Al-shabaab yaa la dirirsan? Yeyse dan u
yihiin? - Q.1aad
QAYBTA: 1aad |
2aad
Beryahan dambe waxa ku soo badanayey
warbaahinta Soomaalida warbixino iyo faallooyin ku saabsan dhadhaqaaqa
al-shabaab ee Sooomaaliya gudaheeda kula dirira ciidamada Itoobiyaanka iyo
ciidamada Yugaandhayska iyo jaalleyaashooda Soomaaliyeed. Faallooyinkaas waxay u
qaybsamaan qaar tiro badan oo la safan go´aamada adadag ee al-shabaab iyo qaar
tiro yar oo la dirirsan gebi ahaanba dhaqdhaqaaqan isaga ah. Tusaale waxa ah
qoraal ku jira
www.goobjoog.net oo aan la sheegin qof qoray.
Haddaba waxa aan maqaalkan yar ku eegayaa:
- dhaqdhaqaaqa Al-shabaab kaalintooda iyo mawaaqiftooda
- Cidaha la dirirsan iyo waxa ay ku diidanyihiin
- Cidda ay dani ugu jirto dhaqdhaqaaqan iyo dhaqankiisa
- Talo ku socota dhaqdhaqaaqa Al-shabaab
- Gebogebo iyo talo guud oo ku socota bulsho weynta
Soomaaliyeed
Al-shabaab, kaalintooda iyo mawaaqiftooda
Magacan Al-shabaab wuxuu soo shaac baxay
sanadkii 2006 oo ku beegnayd, wakhtigii ay maxkamadaha islaamku ka curteen
magaalada Muqdisho, kuna fideen gobollada koonfurta Soomaaliya isla markaana ay
dabayshoodu gilgishay dhulkii la isku odhan jiray ”Jamhuuriyadda Soomaaliya” oo
dhan. Balse jiritaankooda waxa loo maleeyaa inuu soo abyanmay xilli dhowr
sanadood ka horreeyey 2006da. Aniguse waxan ka mid ahaa malaayiinta Soomaalida
ah ee dhaqdhaqaaqan ka warhelay xilligii uu socday kacdoonkii lagula dirirayey
kooxdii Ashahaado-la dirirka ee ka koobnayd qabqablayaashii reer Muqdisho ee
dagaalka. Kacdoonkaas waxa lafdhabar u ahaa dagaalyahanka Alshabaab oo si weyn
loola dhacay xarfaddooda dagaal iyo geesinimadooda. Taas oo dhiirigelisay
kacdoonkii bulshada reer Muqdisho, isla markaana baqdin-gelisay
dagaal-oogayaashii.
War-doon iyo xuuraan aan dhammaystirnayn oo
aan sameeyey waxa ii soo ifbaxday, in dhaqdhaqaaqani ka dhashay iska caabinta
weeraro halis ah oo umadda soomaaliyeed uga imanayey dhinaca sirdoonka
Maraykanka iyo sirdoonka Itoobiya. Labadaas Sirdoon waxa ay faro-baas ku hayeen
dadka indheer-garadka ah ee Soomaaliyeed hadday yihiin aqoonyahanno, saraakiil
ciidan ama culimada diinta islaamka. Weerarku wuxu si gaar ah ugu socday
culimada Soomaaliyeed ee xambaarsan afkaarta ”isku xukunka shareecada islaamka”
una ololeeya in ay geyiga Soomaaliyeed ka hanaqaado dawlad islaami ah. Waxa
jirtay in dad badan oo indheer-garad ah lagu khaarajiyey goobo kala duwan oo
dalka ka mid ah, iyadoo qaar badanna la qafaashay oo loo taxaabay jeelal sir ah
oo ilaa hadda aan la ogayn meel ”ay jaan iyo cidhib dhigeen”.
Waxa dhacday in marka culimada soomaaliyeed
laga qafaasho guryahooda, laga dhoofin jiray garoomada macmalka ah ee Muqdisho,
sidii xoolo beec ah. Hawsha qaarajinta waxa fulin jiray sirdoonka shisheeyaha
ama u adeegayaal Soomaaliyeed. Laakiin hawsha qafaalashada waxaa fulin jiray
adeegayaal Soomaaliyeed. Adeegayaashaasi waxa ay soo ugaadhsan jireen dad la soo
siiyey magacyadooda iyo tilmaantooda. Waxa la soo wariyey in marar badan la
qafaalay dad aan ahayn kuwii loo tilmaamay adeegayaasha Soomaalid ah, dabadeedna
ay dib u soo celiyeen shisheeyihii loo adeegayey. Markii la soo celiyeyna ay ku
qaarajiyeen adeegayaashii Soomaaliyeed ee qafaalay isla garoonkii dayaaradaha ee
laga soo dejiyey.
