Shirka Islaamka ee xagaaga oo lagu soo afjaray Stockholm 

Hordhac 

Shirka islaamka ee xagaaga  ayaa kolkii ay tariikhdu ahayd 3-dii luuliyo 2008 ka bilaamay magaalada stockholm ee wadanka sweden.

Haddaba si aan goobjoog uga noqdo ugana faaiideysto shirkaas ayaan waxaan horay usii tegey magaalada stockholm. Waxaan dhowr goor tegey masjidka weyn ee soomaalida ee ku yaal xaafada ay soomaalidu u badan tahay ee Rinkeby. Masjidka waxaa ka socdey dhaqdhaqaaq aad u badan oo la isugu diyaarinaayey shirka iyo weliba soo dhoweynta dadka kasoo qayb gelaaya. Derbiga masjidka waxaa ku dheganaa warbixin ka hadleysa  guud ahaan shirka iyo weliba mashaa` iikhda ka qayb qaadan doonta,iwm. Gudiga iyo dhamaan soo qaban qaabiyayaasha shirkana waxaa ka muuqatay diyaar garow fiican. 

Soo dhoweynta iyo dejinta martida 

Martida kala duwan ee shirka kasoo qayb gashay waxaa lagu qiyaasay ilaa saddex kun oo ruux oo intooda badani ay ka yimaadeen wadamada iskandanevienka.Waxaa kale oo iyana jirey dad ka yimid wadamada kale ee qaaradan yurub sida talyaaniga, ingiriiska, irland iyo wadamo kale oo badan.Martidu waxaa ay ka koobnayd dhamaan qaybaha kala duwan ee bulshada soomaaliyeed ka kooban tahay sida haween, rag, caruur, waayel, dhalinyaro iwm. Dadka martida ah waxaa la kala dejiyey meelo dhowr ah oo horay loogu sii diyaariyey. Dhamaan meelihii loo diyaariyeyna waxaa ay noqdeen kuwo aad iyo aad loo soo buuxiyey. Martida waxaa dhamaan wajiyadooda ka muuqday farxad iyo xiiso ay u qabeen shirka islaamka ee soomaalida.Waxaa dadka martida ah kala hagaayey oo dejinaayey dhalinyaro ka kooban wiilal iyo hablo oo ay diyaariyeen gudiga qaban qaabada shirka. 

Shirkii ayaa furmay 

Subaxnimadii khamiista ee ku beegnayd 3.da bisha luuliyo ayaa shirka islaamka 16 aad ee xagaaga laga furay hoolka weyn ee loo diyaariyey in muxaadarooyinku ka dhacaan. Shirkan oo ciwaan looga dhigay " Turunturooyin iyo turxaanbixin" ayaa kolkaas si habsami ah uga bilaamay hoolka isboortiga ee dugsiga hoose /dhexe ee Rinkeby.Shirka waxaa loogu talo galay inuu socda  muddo afar maalmood ah 3 july- 6 july. Walow aan goor hore shirka sii tegey oo aan is lahaa dadka ugu horeeya ayaad ku jirtaa ayaan helay kaarka lagu galo shirka oo tiriskiisu yahay 120. Kolkii aan qaatay kaarka ku gelitaanka ayaan galay hoolka weyn si aan boos fiican usii qabsado. Hoolka waxaa lasii dhigay kuraas aad iyo aad u tiro badan oo saf saf loo qaabeeyey. 

Waxaa iyana la diyaariyey qaybtii dumarka. Hoolku waxaa uu lahaa qayb kore oo jaranjaro loo raaco oo iyana la fariisan karo. Halkaasna waxaa buuxiyey dad dhalinyaro u badan. Dhamaan iridaha hoolka shirka, gudaha iyo inta u dhexeysa safafka kuraasta waxaa taagnaa dad howlwadeeno ah oo loogu talo galay iney dadka kala hagaan iyo weliba masuuliyada deganaanshaha hoolka shirku ka  socdey. Howl wadeenadaasi waxaa ay ku qalabeysnaayeen raadiyaha yar-yar ee gacanta si ay si toos ah ugu wada xiriiraan. Howl-wadeenadaasi waxaa kale oo ay joogeen meelaha gawaarida la dhigto, meelaha jidka laga gooyo iwm. Waxay marar badan inshaydu qabatay iyagoo istaajinaaya baabuurta si ay dadku ugu gudbaan halka uu ku yaal hoolka shirka. Qiyaastii 11-kii subaxnimo yaa shirku si toos ah u furmay.

waxaana ugu horeyn halkaas ka hadlay gudiga qabanqaabada oo sheegay in shirku furan yahay kuna soo dhoweeyey martida iyo mashaaìikhda magaalada stockholm ee sweden. 

