- Riigga Batroolka ka Qodaya
aagga Magaalada Lamu, Kenya oo ka badbadey Dagaalka
Soomaaliya....
- Shiinaha iyo Tartanka
Batroolka Qaaradda Afrika
Riigga Batroolka ka Qodaya
aagga Magaalada Lamu, Kenya oo ka badbadey Dagaalka
Soomaaliya....
- Qore:
Philip Mwakio | Isha:
Eastandard.net | Tarjumadii SomaliTalk.com | Jan 15, 2007
Riigga shidaalka qoda
|
Markabka lagu magacaabo MV
Chyuku oo ah riigga batroolka ka qodayada meel ka durugsan xeebta
magaalada Lamu ee
Badweynta Hindiya waxa uu ka badbaadey in ay soo gaaraan
rabshadaha dalka deriska ah ee Soomaaliya. Sidaas waxaa
warka ku bilowda jariidada Standard ee ka soo baxda
magaalada Nairobi ee dalka Kenya. Jariidada oo warkeeda sii
wadata waxay qortay sidan:
Arrintaas, ah in markabku
badbaadey, waxaa caddeeyey shirkadda Woodside Energy agaasimaheeda guud ee Kenya, Mr. Alex Taylor.
"Wax kasta waa caadi,
shaqaduna sideedii ayey u socotaa," ayuu Taylor waxa uu
telefoon ugu sheegay Jariidada Standard, markii laweydiiyey
in markabku uu bedqabo ka dib markii dagaal ka dhacay dalka
Soomaaliya.
Diyaarad Maraykan ah ayaa
Talaadadii toddobaadkii hore waxay weerar ku qaaday meel
lagu sheegay in ay ku jiraan xubno looga shakiyey Al-Qaeda
oo u dhaw magaalada dekeda ah ee Kismaayo oo ku taal Soomaaliya.
Warbixino ayaa sheegay in
laba Helicopter ay dhawr gantaal kusoo rideen tuulo soo
xigta meel u dhow xadka Kenya halkaasna ay dad ku dhinteen.
[Magaalada Lamu waxay 60 miles koonfur ka xigtaa magaalada
Raas-Kambooni oo ah aagga duqayntu ka dhacday].
Jan 10, 2007: Sawir ay shaaciyeen US Navy oo
muujinaya diyaarado ka duulaya markabka USS Dwight
D. Eisenhower oo jooga meel aan la sheegin.
Saraakiil Soomaali ah ayaa Maraykanka ku eedeeyey in
duqayn kale ku sameeyeen meelo looga shakiyey
Al-Qaeda oo ka mid ah Koonfurta Soomaaliya, laakiin
taas Washington waa beenisey in ay duqayn dheeraad
ah fulisey. Sawirka: AFP
|
Markabka diyaaradaha qaada
ee Maraykanka ee USS Dwight D Eisenhower ayaa yimid
meel ka durugsan xeebta Soomaaliya si uu halkaas uga fuliyo
hawl-gal xog ururin ah oo ku saabsan Soomaaliya.
Wasiirka Tamarta (ee Kenya)
Mr Kiraitu Murungi ayaa la qorshaynayaa in uu booqdo
markabka xambaarsan riigga shidaalka lagu baarayo ee ku
sugan meel ka durugsan xeebta Lamu, Kenya.
Wasiirku waxa uu u duuli
doonaa halkaas, oo 300km ka durugsan magaalada Mombasa
isagoo ay diyaarad khaas ah ka qaadi doonto garoonka
diyaaradaaha ee caalamiga ah ee Moi Airport, ee Mombasa.
Si kastaba ha ahaatee,
saraakiisha shirkadda Woodside Energy wax faahfaahin ah kama
bixin halka uu marayo heerka qoditaanka shidaalka ee ilaa hadda la
sameeyey. Shirkadda Woodside Energy waxa ay leedahay saamiga
30% ee shirkadaha wadaagga ku leh ee qoditaanka batroolka ka wada laba
meelood oo rajo laga qabo oo ah meelo ka durugsan xeebta
Lamu.