Weerarada noocaas ah ee halista badan waxa
ay ku abuureen culimada Soomaaliyeed ee ay ku jirtay hanka dawladnimo, cabsi
joogto ah iyo argagax u diiday in ay ku hoydaan guryahooda. Waxa la soo wariyey
in ay rag badani ka caageen seexashada guryahooda iyo xiitaa salaadda jameecada
ah ee masaajiddada. Duruufta noocaas ahi waxa ay ku dhalisay culimada diinta
qaarkood in ay fadhiga ka kacaan oo ay abuuraan dhaqdhaqaaqa Al-shabaab si ay u
difaacaan nafahooda iyo nolosha bulshda muslinka ah ee duulaanka qarsooni ku
socday. Waxa kale oo dhaqdhaqaaqu u abuurmay in bulshada Soomaaliyeed lagu
wacyigeliyo awoodooda iyo kartida ay u leeyihiin iska dhicinta shirqoollada
cadowga, si aakhirka loo gaadho Soomaali nabad hesha oo dawlad samaysata, iskuna
xukunta shareecada Islaamka.
Sidaas ayuu ku abaabulmay dhaqdhaqaaqa
Al-shabaab (waa haddii la soo xaqiijiyo wararka aan xuuraanka ku helay), waxayna
heleen dhega-nuglaanta bulsho la´ayd cid u jidbixisa. Boqolaal dhalinyaro ah
ayaa isu diyaariyey badbaadinta diintooda, dalkooda iyo umaddooda. Dhinaca kale
cadowgii waday dagaalka qarsoon, wuxu laban-laabay dagaalkiisii soo taxnaa
sannadada badan. Wuxu adeegsaday sirdoon shisheeye iyo dad soomaaliyeed oo isugu
jira ururo bulsho, ururo samofal, qabqableyaal dagaal iyo kooxaha wax
qaarajinta. Mar keli ah ayey Magaaladii Xamar noqotay dhamac hoosta ka huraysa
balse aanay dadka caadiga ahi dareensanayn meesha dabku ka imanayo.
Aakhirkii waxa mar qudha warbaahinta
caalamka ku faaftay oo af walba lagu qoray qaylo dhaan ku saabsan in Soomaaliya
ay joogaan kooxo argagixiso ah. Taas waxa laga fahmi karaa in dagaalkii
qarsoonaa ay ku gacan sarreeyeen kooxihii Al-shabaab, sirdoonkii shisheeyuhuna
ay ku qanceen in taladu farahooda kas ii baxayso. Isla wakhtigaas waxa ku soo
badanayey magaalada muqdisho maxkamado islaami ah oo beelaysan. Maxkamadahaas
malleeshiyaadkooda waxaa laf dhabar u ahaa dagaalyahanka Al-shabaab. Iyagu way
is ogaayeen, sirdoonka shisheeyuhuna waa la socday, laakiin dadka caadiga ahi ma
fahansanayn. Xiitaa madaxda ay beeluhu u dhiibteen maxkamadaha ayaan qaarkood ku
baraarugsanayn halista ay dhextaaganyihiin.
Markaas ayey sirdoonkii shisheeyuhu
go´aansadeen in ay dagaalka ka dhigaan mid aan la qarsan ee toos loogu dhawaaqo.
Waxa ay hawshan u xilsaarteen wakiilladoodii hore kuwoodii ugu xoogga badnaa,waa
dagaal-oogayaashiiye. Markii ay taariikhdu ahayd 18 februari 2006 ayey
qabqablayaashii dagaalka ee Muqdisho ku dhawaaqeen ururkii ku caanbaxay
”isbahaysiga la dagaallanka argagixisada” oo isku dhaarsaday in ay guluf ku
qaadaan culimada diinta ee awooddoodu ku sii xoogaysanaysay magaalada Muqdisho.
Arintaasi waxa ay mar qudha soo jeedisay dareenkii bulshada oo u arkay in
duulaan lagu yahay wixii keli ahaa ee uga hadhay qarankii burburay, oo ahaa
diinta. Dhaqdhaqaaqa Al-shabaab oo iyagu si fiican u fahansanaa qaddiyadda ayaa
dhiirrigeliyey bulshadan kacsan isla markaana ku dhiirrigeliyey hoggaankii
maxkamad-beeleedyada in ay u jilib dhigaan. Dagaalkii tooska ahaana waxa lagu
jabiyey qabqablayaashii dagaalka oo markaa wakiil ka ahaa sirdoonkii shisheeye
ee sannadada badan dagaalka qarsoon ka waday Soomaaliya.