Intaas ka dibna waxaa bilaamay muxaadarooyinkii sida darandooriga ah u dhacaayey oo ay ka qayb qaadanaayeen culimadii shirka kasoo qayb gashay.

Sanadkaan waxaa shirka lagu daray muxaadarooyin ku baxa afaf kale sida afka carabiga, swiidhishka iyo weliba afka ingiriiska. Waxaa kaloo jirey muxaadarooyin gaar ah oo loogu talo galay dhalinta yar-yar ee wadamadan ku dhashay kuna barbaaray. Culimada shirka ka qayb galay ee soo jeediyey muxaadarooyinka kala duwan waxaa ay kala ahaayeen: 

-Dr Cali Maxamed Saalax.    
- Sheekh Maxamed Idiris.  
- Sheekh Yuusuf  Axmed.  
- Sheekh C/raxmaan Abyad. 
- Sheekh Maxamed Rishaad.  
- Sheekh Mustafa Xaaji Ismaaciil. 
- Suldaan Xasan Maxamed Ibraahim 

Culimaas kala duwani waxaa ay soo jeediyeen muxaadarooyin aad iyo aad u qiimo badnaa, kuwaas oo taabanaayey meelo kala duwan. 

Dood diineed (Nadwo) qiimo badan 

Maalintii ugu dameysey shirka islaamka ee magaalada Stockholm ayaa waxaa la qabtay dood diineed, ama Nadwo ay culimo dhowr ahi ka qayb qateen. Dood diineedaasi waxaa ay la xiriirtey ciwaanka shirka oo ahaa " Turunturooyin iyo turxaan bixin". Nadwadu waxaa ay ahayd mid looga doodaayey sidii xal loogu heli lahaa dhibaatada daba dheeraatay ee soomaaliya ku habsatey. Nadwada waxaa uu ciwaankeedu ahaa " Soomaali xagee u socotaa" Culimada sida toos ka ah uga qayb qaadatayna waxaa ay kala ahaayeen: 

• Dr Ali maxamed salax
• Sheekh maxamed Idriis
• Sheekh cabdiraxman Abyad
• Sheekh maxamed cabdinur - casoowe 

Dood diineedaas waxaa su"aaleheeda iyo hadal qaybintaba gacanta ku hayey Dr Ali maxamed salah. Dr Ali waxaa  uu hordhac iyo arar ka bixiyey arimaha ku saabsan isbedelka bulsho iyo waxyaalaha keeni kara in ay bulsho isubedesho dhinaca fiican ama kan xun. Waxaa uu Dr ali ku dheeraaday ayaadaha quraanka ee arinkaas ka hadlaaya. Qodobo kala duwan ayaa la siiyey culimada si looga jawaabo su"aasha Nadwada. 

Sheekh maxamed Idriis waxaa la siiyey inuu ka hadlo waxna ka yiraahdo haddii u jiro isbedel dhinaca fiican ah oo bulshada soomaaliyeed ku socda,

Sheekh C/rahman abyad waxaa la siiyey inuu ka hadlo caqabaadka gudaha ee hortaagan in soomali dhinaca fiican isu bedesho

Sheekh casoowena waxaaa la siiyey inuu ka hadlo caqbadaha bulshada soomaaliyeed kaga imaanaya xagga dibada. 

