CALI SAMATAR WAA GACAN KU DHIIGLEH: HALKAYSE KA TIMID TAAGEERADA
REER MENNISOTA
Ilaahay ayaa Mahad oo dhami u sugnaatay, Naxariis iyo Nabad Gelyo
Buuxda Nebi Muxamed Korkiisa ha ahaato (C.S.W).
Marka xigta aniga oo aan jeclayn inaan fara-gelin ku sameeyo
arrimaha u gaarka ah Jaaliyadaha Soomaalida ee ku nool dhammaan
daafaha dunida oo ay iga mudanyahiin karaamo iyo tixgelin badan,
ayaa hadana waxaa indhaahagu qabanayaan mararka qaarkood waxaad la
yaabto.
Bogga Somalitalk waa bog aanu si weyn iskugu dhawnahay shakhsi
aan ahay waanan ogahay in xaruntisu tahay isla gobolka aan doonaayo
inaan dhaliisha dhabarka u saaro, balse waxaanan ku wadin
dhaliishani iyaga (somalitalk) maadama oo somalitalk ku caantahay
Warar iyo faalooyin Madax banaan oo ay uruuriso soona gudbiso aanay
ku kasbatay sharaf iyo Mudnaan ay runtii aragti ahaan ku dhaaftay
bogaga kale ee Soomaalida oo dhan.
Aan u dego dulucda guud ee qoraalkayga, Sida aan ku arkay bogga
Somalitalk waxaa dad badan oo ka tirsan Jaaliyadda Gobolka Mennisota
ka qayb galeen wax loogu yeedhay "Taageerida
Cali Samatar" balse waxaan filaya in dadkii goobtaasi
joogay aanay dareensanayn ama ogaynba Cali Samatar wuxuu ahaa iyo
taarikhdiisa iyo danbiyadii Foosha xuma ee Aadama uu ka gallay.
Sida inta og ama taqaan Taariikhda Soomaalidu Wuxuu Cali Samatar
ahaa Madaxweyne Xigeenkii Jamhuuriyaddii Kacaanka ahayd ee
Soomaaliya intii u dhexaysay sannadahii 1986-kii ilaa 1990kii
wuxuuna hayey ku xigeenka koobaad ee gudidii militeryga kacaanka
hantiwadaaga ee magaalada Muqdisho, taasi macnaheedu waxay tahay
inuu ahaa ninka labaad ee ka arriminaayey Waddanka Soomaaliya marka
laga yimaado Maxamed Siyaad barre, intii aanu noqon Madaxweyne
Xigeenka dawladdii Kacaanka ahayd Maxamed Cali Samatar wuxuu ahaa
Wasiirkii Gaashandhiga waa intii u dhexaysay 1980-kii ilaa 1986-kii,
balse sannadkii 1987-kii Maxamed Cali Samatar wuxuu noqday
Madaxweyne xigeenka iyo weliba ku xigeenka gudidii kacaanka ee
Siyaad barre gudoomiyaha u ahaa.
intii u dhexaysay 1980-kii ilaa 1986-kii Maxamed Cali Samatar
wuxuu amar ku siiyey ciidamadii dhabar jabinta loo yaqaanay inay
xasuuqaan tiro shacab Reer Somaliland ah oo u dhexaysay 100 ilaa 500
oo qof oo ku noola magaalooyinka Hargeysa, Burco, Berbera, iyo
weliba xaruntii dawladdii Kacaanka ee Muqdisho.
Sannadkii 1988-kii Wuxuu Maxamed Cali Samatar toos u bixiyey
xasuuqii xeebta Jasiira loogu gaystay 60 shacab aan waxba galabsan
oo laga soo uruuriyey Magaalada Muqdisho oo asal ahaan ka soo jeeda
qabiilka (Isaaq) ee dega Jamhuuriyadda Somaliland.
Bishii May sannadkii 1989-kii wuxuu Maxamed Cali Samatar amar ku
bixiyey in xasuuq aan kala go' lahayn lagu fuliyo kumanaan reer
Somaliland ah oo ku jiray jeelasha magaalooyinka
Hargeysa,Berbera,Muqdisho,Ceerigaabo, Burco.
waxaana askartii loo yaqaanay dhabar Jabinta oo hoos imanaayey Maxamed
Cali Samatar ay xasuuq aan kala go' lahayn u gaysteen Kumanaan qof,
iyada oo markhaati buuxda ay iiga tahay xabaalaha malko durduro ee
laga dhisay magaalada Hargeysa oo laga soo qufay sannadkii 1998-kii
dad tiradoodu ka badantahay 1200 (kun iyo laba boqol oo qof) oo
gacmaha iyo lugaha la isku xidh xidhay oo ay ku jiraan caruur iyo
hooyooyin.