Saddexda shirkadood ee kale
waa Dana Petroleum oo leh saamiga 30%, Repsol YPF oo leh 20%
iyo Global Petroleum Energy, oo ayaduna leh 20%.
Qoditaanka oo la filayo in
uu qaato 40 maalmood oo markaas ka dib lagu samayn doono
baaritaan xeel dheer ka hor inta aan natiijada loo
gudbin dawladda, waxaa shirkadahaas wadaagga ah qoditaankaas kaga baxaya
kharash dhan k.Sh. 7 billion ($100 million).
 Waxaa kale oo
xusid mudan in shirkadda shidaalka Baarta ee
Australia ay dalka Liibiya ka baareyso Shidaal
taas oo baareysa hal ceel oo qiimahiisu dhan
yahay $US194 million oo u dhiganta 226
million oo lacagta Australia ah. Taas barbar
dhig in shirkada Range Resource ay gebi ahaan
dhul baaxadiisu dhantahay
212,500 Km oo labajibaaran ay kula
heshiisey Puntland in ay bishiiba ka siiso
$200,000 oo keliya, taas oo xitaa DGPL aysan
qirsanayn in ay bil kasta hesho lacagtaas,
laakiin shirkaddu ay ku celcelisey in ay bixiso
bil kasta..
Saxaraha Liibiya oo shidaal laga baarayo.
Akhri halkan...
|
Isha: TheAge, |
Mid kasta oo ka mid
ceelashaas waxaa qoditaankiisa ku baxaya lacag dhan Sh4.9
billion, ayey warkeedii ku soo xirtay jariidada Eastandard.
Ceelashaas mid
ka mid ah waxa uu ku yaal meesha la yiraahdo Pomboo oo 135
kilometir woqooyi-bari ka xigta magaalada Lamu, ceelkaas oo
loo yaqaan Block L-5 waa kan hadda uu riiggu baaritaanka ku
wado. Ceelka labaad ee kaas ku xigi doona waa mid ku yaal
meesha la yiraahdo Sokwe oo 180 kilometir waqooyi-bari ka
xigta magaalada Malindi, waxaana loo yaqaan Block L-7 (Magaalada
Malindi waa magaaladii lagu qabtay
kulankii socdey June 8-12, 2006 ee la sheegay in sharciga loogu
soo sameeyey shidaal qodista Soomaaliya, sharcigaas oo ilaa
hadda aan la hor geyn baarlamaanka Baydhabo.).
Ceelka Lamu ee ay hadda
shidaal qodistu ka socoto waxaa ka shaqeeya 145 qof oo
shaqada gala laba jeer oo kala duwan oo koox kasta ay
shaqayneyso 12 saacadood. Shaqaaluhu waxay markabka Riigga
saarnaadaan muddo 28 maalmood ah, markaas ayaa la siiyaa
fasax intaas le'eg oo ay ku nastaan.
Sida ay qortay shabakadda
Kenya London News, Janaayo 12, 2007 (iyo weliba
jaridada Daily Nation Dec. 25, 2006): Woodside Energy oo ka mid ah shirkadaha shidaalka
ka baara Kenya waxay tiri: Rajada laga qabo in aagga magaalada
Mombasa ay tahay meel uu ku kaydsan yahay batrool waa 12%.
Maamulaha guud ee shirkaddaasi, Alex Taylor, waxa uu sheegay
in xitaa haddii ay halkaas shidaal ku jiro in ay qaadneyso
muddo toddoba sano ah in laga bilaabo baaritaan qoditaanka shidaalka.]
Ilaa hadda (Jan. 2007) waxaa
baaritaanka shidaalka oo soo bilowday saddex bilood ka hor
(Oct. 2006) ku baxday lacag dhan $100
million oo doolar. Waxaana shirkadda Woodside Energy baaritaanka batroolka ay Kenya ka waddo kula jira afar
shirkadood oo kale oo shidaal ka baaraya xeebta kenya. [Waxaa
la xusuustaa inta ay ahayd lacagtii muddada Afarta sano
ah lagula heshiiyey DGPL si shidaal/macdan looga baarto gebi
ahaanba dhulka Puntland.]