Doodii culimadana waxaa ay u dhacday sidatan: 

Sheekh maxamed Idriis waxaa uu isaga oo ka hadlaaya qaybta uu nadwada ku lahaa yiri: 

"Sababihii uu soomaalida ugu imaan lahaa isbdel xagga wanaaga ah iima muuqdaan. Sunooyinka ilaahay nagu siin karo isbedel xagga wanaaga ah ilaa hadda ma eynu hayno haddii aynu soomaali nahay. Sunooyinka maqan waxaa ka mid ah in dhib haddii uu dhaco laga toobad keeno. Ilaa haddana ma hayno qabiil ama koox ku dhaqaaqday iney ka toobad keentay waxii dhacay. Dad shakhsiyaad ah oo toobad keenay waa jiraan balse lama hayo mid guud. Sunada wax lagu bedelaa waa in si jamac ah ay ummadu u toobad keentaa,isla markaasna ay yaqiinsataa in denbi la galay. Tilmaanta kale ee maqan waxaa weeyaan midnimo in la helaa. Maanta ma aynu hayno wax midnimo ah. Aqoonyahanka, waxgaradka iyo xitaa culimadii ayaa iskhilaafsan. Waxaa kaloo meesha ka maqan in labadii iskhilaafsani ay khilaafkooda maareeyaan oo isku dayaan in xal loo helo. Maanta labadii iskhilaafsani waa kala cararayaan. Qolo walba ama koox walbaa waxaa ay leedahay aniga ayaa sax ah ee waa in la iraacaa haddii kale wax hagaagi ma jiraan. Haddeynu soomaali nahay ma aynu rabno inaan is maqalo, is dhegeysano, Taasina waa mid kasoo horjeeda sunnada rasuulka (csws)” 

Intaas ka dib waxaa haddalkii  qaatay sheekh c/raxman Abyad oo qaybtiisii dooda ku bilaabay sidatan: 

“Caqabadaha gudaha ee hortaagan in bulshadu isu bedesho dhinaca wanaaga waxaa sal u saddex arimood oo kala ah: 

• Ummada nafteeda
• Dadka wax bedelaya iyo
• Waxii wax lagu bedeli lahaa

Haddii aan ku bilaabo qodobka kowaad, waxaa ummada inteeda badan haysta jahli taasoo keentay xitaa inaan dadka qaarkiis fahamsaneynba in dhib haysto.

Qabyaalada ayaa iyaduna qayb weyn ka ah in ummadu ay si hufan arki weydo dhibta haysata.  

Dadka iyagu doonaaya iney wax bedelaan ayaa iyaguna noqon kara caqabad hortaagan in wax isbedelaan. Taas sabateedu waxaa weeye qofkii oo aan inbadan fahamsaneyn nidaamka isbedelka. Sida la wada ogsoon yahay aduunka halmar wax isbedelaa ma jiraan balse isbedelku waxaa uu soo maraa heerar kala duwan. Waxaa muhiim ah in iyadoo la adeegsanaayo dacwo, cilmi iyo hikmad la abuuro dadkii iyagu wax bedeli lahaa ama isbedelka dhalin lahaa. Waxaa suurta gal ah in qofkii wax bedeli lahaa ay waxaasoo dhami iskaga qaldan yihiin, ama waaba mid sunadii daba marsan. 

Aaladaha wax lagu bedelayaa waa iney noqdaan kuwo waafaqsan kitaabka ilaahay iyo sunnada. Qaab qabiil ayaan wax ku bedelayaa sida 4,5 iwm ma aha xal waafaqsan sunnada iyo kitaabka rabi. Ilaa arimahaas aan kor kusoo sheegnay wax laga qabto waa adag tahay in isbedel dhinaca fiican ah uu dhacaa ayaa sheikh c/raxman abyad ku soo gabagabeeyey qaybtiisii dooda. 

Waxaa isna intaas ka dib doodii lagu soo dhoweeyey sheekh maxamed Casoowe, oo qaybtiisa nadwadu ay ahayd:  Caqabadaha dibada ka imaanaaya ee hortaagan in isbedel xagga wanaaga ahi dhaco. 

“ Dowladuhu kolka ay wadan faragelinayaan arimihiisa gudaha waxaa ay badanaaba u dhacdaa laba siyaabood:

• Dowlad iska kaa qabsata sabab laàan
• Ama dowlad ku qabsata iyadoo sabab cuskaneysa.

Soomaaliya labadaas nooc ee qabsashaduba waa soo mareen. Dowlada iska soo duusha iyo mid sabab kusoo duushaba. Haddii aynu dib u eegno taariikhda soomaaliya waxaad arkeysaa xitaa dowladii hore ee soomaaliya in lagu sameynaayey faragelin ka imaaneysey dhinaca ruushka iyo dhinaca kale ee reer galbeedka. Darbooyin baa inooga yimid dhinaca bariga iyo kan galbeedkaba. 

