Maxaa Haweenkeenna
Talyaaniga Looga Gacanhaatinayaa; Maxaase Huwantu Tafta u Haysataa
C/Waaxid
C/hi Khaliif
London, UK
cabdulwaxid@hotmail.com
Ilaah baa mahad leh.
Nabadgelyo iyo naxariis nabi Muxamed korkiisa ha ahaato.
Maxaa haweenkeenna Talyaaniga looga
gacanhaatinayaa? Waxaan filayaa in ay jawaabtu iska caddahay. Dumar
Soomaaliyeed oo ay niman iyo siyaasiyiin u yihiin dagaalooge iyo
ashahaado-la-dirir sidoo kalana loogu sheekeeyey IGAD baa ammaankiinna
sugeysa, Zenaawina waa samato-bixiyihiinna in ay cid kasta soo dalban
karto iney arkaan ama la shiraan. Talyaanigu waxay arkaan hooyooyin
Soomaaliya oo carruur faro badan gacmaha heysta oo dhooban xerooyinka
qaxootiga ee waddamada dariska ah, qaar badan oo badda iyaga iyo
ciyaalkoodu ku dhammaadeen iyo qaar iyagu badbaaday laakiin warasadoodii
badda ku harqatay. Waxay kaloo arkaan kuwa iska dhiiba Yurub oo carruur
wata oo intooda badan aysan la socon nimankii qabay. Teeda kale, waxaa
intaas dheer waxayba ogyihiin wixii Kenya lagu soo dhoob-dhoobay iyo in
Soomaaliya ay heysato Itoobiya ooy soo dirsadeen maamulka Maraykanka.
Marka haddii waddanka la iska maamulanayo maxaa Talyaaniga u diidaya
iney dhinacooda ka galaan?
Huwantu ma diintii bey fahmeen? Ma
waxaa dhibeysa haweenka aan raggu wehelin ee dibadda u safraya?! Hadday
taasu jirto, shalay dumarka xijaabka qaba indha-shareerka kama fiiqdeen.
Markaan dantoodu ku jirin; dumarka uma ogola iney safraan! Dorraad imisa
hooyo iyo carruur baa Xamar ka qaxay markii Xabashidu duqeyneysay? Maa
iyaga laga damqado oo la dhaho waryaan dumar rag aysan la socon
bannaanka loo dirin? Teeda kale soow dhowaan maahayn wixii dumar
xildhibaanno ah ay Koonfur Afrika aadeen? Imisa dumar xildhibaanno ama
wasiirro ama ururrada rayidka ah sheegta baa dibadaha meeraya iyagoon
rag wehelin? Nimanka hadda qeylinaya xaggee jireen?
Maaddaama aan muslim nahay, anigu
waxaan arrintaas ka qabaa wixii Islaamku ka qabo. Marka sida diintu u
sheegto, qof kasta oo xaqa diidda aakhiro iyo adduun waa la ciqaabaa. Ka
warrama haddii Talyaaniga oo wax ka bixinayey qarashkii Mbagathi aysan
hadda huwanta dowlad u ogoleyn? Iyagoo soo taagan bey dumar warqad
iskaga soo qorteen. Sidoo kale ma jirto cid dowladda ogeysiisay shirkaas
iyo wuxuu ku saabsanyahayba! Qolyaha dowladda sheegta waxaa hadal iyo
go’aan laga rabaa markii laga hadlayo wax waddanka burburinaya sida
marka Itoobiya waddanka soo galeyso. In NATO (Maraykan) loo ogolaado in
waddanka la soo gesho. Markii la rabo in badaha iyo berriga Soomaaliya
la sumeeyo (fasax shirkado baaraya batrool iyo macdanta!). Iyo marka
argagixiso (“diinta Islaamka”) lala dagaalayo. Laakiin wixii intaas ka
soo haray waxay u taal “deeq-bixiyayaasha”.