Bulshada Soomaaliyeed farxad ayey la
dabbaaldegeen, waxaanay u maleeyeen in halkaas ay ku dhammaatay taariikhdii
dagaal-oogayaasha Muqdisho. Laakiin dhaqdhaqaaqa Al-shabaab way ogaayeen, kuna
baraarugsanaayeen, in aanay ahayn dagaalkan cidda ay kaga adkaadeen
qabqableyaal Soomaaliyeed ee ay ahaayeen askar Maraykan iyo Itoobiyaan ah oo ay
horena ugaga soo adkaadeen dagaalkii qarsoonaa. Waa ay
fahansanaayeen in rogaal-celintu aanay raagi doonin ee ay soo dhakhsan doonto.
Waxana taas markhaati uga furayey ururkii ay dhisteen umadihii shisheeye ee
looga adkaaday dagaalkii Muqdisho ee lagu dhawaaqay loona bixiyey “Somalicontact
group”. Dawladda Itoobiyana waxay isla bishii juun 2006 ku dhawaaqday inay ku
qasbantay in ay ku duusho magaalada Muqdisho. Taasi waxa ay u baahnayd ku
talogalkeeda iyo tabaabusheheeda. Haddaba yaa fahansiin kara bulshada
Soomaaliyeed, debed iyo gudaba arintaas?
Dhaqdhaqaaqa Al-shabaab marka aad u
dhabbagasho, waxa kuu qayax maya in ay si fiican u fahansanaayeen:
- Khatarta colaadeed ee ku
hareeraysnayd iyo duullaanka soo maqan ee USA, Itoobiya iyo inta la afkaar
ahi ay la maaganaayeen umadda Soomaaliyeed.
- Ujeedadooda dhaw iyo tooda fog oo
ahaa nabad Soomaaliya ka hana-qaadda iyo dawlad islaami ah oo ku xigta.
- In aanu sahaalo ahayn jidka lagu
gaadhayo Soomaali isku tashata oo ka tashata quruumaha gumaysdoonka ah ee
isku darsaday madaxbannaani la dirirka iyo islaam la dirirka
- In dadka gadhwadeenka ka ah beesha
caalamka, hadday yihiin xukuumado, ururo caalami ah, urur goboleedyo iyo
ururo bulshaba ay isku raacsanyihiin heshiisna ku yihiin; in umadda
Soomaaliyeed aanay tashan ee loo taliyo, looguna taliyo si aanay ku jirin
dantooda umadeed iyo dantooda islaamnimo, balse loogu taliyo si ay dani ugu
jirto dawladaha deriskooda ah iyo nadaamka cusub ee caalamka ee islaam la
dirirka ah.
MAWAAQIFTA AL-SHABAAB
Markii uu dhacay duulaankii la filayey
ee lagu qabsaday dhulkii Soomaalida ee maxkamadaha islaamku nabadda ka
islaaxiyeen, waxa umadda Soomaaliyeed la soo dersay murugo weyn iyo shoog dad
badani la jiifsaday. Dhinaca kale damaashaad iyo farxad ayaa ka soo yeedhay
wakiiladii iyo waddamadii duulaanka ahaa iyo kuwii ku bahoobay ururka
“Somalicontact group”. Waxay yidhaahdeen: “ Hadda ayuu wanaagsanaaday xaalkii
Soomaaliya”. Isla markaa waxa ay Al-shabaab noqdeen kuwii ugu horreeyey ee is
abaabulay. Waxay mar kale soo celiyeen rajadii umadda ee ahayd in ay wax iska
caabin karaan, waxaanay dhakhso u hakiyeen farxaddii iyo dhamaashaadkii
shisheeyuhu ku soo dhaweeyey qabsashada Soomaaliya. Waxa intaas u dheeraa
wacdarihii dagaal ee ay ugu jilib dhigeen duulaanka.
Wixii intaa ka dambeeyey waxa ay
al-shabaab qaateen siyaasadda laga arkayo ama laga dhadhansanayo hab dhaqankooda
oo ah:
- In aan arrimaha Soomaalida lagala
tashan cid aan soomaali ahayn, cadowgana aan lagala gorgortamin.
- In beesha caalamku ay faraha kala
baxaan arrimaha Soomaalida, faragelintoodana loo arkayo dagaal cad oo mudan
in lagala hortago jihad “SABIIL YAA MUUMINIIN AH”.