Waxaa warku shegay in
shirkadd Woodside Energy ay qandaraas la gashay shirkad laga leeyahay dalka
Japan si ay ceelal uga qodo badda hoosteeda meel dhulka hoos
u qodan 2000 mitir. Batroolka ka sokow, waxaa
Kenya ka socda baaritan Gaaska dabiiciga ah.
Shiinaha iyo Tartanka
Batroolka Qaaradda Afrika
- Isha: Wakaaladaha |
Tarjumadii: SomaliTalk.com
Hu iyo Kibaki oo ku kulamay Nairobi. Sawirka: AP
 Kulankii
xiriirka Shiinaha iyo Afrika(Forum on China-Africa Cooperation)
waxaa ka qayb galeen Shiinaha 48 dal oo
African waxana lagu qabtay magaalada Bakiin (Beijing)
intii u dhexeysey 4tii ilaa 5tii November 2006.
Soomaaliya waxay ka mid ahayd dalalkii ka qayb galay. |
Dalka Shiinaha waxa uu ka
mid yahay dalalka Aasiya ee dadaalka xoogga leh ugu jira
sidii ay xiriir sokeeye ula yeelan lahaayeen dalalka
Afrika, taas oo qorshaha ugu weyn ee dalka Shiinaha uu
yahay sidii uu uga qayb qaadan lahaa tartanka shidaalka ee
loogu jiro Qaaradda aan weli khayradkeeda sida rasmiga ah
looga faa'iidaysan ee Afrika. Sidoo kale waxa dalka Shiinaha uu danaynayaa shidaalka Bariga dhexe.
 Arrintaas
si ay uga miro dhaliso xukuumada Shiinahu waxay xiriiro
badan la samaysay dalal badan oo dhulkooda laga helay
shidaal ama lagu tuhunsan yahay in shidaal ku jiro.
Xiriiradaas si loo sii xoojiyo madaxweynaha Shiinaha waxa uu
safar qaatay April 22-29, 2006 ku maray dalalka Saudi
Arabia, Morocco, Nigeria iyo Kenya.
On April 26, 2006, ayey
ahayd markii madaxweyna China Hu Jintao uu booqashada ku
tegey magaalada Abuja ee caasimada dalka Nigeria halkaas oo
ay uga bilaabatay booqasho ay xukuumada Shiinuhu ku sheegtay dardar gelinta xiriir saaxiibtinimo
ee
horumarineed oo dhexmara Afrika iyo China. Intii uu dalka
Nigeria joogey Hu waxa uu la kulmay madaxweynaha Nigeria
Olusegun Okikiola Aremu Obasanjo, waxa kale oo uu la kulmay
afhayeenada golaha baarlamaanka iyo aqalka odayaasha ee
Nigeria. [Shirkadda CNOOC ee Shiinaha waxay markaas dalka
Nigeria la saxiixatay heshiis ah in shirkaddaas la siiyo
shatiga /laysanka shidaal qodista Nigeria heshiiskaas oo
ahaa
$4 billion oo doolar.]
On April 27, 2006 ayaa
madaxweyne Hu Jintao waxa uu yimid magaalada Nairobi, ee
caasimada Kenya Kenya, si uu sii wado xiriirkii uu la
samayneyey madaxda Afrika. Intii uu joogey Kenya waxa uu la kulmay madaxweynaha Kenya Mwai Kibaki.
Intii uu Madaxweynaha
Shiinuhu ku sugnaa Kenya, waxa heshiis ku saabsan
baaritaanka shidaalka uu dhex maray Kenya iyo Shiinaha,
baaritaanakaas oo ay ka qayb qaadaneyso shirkadda ay
leedahay xukuumada Shiinaha ee CNOOC Ltd. Heshiiskani waxa
uu dhacay laba maalmood ka dib heshiiskii ay shirkaddaasi la
gashay Nigeria, ee kor ku xusan. Heshiiska CNOOC kenya la
saxiixatay waxa uu ahaa qandaraas wax-soosaar wadaag ee lix
goobood (6 blocks) oo ah Lamu, Anza iyo Mandera. [Shirkadda
CNOOC waa shirkaddii
July
16, 2006 magaalada Garoowe kulanka kula yeelatay madaxweynaha
DFKMG, Cabdullaahi Yuusuf Axmed iyo madax ka tirsan Dowlad
Goboleedka Puntland.
