xaaladda dalkiinna
Soomaaliya waa sidee ? Dagaalladii sokeeye ee xaggiinna laga sheeg-sheegayayse
xaggee ayay marayaan ?!!. Waxaan Odayga reer-baadiyaha ah siiyay jawaab
waafaqsan Su'aashiisa, oo uu isaguna qaadi karayo, oo uusan fahamkeedu ku
cuslayn.
Wuxuu haddana i weydiiyay Su'aal la xiriirta; Sida iyo Waxa ay dadka
Soomaaliyeed ku nool yihiin, iyo wixii Hanti ah ee ay Soomaalidu leeyihiin ..?
Waxaan u bilaabay Odaygii, inaan si kooban wax uga taataabto nolosha iyo
dhaqaalaha dadka Soomaaliyeed. Waxaan soo hadal-qaaday, inay Soomaaliya tahay
dalka labaad ee ugu xeebta dheer Qaaradda Afrika; Xoolo la dhaqdo, Ugaar(
duur-joog ) aan xad lahaynna leedahay; Dhul-beereed carra-san ah oo ballaaranna
uu dalku leeyahay; kuwaas oo aad uga badan Soomaalida, marka loo eego
tiradooda. Waxaan kaloo xusay inuu jiro khayraadka dhulka hoostiisa jiifa oo
dihin, welina ayan dadka Soomaaliyeed la soo bixin.
Wuxuu Odaygu i yiri:-" Ma annaga oo kale ayaad Beeraha ku waraabsataan
Ceelal ? Mase roobabka xilliyada ayaad la beegsataan ?. Waxaan u sheegay, walow
ay jiraan beero-roobaad, haddana inuu dalku leeyahay laba "Webi", oo ay
Beeralayda ku dhow-dhow qaarkood ku waraabsadaan Beerahooda, laga dhaansado,
Xooluhuna ka cabbaan Webiyadaas.
Wuxuu Odaygu la soo booday Su'aal ahayd : Waa maxay Webi ? Sidee ayuu u
yaallaa ? Ma Balli baa, mase waa Baxar (Bad) ?!!!. Yaabkii ayaa i hareeyay oo
weydiintaas ayaan filan kari waayay. Hawl aanan yarayn ayaa waxay iga qabsatay
sharraxaadda "Webi", waxaanse ugu soo koobay oo iri:-" Webigu waa sida Waadigan
( Toggan ) degmadiinna dhex-maraya , oo ay biyo xareed ahi, si joogta ah uga
buuxaan oo kale. Dalal badan oo dunida ah ayaa sida Soomaaliya oo kale leh
Webiyo, sida;- Suudaan, Masar, Ciraaq, Ruushka, Shiinaha, Maraykanka iwm.
Inta uu Odaygii qumaati ii soo fiiriyay, si la-yaab lehna dhegaha u
taagay, ayuu igu yiri:-" Hadde, maxaa adiga meeshan ku dhigay ?!!!. Maxaase
waalaya oo wad-wada Soomaalidan dhulalka Carbeed ee lama -degaanka ah u soo
yaacaya, ee uu dalkooduna u yaallo oo u eg-yahay sida aad tilmaamayso Ustaadow
?!!!.
Waxaan u sheegay Odaygii; in ayan dadka Soomaaliyeed ee Yemen joogaahi,
ka soo cararin gaajo, Carabahana ayan u soo doonan "Cunno", balse ay ka soo
yaaceen dagaallada sokeeye ee dalka( Somalia) ka jira iyo waxyeelladiisa ee ay
degganaansho-darridu ka midka tahay.
Inkastoo aan ilaa xad waabiyay Odayga, haddana wuxuu u muuqday ruux
aanan ku qancin oo ayan ka daadegin casharka aan u dhigayo; aniga ayuuna
bilaabay inuu Cashar kale ii mariyo oo igu dul-aqriyo; wuxuuna isagoo sii kacaya
oo taagan igu yiri:- " Ma adinka oo Xeeb dheer, Dhul-beereed, Xoolo aan tiro
lahayn, Ugaar, Webiyo buuxa iyo Kheyraadka dhulka hoos-jiifa...adinka oo intaas
oo dhan leh miyaad dhulkiinnaas barwaaqada ah uga soo cararaysaan xabbad ay
ridayaan tiro yar oo dad ah oo uu damac wado ..?!!!. Maad u midowdaan, iska
qabataan, meelna uga soo wada jeesataan..?!!!"
Wuxuu Odaygu intaas raaciyay oo uu yiri:-" Ustaad, waxaan maqlay, xitaa
Ariga tirada badan ee Yemen soo gala, laguna magacaabo "Barbarii" inuu xaggiinna
Somalia ka yimaado, taas ma jirtaa ?!!. Waxaan ugu jawaabay haa wa dhab, oo
Arigaas wuxuuba wataa magaca magaalada dakaddeeda laga soo dhoofiyo , oo ah
"Barbara" oo Woqooyiga Soomaaliya ku taalla.
Wuu iska sii socday Odaygii, isagoo aan xitaa i dhihin "maca-salaama",
jawaab kalena aanan iga sugin; wuxuuse si la-yaab leh u sii lahaa oo aan
maqlayay:" Soomaalidu waa dad waalan, Allana uu siiyay dhul "Janno" ah...may
heshiiyaan, iska-qabtaan kuwa uu damucu wado, aayarna isaga dhuuqaan barwaaqada
uu "Raxmaanku" ugu deeqay ?..maxay ahayeen dadku ?!!!.
Markii uu Odaygu iga dhaqaaqay, baan keligay isla hadlay; waxaan soo
xusuustay heesihii Hobollada Qaranka ee "Dhulkaayagiiyow", "Arligaygow" iyo kuwa
kale. Waxaan is-arkay anigoon is-ogayn oo ku luuqaynaya ereyo ku jiray heeso
jacayl ahaa, laakin timaamaya quruxda, bilicda, muuqaalka iyo barwaaqada
dalka,kuwaas oo ay ka mid ahaayeen:-" Berdihii ku yiil Isha baydhabo, Haakaba
bannaanshee, Beledweyn Allahayow ka dhig guri barwaaqo, Liibaantii Qoyooley,
dhuuxii Boorama, Ceel-buur iyo Ma-ogtihiin Magaalada Muqdisheynu joognaa, sida
maanta ay tahay..." iwm. Keligay ayaan ku jiriiricooday kobtii aan
fadhiyay,ilaa aan ku baraarugay Aadaankii Salaadda Maqrib.
WQ/ Muxyaddiin M.Kaalmoy -kalmoi@hotmail.com
Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan
Faafin: SomaliTalk.com | July 23, 2007
Daabaco Boggan | Print
Geeddi
oo aan Weli Ka Jawaabin eedayntii ahayd in "uu
Mas'uul ka ahaa Mamnuucidii Dhoofinta xoolaha 
SOOMAALIYEEY, CABDULLAHI WAA KAAS!!!. 
Sidee
Lagu Xalinkaraa Dhibaatada Soomaaliya: in
dadka diinta labaro, iyo in.... 
Doofaarta
Raacdiyo Amxaar: 