Wakhtigii aan ku sugnayn bur-burka ruuxiisa waxaa jirtey fara gelin joogto ah. Faragelintaasi waxaa ay ahayd mid ummada lagu daciifinaayo laguna kala qaybinaayo. Dariiqaduna waxaa ay ahayd in wadanka la kala furfuro, loo qaybiyo mandaqado, gobol yar yar, jabhado iwm. Faragelintaasi waxaa ay ahayd mid mar walba sii dheereyneysey dhibaatada dalka haysatey. 

Gacmahaas shisheeye waxaa ay fureen ama sahleen dadku iney dalkooda ka qaxaan oo dalkii oo dhan la baneeyo. Dadkii soomaaliyeed ayaa qaxay oo kala firdhay. Waxa jira ummadao inaga oo kale ah oo dhibteena oo kale ay ku dhacday balse laga hor istaagey iney qaxaan oo dalkii baneeyaan. Ummadahaas waxaa lagu kaalmeynaayey meelo u dhow dalkooda si ay hadhow si sahal ah ugu laabtaan. Xitaa waxaa dhacda in iskoolo iyo waxbarasho loo furo inta dalkoodu ka hagaagayo.  

Marxaladii qabsashada dalkana waxaa ay ahayd faragelin toos ah. Waxaa kaloo jira fara gelin kale oo xagga fikirka ah taas oo la doonaayo in dadka laga bedelo fikirka si aaney u dareemin faragelintaas kala duwan. Waxaa kaloo iyana jirta in markasta kuwa fara gelinta wadaa ay la yimaadaan qaab cusub

( new process). Waagii hore hogaamiye dagaal ( warlord ) iwm ayaa jirey haddana wajiyo cusub oo kale ayey hadba keenaan ay doonayaan iney dadka ka dhaadhiciyaan, iyagoo oranaaya waa waji cusub (new face). Waa qof aan dhibta soomaaliya ka qayb gelin iwm.sidaas ayaa sheekh casoowe qaybtiisii nadwada kusoo afjaray. 

Intaas ka dib waxaa loo gudbey qaybtii labaad ee nadwada oo ahayd: 

Maxaa xal ah? 

Sheekh maxamed Idriis: Haddii cudurka la ogaado daawada ayaa saflan in la helo.Balse taas waxaa ku lamaan in qofku doonaayo inuu daawadii qaato. Haddii tusaale ahaan aanu qofku daawadii qaadan oo iska tuuro kolkaas lama helaayo caafimaad. 70-80% xalka mushkiladeena waa mid inaga inagu xiran. Caqabadaha gudaha ee la sheegay inaga ayaa xalkoodu inagu xiran yahay. 

Dadku waa iney gartaan caddowga dibadu shaqadiisa ayuu haystaa, taasoo ah inuu kasoo horjeedo ineynu noqono ummad jirta oo karaama leh.  Balse ogow haddii inagu aynu toosno oo ismaqalo, oo dhibaatada wax ka qabano caddow boos uu ka soo galaa ma banaana. Si aynu u xalino arimaheena gudahana waa inaan wada hadalaa oo lays maqlaa. Wax kasta oo la sameeyo marna laga fursan maayo in dadku wada hadlaan oo xal gaaraan. War bal horta maxaa la xakumi dal iyo dadba ma noolee, dal iyo dadba waa baaba ày. Bal waa in ay horta ummada la badbaadiyaa. Waa in ilaahay loo noqdaa dhamaan isla markaasna aan diyaar u nahay iney wax isbedelaan. 

Sheekh c/raxmaan Abyad:  Walaalayaal hadal waxba tari maayo balse waa in ficil iyo doonitaan uu jiraa. Waxaa muhiim ah in laga madax banaanaado dadka shicibka lugooyey ee hortaagnaa muddo aad u dheer. Dadka wax bedelayaa waa iney kol walba isxisaabaan oo dib isugu noqdaan. Waa in aan wax layskaga boodin ee meel dheer wax laga arkaa. Kolkii khilaaf dhaco waa in laysla eegaa oo laga wada tashadaa sidii loo maareyn lahaa. 

Sheekh maxamed casoowe: Waa in manhajka diintu noqdaa kan aasaaska u ah wax kasta oo la qabanaayo. Qofku waa inuu noqdaa mid u shaqeeynaaya sharci iyo nidaam diini ah. Waa in qof kastaa shaqadii uu lahaa sugaa inta aanu qof kale wax ka sheegin. Waa in qofku doorkii laga filaayey kasoo baxaa.