Waxaa reer Puntland aaminsan yihiin in shirkaddani ay tahay
mid ay wadato DFKMG taas oo ka duwan shirkadda Range
Resources/Consort ee ay wadato DGPL.]
Intii uu madaxweynaha
Shiinuhu safarka ku marayey afarta dal ee kor kuxusan, waxa
dalka Shiinuhu uu dalalkaas la saxiixday 28 heshiis oo ay ka
mid yihiin: heshiisyo siyaasadeed, ammaan, dhaqaale, ganacsi,
tamar (shidaal qodis), waxbarasho, aalad caafimaad, dhaqan-isweydaarsi iyo
dalxiis.
Xiriirka dhaqaalaha ee u
dhexeeya Afrika iyo Shiinaha waxa uu sannadkii 2005 gaarey
$40 billion oo doolar (waxaana la qiyaasayaa in
dhaqaalahaasi uu gaari doono
$100 billion oo doolar sannadka 2010.)
Waxa kale oo xusid mudan
shir-weynihii lagu qabtey magaalada Beijing, China intii u
dhexeysey 4tii ilaa 5tii November 2006, oo ay ka qayb
galeen dalka Shiinaha iyo 48 dal oo Afrikaan ah, shirkaas oo
ahaa sii horumarinta iyo xoojinta xiriirka Afrika iyo
Shiinaha.
Horumarradaas uu dalka
Shiinuhu ka gaaray xiriirka dhaqaale ee uu la leeyahay
qaarada Afrika ayaa dadka siyaasadda
adduunka odorasa ay ku tilmaameen mid keentay in reer
galbeedku ay il gaar ah ku fiiriyaan horumarka degdeg ah ee
sida xawliga ah ku socda ee dhex maraya Shiinaha iyo
Qaaradda aan weli kharaadkeeda laga faa'iidaydsan.
Walaacaas waxaa soo koobay
jariidada Guardian ee ka soo baxda dalka UK caddadkeedii
Arbaca November 1, 2006, oo ah maalmo ka hor intii uusan
dhicin kulankii Afrika iyo China, oo ay ku qortay qoraal ay
cinwaan uga dhigtay "Beijing xusul-duubka ay ugu jirto
Afrika", waxana ay jaridadu tiri: Dalka China waxa uu jeebka ku shuban doonaa inta badan tartanka cusub ee loogu jiro Qaarada Afrika marka uu marti geliyo shirka aragtida-dheer ee ganacsiga,
maalgelinta iyo caawinaad ee lagu qabanayo Beijing, waa markii qoraalka la qoraye'e,
oo ay ka qayb gelayaan madaxda 48 dal oo African ah. Laakiin, ayey tiri jariidadu, in kasta oo kulanku loogu talo galay in
in uu Shiinaha u kordhiyo rabitaankiisa caalamiga ah ee khayradka, alaabta ceyriin, iyo suuqyada
ganacsiga, hadana waxaa isa-soo taraya
walaaca laga qabo in koboca Beijing aysan wax dan ah oo weyn ugu jirin qaarada Afrika, waxaana
dalalka reer Galbeedka laga jari doonaa
ganacsiga Mustaqbalka ee qaaradaas.
Su'aasha is weydiinta leh
waxay tahay Afrika maku baraarugsan tahay in lagu tartamayo
Khayraadkeeda ay qarniyaasha ka faa'iidsaysan la'ayd.
 DAGAALKA,
BATROOLKA IYO SOOMAALIYA
Qofkii raba in uu si dhab ah u fahmo cinwaannada wararkii ugu dambeeyey
Akhri..
Faafin: SomaliTalk.com | Jan 16, 2007
Isha/Sawirkada:
http://english.focacsummit.org iyo Google images,
www.Eastandard.net, AP, Yahoonews,
Kenya London News, Daily Nation, Guardian
| 
Daabaco
Boggan | Print
Shirkadda
Repsol YPF waa shirkad Spanish ah oo xarun teedu
tahay Spain.
Shirkadda
Global Petroleum waxaa laga leeyahay dalka Australia