- Iyo in Soomaalidu kelidood ka
tashadaan aayahooda iyo madaxbannaanidooda iyaga oo ku tashanaya in kitaabka
Alle madaxa la saarto. Cidda Soomaalida ah ee ku hawlgasha sidaa si aan
ahaynna ay yihiin qaar dagaal ku qaaday diinta Alle iyo dadka Soomaaliyeed,
isla markaana la safan duullaanka quruumaha gumaysi doonka ah.
Intaasi waa garooc yar oo ka mid ah
sawirka aan ka fahmay dhaqdhaqaaqa Al-shabaab, kaalintooda iyo mawaaqiftooda.
Waxanay kuu salaysantahay xuuraamid iyo indho-indhaynta waaqica.
Yaa la a dirirsan Al-shabaab maxayse ku diidanyihiin?
Haddii aan isla fahannay dhaqdhaqaaqa
Al-shabaab, waxa mudan in aan is weydiino cidaha la dirirsan iyo waxyaalaha ay
ku diidanyihiin. Ma qolo keli ah oo adeegayaal badan leh ayaa la dirirsan mise
qolyo badan oo kala ujeedooyin ah?. Jawaabtu ma sahlana, laakiin markii aan u
sii dhabbogalay, waxa ii muuqday laba qolo oo adeegeyaal badan leh in ay la
dirirsanyihiin dhaqdhaqaaqa Al-shabaab. Waxase dhici karta in ay jiraan qolyo
badan amaba qolo keli ah oo adeegayaal badan leh. Balse labada qolo ee aan u
malaynayo in ay dhibsanayaan jiritaanka Al-shabaab aan idiin tibaaxo, aniga oo
rajaynaya in aqoonyahanka Soomaaliyeed ay cilmi-baadhis dheeraad ah ku samayn
doonaan mawduucan. Waxa ay kala yihiin labada qolo aragtidayda:
- Quruumaha islaam la dirirka ah iyo
adeegayaashooda faraha badan
- Urur-diimeedyada islaamiga ah ee
kale ee soomaaliyeed!!
Labadan qolo oo kala fogaanshohoodu
yahay sida mashriq iyo maqrib, waa yaab isku mowqif ahaanshohoodu. Laakiin isku
mawqif ahaanshohoodu ma aha mid ay ka dhaxayso is-ogaansho iyo isku ujeedo.
Qolada hore uma kala duwana cadaawadda ay u qabaan Al-shabaab iyo
urur-diimeedyada kale. Laakiin waxa ay leeyihiin taaktiko aan ka fogayn tii
saddexda dibi iyo libaaxa.
Quruumaha islaam la dirirka ah iyo
adeegayaashooda faraha badan
Marka laga hadlayo arrimaha Soomaaliya,
quwadaha reer galbeedka ayaa horkacaya quruumaha islaam la dirirka ah, waxana ku
hoos jira; ururada caalamiga ah, urur-goboleedyada, ururada samafalka ku
magacaaban ee laga maalgeliyo galbeedka, ururada xuquuqul-iinsaanka ku magaacan,
ururada ku xidhan kiniisadaha reer galbeedka, sirdoonka waddamada waaweyn,
wakaaladaha warbaahinta, waddamada deriska la ah Soomaaliya iyo dad
Soomaaliyeed oo tixgelinta beesha caalamku kala miisaan wayntahay ku dheganaanta
shareecada islaamka. Ujeedooyinka ay ku shaqaynayaanna waxa ka mid ah:
1. In lala diriro dadka ku baaqaya ku dhaqanka
shareecada Islaamka
2. In loo hogaansamo qawaaniinta caalamiga ah ee u
adeegaya sarraynta dhaqanka reer galbeedka.
3. In dhaxalkii gumaystaha la ixtiraamo loona arko
muqaddasaad aan la taaban Karin, sida xuduudaha oo kale.
Arrimahaas waxa lagu gaadhi karaa; in
dalka Soomaaliya taladiisa laga ilaaliyo dad xambaarsan afkaar ku lid ah
ujeedooyinkaas. Dadkaasina waxa ay noqon karaan oo keliya qolyaha xambaarsan
afkaarta ah “ku dhaqanka shareecada islaamka”. Horeba reer galbeedku way ula
dirirayeen dadka afkaarta islaamiga ah xambaarsan oo xiita waxa aan la ogolayn
in uu hal qof ku soo dhawaado maamulka dalalka islaamka. Haddaba maadaama oo
aynu ka soo sheekaynay Al-shabaab iyo mawaaqiftooda, way kuu sahlantahay in aad
fahanto waxa lagu diidanyahay. Tusaale ahaan, Al-shabaab waxa ay rabaan:
· in aanay beesha caalamku wax talo ah ku yeelan
arrimaha Soomaalida.