Inaan dumarka Soomaaliya rag heysan la
iskuma hayo laakiin aniga lafteydu ma garanayo waxa khaaska ah ee
Talyaanigu ka rabo dumarkaas laakiin waxaan shaki lahayn in meesha
mashaqo ka soo socoto marba haddaan Soomaali wax la weydiin. Qolada
huwanta ah ee Xabashidu hageyso iyaga hadal uma furna maxaa yeelay iyagu
dumarkii bey Tigree ku laayeen marka qof dumarkii leynaya kama hadli
karo safar dumar aan rag la socon waa haddii ay kala yaqaannaan sida
dhibtu u kala weyntahay. Teeda kale dumarkan la sheegayo waa kuwa dheri
dab saaran kara. Ogaada, marar badan, faqriga ayaa keena in dumar sharaf
leh ay wax si ka noqdaan. Marka haddaad aragtid dumar ama niman ay
waddamo shisheeye u yeerteen waa dadka ka dhex muuqda shacabka oo qadeyn
kara. Nimanka intooda badan waa dagaaloogayaasha dhiig miiradka oo
sidaas lacag iyo magac ku helay.
Horay Talyaanigu wuxuu u arkay iyadoo
dagaaloogayaal iyo niman kale looga yeerayo Addis Ababa. Sidoo kale
waxay arkaan in odayaal-dhaqameedyo iyo kuwa siyaasiyiin sheegta oo
safaaradda Maraykanka ee Kenya looga yeerayo. Marka Soomaalidu mar kasta
wey dacaayadeyn jirtay Talyaaniga marka waa laga yaabaa iyaguna iney
bilaabaan iney dumarka Soomaaliyeed u yeeriddooda bilaabaan.
Sidaan horay u sheegay, haddii iyagoo
dhowr ah loo ogolaaday iney Koonfur Afrika aadaan maxaa ku jaban iney
Talyaani aadaan iyagoo boqol ah? Waa marka caqliga iyo dastuurkooda la
fiirsho? Armaa reer Galbeedku is tuseen oraahdii laga sheegay
riwaayaddii Xorriyo nin geyaa ha guursado ee lahayd:
- naa waa kanoo rag ma haynee
- ha hayeen ubadkee
- aannu weerarka aadno
Ma dhici kartaa in markan ragga lagu
fiirsho dhallaanka iyo dhuuni-karinta? Mase dhici kartaa in reer
Galbeedku waayeen niman Soomaaliyeed ooy la hadlaan? Oo is dhaheen bal
markan dumarka ku daya? Oo Ashahaado-la-dirir iyo dumarka kee la qaataa
iney arrimo Soomaaliyeed ka hadlaan?
Marka Zenawi samato-bixiye noqdo,
Ashahaado-la-dirirka iyo huwantuna ka hadlaan in dumar Xabashi heysato
ay safri karaan i iyagoon rag la socon iyo in kale waxaa dhacaysa in
waddamo shisheeye ay dumarkeenna ama carruurteenna ay casuumado u soo
dirsadaan. Marka waxaan dumarka kula talin lahaa in middii mar xukun ama
arrin Soomaaliyeed wax laga weydiiyo ay ku dayato haweenta Qur’aanka
lagu xusay ee dadku Balqiisa ku sheego. Haweentaasi waa midda hal warqad
oo nabi Suleymaan (CS) u diray tiri: waxaa la igu soo tuuray warqad
wanaagsan! Haweenay mushkirad ahayd markaas baa markey BISINKA aragtay
tiri waa warqad fiican. Marka idinkoo haysta BOQOL TOBAN IYO AFARTA waa
ineydaan diintiinna iyo dhaqankiinna ka tegin. Waxaaba dhici karta in
reer Galbeedku dhahaan: intaas oo shir baa nimanka Soomaaliyeed
hagayeen, marka hadda waa in shirka soo socda ay dumarku soo xulaan
sidoo kalana ay iyagu garhayeen ka noqdaan. Markaas waxaa dhacaysa in la
magacaabo haweeney ka madax ah “shirweynaha” qaranka.
Daabaco Boggan | Print
"
Dowlada FKMG Ah Ee Soomaaliya
ARAGTIDA/MAQAALLADA DADWEYNAHA EE MAANTA
