Xabsi U Diriddii Samsam Axmed
Ducaale:
Sida Sharci Hayihii Ugu
Mudnaadeen Sharcigii Loo Dhiibay
(SHHRF 0013/2004, Somali version,
19/12/2004 )
Bishan
Disember 15keedi ayaa Samsam Axmed Ducaale, gabar 16 jir ah, si lala
yaabay loogu soo oogay dacwad basaasnimo iyo shirqoolid Somaliland
ka dibna lagu xakumay 5 sano oo xarig ah. Waxaa ummad badani
amminsantahay in arrintaasi tahay mid caddaaladda ka fog, maadaama
aan maxkamadda la horkeenin wax caddayn ah ee liddu ku ah Samsam.
Kiiskani waa mid shaki ku dhisan, maadaama gabadhaan yar lagu
eedeeyey inay basaaseesay Madaxweyne-ku-xigeenka Somaliland. Waxaa
intaas dheer, Samsam waxay ka timid Puntland oo dagaal hadda ka dhex
aloosanyahay Somaliland, iyadoo la isku haysto labada gobol ee Sool
iyo Sanaag.
Xabsi u diridda
Samsam waxay muujinaysaa sida Somaliland ugu daddan tahay wareenka
xaquuqul iinsaanka. Xukunka aan sharciga ku dhisnayn (Kangroo court)
wuxuu ina tusayaa sida sharci hayihii ugu mudnaadeen sharcigii loo
dhiibay.Taasi waa la yaab ka dib markii Somaliland ay ku noolayad
nabad iyo horumar in ku dhow 15 sano. Waa yaab kale in maanta la
xasuusiyo dadka Somaliland muhiimadda ay leedahay xaquuqul iinsaanku
iyo dhibta ay leedahay maxkamad Kaangaru.
Waxaa la
aaminsan yahay in intay xirnayd Samsad uu jirdil iyo kufsi ku
sameeyey booliska Somaliland. Gabadhaas yar waxaa lagu xiray xabsiga
dadka waaweyn, sidoo kale waxaa loo maxkamadeeyey sidii qof waayeel
ah. Markii maxkamadda la keenay waxaa ayana xabsiga loo taxaabay
qareennadii difaacayey, ayagoo lagu eedeeye maxkamad quursi.
Qaaddigii waxba kama soo qaadin eeddii ahayd in Samsam la kufsaday
lana jirdilay intii ay u xirnayd booliska Somaliland. Waxaa dhaaftay
in la sameeyo baaris rasmi ah.
Si loo aamusiyo
dadka uu dooda kiiska Samsam, waxaa la caddaynayaa in la xir-xiray,
qaarna loo hanjabay, gaar ahaan dadka u dhaq-dhaqaaqa xaquuqul
iinsaanka Somaliland. Sidoo kale qof alle qofkii dawladda ku
eedeeyey arrinta Samasam waa loo caga-jugleeyey.
Kiisku wuu soo
jiitay indhaha dad badan oo u ololeeyeya arrimaha xaquuqul iinsaanka,
gudaha Somaliya iyo daafaha adduunkaba. Waxaa ka mid ah hay'adda
Ammensty International iyadoo ku doodday in "maxkamadda Samsam tahay
mid caddaaladda la fog, aanna la keenin wax caddayn ah in gabadhaasi
khatar galinaysay nabadda dawaladda".
Haddii bulsho
rabto inay korto, hornayna u marto, waa muhiim inay ilaaliso
sharciyada ay qoroto, nidaamka dimoqoraaddiga ah ee ay doorbidday ,
sida Somalilandna ay ku faanto. Sida aan hore ugu sheegnay, arrinta
Somaliland waxay ina xasuusinaysaa falalkii foosha xumaa ee
nidaamkii Siyaad Barre, kaasoo xadgudubka iyo gaboodfalka
xaquuqul-iinsaanku ahaa mid joogto ah. Midda kale, arrinta Samsam
waxay burisay xeer Somaali soo jiray qarniyo kaasoo ahaa in dumarka
iyo carruurta la siiyo fiiro gaar ah. Arrinta Samsam waa ceebaysay
magaca Somaliland.
Xarunta Suldan
Hurre Human Rights Focus (SHHRF) waxay ugu yeeraysaa madaxda
Somaliland inay dhawraan sharciyadda iyo xaquuqul iinsaanka siina
deeyaanna Samsam Axmed Ducaale, sharuud la'aan, waayo waa wax lala
yaabo in gabar 16 jir ah lagu soo oogo dembi basaasnimo iyo shirqool
madax qaran. Sidoo kale waxaan madaxda Somaliland ugu yeeraynaa inay
furaan baaris madaxbannaan si looga gun gaaro kufsiga iyo jirdilka,
ka dibna loo ciqaabo cidda ay ku caddaato.
Waxaa SHHRF aad
ugu bogaadinaysaa bulshada rayidka ah ee Somaliland mawqifka
dahabiga ah sharaftana leh ee ay ka istaagtay qaddiyadda Samsam
Axmed Ducaale.
Sultan Hurre
Human Rights Focus (SHHRF)
webmaster@suldanhurre.org