Dhib mar walbaa waa jirayaa waxaase lagama maarmaan ah inaan samir la nimaadno. Inaan wanaag higsanaana waa muhiim. Sidaas ayuu shiikhu hadalkiisa ku soo xiray. 
 

Intaas ka dib waxaa doodii diineed soo afjaray Dr Ali maxamed saalax. 

Arin muhiim ah oo la isku raacay 

Gudiga qabanqaabada shirka ayaa waxaa ay shirka kasoo bandhigeen arin muhiim ah oo dadkii halkaas joogey ay u wada riyaaqeen. Arinkaasi waxaa uu ku saabsan yahay dhisme masaajid oo ay soomaalidu doonayaan iney ka bilaabaan magaalada Stockholm ee caasimada wadanka Sweden. Gudigu waxaa uu ka hadlay baahida loo qabo masjid weyn oo ay soomaalidu yeelato in la dhiso. Taas waxaa saldhig looga dhigay laba arimood oo muhiim ah. 

Masjidka hadda la haysto. Waa meel la kireystey oo aan la hayn qaab masjid. Waa meel run ahaantii aan ku filayn dadka soomaaliyeed ee muslimiinta ah. Waa meel aan dabooli karin baahida ay dadku qabaan. Haddii ay ahaan lahayd dhinaca cibaadada, dacwada iyo waxbarashadaba. Waxaa iyana intaas dheer iyadoo masjidkaas  maanta ay soomaalida Stockholm ka bixiyaan ijaar aad iyo aad u tiro badan. Sanadkii waxaa ala bixiyaa lacag dhan hal miljan iyo bar oo karoon. Lacagtaasi waa mid ay dadka soomaaliyeed isu xilqaamaan oo iska ururiyaan. Haddaba maadaama aanu lacag sidaas u badan ku bixino meel aan baahideena dabooli karin waxaa la isla gaarey iney aad iyo aad uga faaìido badan tahay in aynu dhisno masjid weyn oo dabooli kara baahida aan qabno.

Lacagtii faraha badneyd ee aan sanad walba bixin jirneyna aan u isticmaalo qayb ka mid ah maalgelinta masjidka insha allah la dhisi doono. 

Arinta kale ee muhiimka ahi waxaa weeyaan iyadoo dadka soomaaliyeed ee ku dhaqan caasimada stockholm ay marba marka ka dameeya soo kordhayaan. Dadku waxaa ay kasoo guuraan meelaha tuulooyinka ah iyagoo reerkooda iyo ilmahooda la doonaaya diin iyo tacliin islaami ah. Taasi waxaa ay iyana keentay inuu dhasho fikirka ah in la aasaaso masjid weyn ee soomaalidu leedahay.( ilaahay baa leh balse soomaalidu maamusho) 

Arinkaan kolkii loo bandhigay dadkii Mutamarka kasoo qayb galay aad iyo aad ayey ugu riyaaqeen. Isla goobtiina waxaa laga bilaabay in la ururiyo tabarucaadkii aasaaska u noqon lahaa masjidka lagu talo jiro, insha allah.

Waxaa halkaas ka istaagey culimadii joogtey shirka oo dadka ku booriyey iney dhismaha masjidka ilaahay ka qayb qaataan. Waana arin wanaagsan aduun iyo aakhiroba. Shirkado soomaaiyeed iyo shakhsiyaadba waxaa ay balanqaadeen iney bixinayaan lacago fara badan. Inta badan dadkii shirka joogey oo kakala yimid  skandanevienka iyo yurub waxaa ay balanqaadeen iney howshaas ka qaybqaataan. Howshuna waa socotaa ee ha looga qayb galo ilaahay hortiis. 

Waxii faahfaahin ah kala xiriira maamulka Masjidka soomaalida stockholm. 

46737290352 ama 46737877136 

Wa bilaahi towfiiq

Mahadsanidin

Waxaa diyaariyey: C/risaq Maxames Xuseen,
Eskilstuna, Sweden
habdirisak@hotmail.com 

Saameynta ay leedahay aqoonyahanada afrika ka qaxay: Maxaase dhaliyey in aqoonyahanku Akhri.