· In si buuxda loo dhaqangeliyo shareecada islaamka
· In aanay aqoonsan qawaaniinta caalamiga ah oo ay u
arkaan gaalnimo magaca laga beddelay
· In aanay sinaba u ixtiraamin dhaxalkii gumaysiga oo
ay ugu horrayso xuduudaha aan dabiiciga ahayn.
Kala duwanaanshahaasi kama fursanaayo iska
hor imaad, Sababtoo ah quruumaha islaam la dirirka ahi ma ogola meel dhexe oo la
isugu yimaaddo maadaama oo ay haystaan awood maaddi ah oo aad u weyn. Waxa ay
rabaan in al-shabaab la dabargooyo, dabadeed lagu xigsiiyo cid kasta oo aaminsan
afkaarta ku dhaqanka shareecada islaamka, dabadeed xididada loo saaro rugaha ay
ka abuurmi karaan dad afkaar noocaas ah aaminsan, sida duruusta masaajidada,
madaarista islaamiga ah, faafinta dacwadda islaamka iyo hantiileyda maalgelin
karta fufka diinta islaamka. Waxa ay ku talogelayaan haddii ay taas ku
guulaystaan in la dabargooyo dadka aan islaamiyiinta ahayn laakiin aaminsan
madaxbannaani maadi ah in ay Soomaalidu hesho.
Dagaalka noocaas ah ee khatarta badan, waxa
ka mid ah adeegayaasha quruumaha islaam la dirirka ah, dad soomaaliyeed. Dadkaa
Soomaaliyeed waxa ka mid ah qaar caddaystay mabda´ooda oo si toos ah saf ula soo
galay quruumaha islaam la dirirka ah. Kuwaas waxa tusaale u ah kooxda Imbigaati
iyo dadka taageersan. Waxa kaloo ka mid ah qaar lagu tiriyo in ay ka
tirsanyihiin gobanimo doonka ka soo horjeeda joogitaanka Itoobiya iyo kooxda
Imbigaati. Dadkaasi waxa ay weeraraan xoogga al-shabaab, waxa ay afka ka
dhowraan isku xukunka shareecada, waxa ay aaminsanyihiin in ciidamada Itoobiya
lagu bedelo ciidamo kale oo ay aakhirka kala wareegaan ciidamo ka socda UN-ta oo
transsheep geliya Soomaaliya. Waxay si weyn uga soo horjeedaan in la gargaarsado
dadka muslimiinta ah ee diintoodu amrayso in ay isu gargaaraan. Qodobkan dambe
waxad mooddaa in ay qareen ugu yihiin quruumaha duullaanka ah ee iyagu cid walba
u kaalmaysanaya hirgelinta yoolkooda. Waxa ay ku diidanyihiin dhaqdhaqaaqa
Al-shabaab, ayaga oo u arka niman aan aqoonsanayn qawaaniinta UNta, kumana
ammaanaan in ay aad ugu dhegenyihiin qawaaniinta shareecada.
Hadal iyo dhammantii, waxad mooddaa in
aanay qolyahani si fiican u fahmin dagaalka socda noociisa. Waxa kaloo dhici
karta in aanay qudhoodu ka baaraandegin waxa ay aaminsanyihiin. Waxa kaloo dhici
karta in ay ciirada isku qarinayaan ee ay dhinaca kale la jiraan. Haddii arrinku
sida hore yahay, waxan kula talinayaa in ay maqaalkaygan dhuuxaan, haddiise
arrinku sida dambe yahay, waxaan kula talinayaa in ay dib isugu noqdaan oo ay
mugdiga ka baxaan. Haddiise arrinku ka saddexaad yahay, waxa iga talo ah in
aanay ku soo gabban wax ka sheegga Al-shabaab ee ay iska caddaystaan ujeedadooda
fog. Ha ku biiraan safka cidda ay mabaadidooda aaminsanyihiin. Wax kasta oo laga
sheego Al-shabaab, waxa beeninaya kaalinta ay ugu jiraan umadda Soomaaliyeed.
Waxa meesha taal, maahmaahdii odhan jirtay ”libaax nin ganayna og, nin
galladayna og”. Haddiiba khilaaf jiro iyaga ayey tahay in loo tanaasulo,
culimada soomaaliyeedna sidaas ayey yeeli doonaan Insha Allaah.
FG: Maqaalka qaybihiisa
AKHRI...
QAYBTA: 1aad |
2aad
2007-12-07
Maxamed Xirsi Guuleed
abdibashir@hotmail.com
Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraga ku saxiixan Faafin: SomaliTalk.com | Dec 09, 2007
| 
Daabaco
Boggan | Print