Qoraa soomaaliyeed ayaa waxaa uu yiri Melez
Zenawi waa Ninka ay soomaalida 90% ay ugu Neceb
tahay Africa,Mid kale ayaa waxaa uu yiri Melez
Zenawi soomaalidu waxay ay u necebtahay
siyaasadiisa Qalafsan ee uu kula dhaqmo
soomaalida iyo Muslimiinta,Qoraa kela ayaa
qoraal ciwaan waxaa uu uga dhigay Zenawi oo
kaliya afrika oo dhan maxaa ay soomaalidu u
necebtahay?
Qormadaani waxaaanu ku soo qaadanayaa
Melez Zenawi Taariikh Nololeedkiisa iyo Tan
Maamulkiisa oo kooban.
Melez Zenawi Raisuul Wasaaraha Dalka Ethiopia
waxaa uu ka soo jeedaa Qabiilka Tigreega oo lagu
tiriyo inuu ka mid yahay qabaa'ilka ugu tirada
yar dalkaasi Ethiopia waxaa uu dhashay Zenawi 9
May Sanadkii 1955 xorayadii soomaaliya 5 sano ka
hor, waxaa uu ku dhashay gobolka waqooyiga ee
dhul ahaan uu ka soo jeedo ee Tigreega magaalada
Cadwa, waxaa dhalay Melez Zenawi haweenay u
dhaltay dalka Ereitea ee dariska la ah gobolka
Tigreega, waxay qaraabo yihiin Madax waynaha
Dalka Ereitea Asias Afwerke ee uu dalkiisa ku
weeraray marar badan.
Waxaa uu soo dhigtay Dugsiga sare ee magaalada
Adis Ababa, 1970-nadii iyadoo dadkii la dhigan
jiray xilgaasi ay ku tilmaamaan inuu ahaa nin
aan sidaa u maskax fiicnayn ama damiin ahaa
xilgii wax barashadiisa ,sanadkii 1972 ayaa
waxaa uu ku biiray Zenawi kulyada caafimaadka ee
Adis Ababa balse in yar ka dib waa uu ka tagay,
waxaana uu tagay oo kale ,Jaamacada Haile
Selassie University sanakii 1974,laakiin kuma
nagaadin sida caadada u ahayd Zenawi ee waa uu
ka tagay jaamacadiina
Waxaa uu bilaabay 1974 siyaasada isagoo ku
biiray Jabhahadii Qabyaalada ku dhisnayd ee ay
lahaayeen qabiilkiisa isgoo siyaasada ka
bilaabay Cunsuryada qabiilka waxaana uu xubin ka
noqday (Tigrayan Peoles' Liberation Fron( TPLF)
Jabhada Xoranta Qabiilka Tigreega.
Jabhadaasi Qabyaalada ku dhisnayd ee (TPLF)ayaa
waxaa loo sameeyay in talada Dalkaasi la
waydaariyo Mengistu Xalaymariyan, 1979 Melez
Zenawi ayaa waxaa laga dhigay gudoomiyaha
(TPLF).1983 ayaa sidoo kale waxaa uu noqday
Zenawi Gudoomiyaha Jabhada kacdoonka Shacabka
Ethiopia( Ethiopian People's Revolutionary
Democratic EPRDF).
1980-dii ayaa Melez Zenawi waxaa uu ku sugnaa
dalka soomaaliga gaar ahaan magalada Caasimada u
ah ee Muqdisho halkaasi oo uu ka kobcin jiray
siyaasadii ku dhisnayd Khiyaanada,isagoo ku soo
jeestay dalkii siyaaada lagu baray iyo
jabhadnimada taas oo ay ku tilaameen qoraayaasha
soomaaliyeed in ay la mid ahayd soomaaliya
xiligii Melez Zenawi dalkeeda ku haysay,nin
gurigiisa cuno ku siin jiray xayawaan dadqaad ah
markii uu helay awood iyo xoog ka dib ku soo
jeestay bulshadii iyo dawladii ka taageeri
jirtay gaarista jagada iyo xilka uu afgabinga
qabyaalada ku salaysan ku qabsaday,sanadkii 1991
iydoo uu gacan wayn ka helay dawlado reer
galbeed ah sida Maraynkanka iyo kuwa kale.
Waxaa lagu tilmaamaa in xukunkiisu yahay mid
ah Dektaariyad Qabyaalad ku dhisan, waxaana
laga dareemi karaa gobolada ay dagan yihiin
soomaalida Ethiopianka ku dhex jira iyo Oromada
iyo dadka kale ee islaamka ah sida
Canfarta,waxaana gobolada dadkaasi ka dhaca
xasuuq ay gaystaan taliska Melez Zenawi ee
qabyaalada ku salaysan,maadaama uu ka dhashay
qabiil yar oo laakiin isleh inta goori goor
tahay ka faa'iidaysta xukunka mar ayaa lagaa
qaadi doonaaye, waxaana ay ku wada dhagan yihiin
Qaacidada uu horay u bixiyay Xayle Salaase oo
ah ( Gabi ahaan Wada Xukun) dhamaan wada maamul
taasi oo ay ka muuqato iminkaba siyaasada Melez
ee uu ku doonayo iska daa Soomaali Galbeed inoo
xukumo Soomaaliya oo dhan.