Maxamed Cali Samatar wuxuu ka qayb qaatay mu'aamaraadyo ay
fulisay dawladdii Maxamed Siyaad barre ee uu ka qabtay wasaaradda
gaashandhiga iyo ku xigeenka Maxamed Siyaad barre kuwaasi oo iskugu
jiray dilal laga fuliyey Soomaaliya dibadeeda oo loo gaystay dad
mutacalimiin ahaa oo ka soo jeeday qabiilada Isaaq, Hawiye iyo
Majeerteen.
Maxamed Cali Samatar wuxuu kale oo uu saxeexay amarkii lagu dilay
wadaadadii lagu xasuuqay Soomaaliya gudaheeda sannadahii
80-meeyadii, isaga oo ku jira gudididii kacaanka.
Waxaan ilaahay hortiisa u jooga inuu Maxamed Cali Samatar yahay
danbiile/gacanku dhiigleh Shacab Soomaali ah ka gallay danbi.
Haddaba aniga oo toos ula hadlaya Jaaliyadda reer mennisota ee
dalka maraykanka, Saaxiibayaal/ Walaalayaal/ edooyin/ Habaryarayaal
waxaad isku nabteen bildhaan aan weligeed taariikhda idinka go'i
doonin ka dib markii aad ku baaqdeen in gacan ku dhiigleh la siiyo
taageero hiil iyo hooba ah kuna nagaado gobolada xorriyadda ee dalka
maraykanka.
Maxamed Cali Samatar waa sarkaalka ugu darajada sareeya dawladdii
Maxamed siyaad barre ee maanta Nool ama aan si kale u dhigo eh ku
jiray gudidii kacaanka hantiwadaaga.
Maxamed Cali Samatar keliya looma haysto in laga musaafuriyo
dalka maraykanka balse waxaa xaqiiq ah in aanay shacabka Somaliland
iloobi doonin dhaawacyadii uu baday lana hortagi doonan maxkamad
caalami ah waxaanan leeyahay oo aan markale ku celinaya maxamed Cali
Samatar waa Sarkaalka ugu darajada sareeyey marka laga yimaado
Maxamed Siyaad barre oo geeriyooday hadda ee nool.
Waxaanse usoo jeedinaya Jaaliyadda reer Mennisota oo aan leeyahay
marka dooddu kulushahay
daldaloollo muuqdaan
Doogashada qabiilkiyo
Dacar iyo ladh soo kaco
Nabaradu dillaacaan
dadku kala qaloodaan
Marka dhidar ku daadego
Booraan dahsoonoo
Hilbo laga diqoodoo
Damac-beelay yaalliin
Dabadeedna uuskiyo
Duufkiyo xumaystii
debedda ula soo baxo
Dadku shaamareeraan
Neecaw delleganoo
Doorsoontay uriyaan
Waxan ahay dareenkii
Noqon jirey daruurtee
Sidii roobka di'i jirey
Dalka wada dhammayn jiray
Dulucdiyo ujeeddada
Runta aan u daadego
Ducda hadalku waa hee
Geenyadaydi Daalacan
Dabar saari maayee
Dibso aan idhaahdoo
Dagagara ayaamee
Sulmakii darbane mee
Dalandaliska Naylaha
Doonnanteenan boqorka leh
Deelleyda baaqa ah
Darka laaska beeshiyo
Duunyadu isugu timi
Dalbashada wadaantiyo
Adaa doojinteediyo
Haya dawliskeedoo
Dulqulaalka xanankiyo
Dogobkiyo Huuddiyo
Waxa tahay Bir-daaqeen
Deegaanta noloshiyo
Darantiyo samaantana
Ninkii doonayoow taas
Daw loo maraa jira
Qormadii Mohamed Abdi Hassan (diridhaba)
Karachi, pakistan.
Mobile: 00-92-300-2600907
E-mail:
diridhaba2001@hotmail.com
Daabaco
Boggan | Print
Qalinkii
MOHAMED ABDI HASSAN (DIRIDHABA)