Qabiilka Tigreega iyo Deegaankiisa
Gobolka Tigeegu waxaa
weeye gobolka labaad ee ugu yar dalka Ethiopia
waxaana uu ku yaalaa gobolkoodu dhanka waqooyi
ee dalka itoobiya waxaana dhanka waqooyi waxaa
ka xiga dalka erteria,dhanka galbeed waxaa ka
xiga dalka Sudan dhanka bariga waxaa ka xiga
deegaanka Canfarta koonfurta waa Axmaarada,
Tirada Qabiilkaasi waxaa lagu sheegaa in ay
tahay 4 millyon oo kaliya waxayna isugu jiraan
Masiixiyiin Xag jir ah (Orthodex) kuwaasi oo
qabiilka u badan oo uu ka mid yahayba Raisuul
wasaaraha waxayna intooda badan ku xiran yihiin
'( Ethiopian Orthodox Tewahedo Church') 65%.waa
Orthodex.
Dhanka kale Musliinta ma ka barna qabiilkaasi
maadaama dadka markii la abuurayay EEBE u kala
abuuray dad wanaagsan iyo kuwa lid ku ah
islaamku ma yara waana mahad eebe inoo yahay mid
sii kobcayo waxayna gaaraysaa 35% Muslimiin
Alahu suna ah.
Gobolka Soomaalida ee Ethiopianku
Xukumaan.
Gobolka Soomaalida ee Ethiopa waxaa oo ka mid
ahaa maamulka Federalka Ethiopia mudu 10sano ku
siman ilaa wakhtigii Melez Zenawi xukunkaasi soo
rogay, gobolkaasi mudada 10ka sano ah ee uu ka
mid yahay Maamulka Federaalka ayaa waxaa soo
maray 7 madax wayne mudu ka 10 sano ah taas ayaa
waxay cadaynaysaa in laga hortagaagan yahay
shacabka iyo madaxdoda soomaalida ah in ay
horumar gaaraan mudada Madaxwaynayaashu xilka
hayaan waa 1.5 (hal sano iyo Bar) taas oo aan
lagu dhamaystiri karin hawlaha siyaasada iyo
maamulka hormarinta deegaanada tabaalaysan.
Masar Iyo itoobiya
Sidii
Dawladihii hore ee Itooiya,Meles wuxuu doonayaa
inuu qayb libaax ka helo Webiga Nile,isagoo
doorbidaya inuu soo afjaro ku tiirsanaanta
Itoobiya ee Gargaara dalalka Dibeda
siiyaan,,waxaana Itoobiya ku nool Maaliyiin Qofo
oo faqri ah,mana awoodo inay isticmaasho Webiga
Nile,iyadoo 85% Biyaha Nile maraan Itoobiya.
Inkastoo, heshiis dhexmaray Masar iyo Ingriiska
sanadkii 1929kii xiligaan weli lagu
dhaqo,kaasoo ka mamnuucaya Itoobiya inay
isticmaasho biyaha Nile,hadana Melez wuxuu isku
dayayaa inuu xal ku dhameeyo muranka ku salaysan
Nile,waxayna Masar rumaysan tahay in hadii wax
laga isticmaalo Webiga Nile dadkeeda soo wajahi
doonto faqri xun iyo Gaajo waayo waxay ku
tiirsan yihiin Biyaha Nile.
Eretiya iyo itoobiya
Melez Senawi waxa uu maamulkiisa aaminsanaa
inay Itoobiya mid tahay,islamarkaasna ku jirto
dalka Eritereeya,taasoo ay qabeen Ragii ka
horreeyey ee
Haile Selassie iyo
Mengistu Haile Mariam,,waxayna
xornimada Asmara ku timid Jabhadii xorreynta ee
Eriteeriya,taasoo si toos ah calankeeda u la soo
laabatay sanadkii 1991,wuxuuna Isaias Afewerki
noqday Madaweynaha Eriteeriya,isagoo markaas
ahaa Madaxweynaha ugu dhalinta yar ee Qarumaha
Afrika May 24, 1993 ,
Isaias Afewerki
. waxaana dhex maray labada
dhinac sanadkii 1998 dagaalkii ugu darnaa e dhex
mara labada dhinac iyadoo ay ilaa iminka is hor
fadhiyaan.
Maxamed Cabdi
Maxamed Bootaan
Botaan1@hotmail.com
Faafin: SomaliTalk.com | Apr 15, 2007
Isha Qoraalka
Wikipedia.org