Asalaamu Calaykum wr wb.

Qisadii Nabi Ibraahim Qaybtii 2aad

Iska hor imaatinkii Nabi ibraahim iyo kuwii sanamyada caabudayay

 

“Markuu ku yidhi aabihii iyo goomkiisi waa maxay sanamyadan aad caabudaysaan (52) waxay yidhaadeen waxanu ka soo gaadhnay aabayaashayo oo caabudi jiray (53 wuu ku yidhi xaqiiqdii idinka iyo aabayaashiinba waxa aad ku sugantii baadi cadaan ah (54) waxay yidhaahdeen ma xaq ayaad noola timid mise waad nagu dheel-dheelaysaa (55) waxa uu yidhi rabigiinu waa rabiga samooyinka iyo dhulka waana ka abuuray anigana sidaa idinka markhaati ah (56)” Suuratul Al-anbiyaa.

 

Waxa dhamaatay arintii waxana bilaabmay iska hor imaadkii ibraahim iyo qoomkiisa ka ugu darnaana waxa uu ahaa aabihii, waxa isku dhacay inan iyo aabihii iska hor imaadkaa waxana kala gaxeeyay mabdayo kala duwan inankuna waxa uu raacay dhinaca illaahay (SW) aabuhuna waxa uu raacay dhinacii baadilka, aabihii waxa uu ku yidhi aabo masiibo ayaa iga kaa haysta ibraahimow waad I khiyaamaysay waanad I xumaysay ibraahi isagoo ka jawaabaya arinta ayuu yidhi sida quraanku tilmaamay “Aabo maxaad u caabudaysa mid aan ku maqlay oo aan ku arkayn waxbana ku tarayn (42) aabo aniga waxa iigu yimi cilmi ahaan wax aan adiga kuu iman isoo raac aan kugu hanuuniyee dariiqa toosane (43) aabo shaydaan ha caabudin shaydaanku raxmaanka wuu caasiyayee (44) aabo waxa aan kaaga baqayaa in uu ku asiibo cadaab dhinaca raxmaanka oo aad shaydaanka xidhiidh la yeelato (45)” Suuratul Maryan.

 

Aabihii ayaa soo kacay isagoo aad u cadhaysan waxana uu ku yidhi ibraahim isagoo canaanaya waxan aad wado hadii aad joojin weydo dhagax ayaan kugu dili doona, taasina waa baal-marino kuwa illaahayaga ka hor yimaada iigana bax gurigayga mana doonayo in aan ku arko iga bax.

 

Iska hor imaadkaasi waxa uu keenay in ibraahim laga eryo guriga, Nabi Ibraahim (CS) waxa uu aabihii ula dhaqmi jiray si xushmad leh waxana uu kula hadli jiray aabihii edabtii Nabiyada waxana uu ugu jawaabay aabihii “Nabadgelyo dushaada ha ahaato danbi dhaaf ayaan kuu weydiinayaa rabigay aniga waa mid I xafidayee (47) waan idinka dheeranayaa idinka iyo waxan aad baryaysaan illaahay sokadiisa rabigay ayaan baryayaa ducada rabigayna deyn mayo (48)”.

 

Nabi Ibaraahim (CS) waxa uu u soo baxay si taxadri leh isagoo u socda dhinaca macbadka dariiqyaduna waxay kuwa lagu dhibtoonayo macbadukuna wuu madhnaa dadkuna waxay tageen xaflado, ibraahim waxa uu soo galay macbadkii isagoo sita faash waxa uu eegay sanamyadii laga sameeyay dhagaxa iyo geeda, wuxuu eegay cuntadii la agdhigay sanamyada, wuxuuna ku soo dhowaaday sanamyadii waxana uu weydiiyay miyaanad cunayn isagoo ku dheel-dheelaya garanayana in aanay waxba cunayn, wuxuu mar labaad weydiiyay maxaad u hadli la dihiin intaa ka dibna waxa uu bilaabay in uu sanamyadii ku burburiyo faashkii uu sitay, illaahyadii goobtaa lagu caabudi jirayna waxay isku rogayn qurubyo yar yar oo dhagaxaan ah iyo foliidho yar yar oo looxan ah.

 

Ku dayashada ayaa waydaarisay wixii ay fikir iyo garasho la haayeen manay waydiin nafahooga hadii ay waxani illaahyo yihiin sidee ayay u dhaceen waxan ku dhaca kuwa kale ee waxba iskaga celin wayeen, waa kaa kii weynaayee sidee ayuu kuwa kale waxba uga celin wayay, waxay yidhaadeen yaa sedan u galay illaahyadii? Kaasi waxa uu ka mid yahay kuwa daalimiinta ahee, waxana la sheegay in ay dadku maqlayeen ibraahim in uu diiday aabihii iyo sanamyadan la caabudayaba oo uu balan ku qaaday in uu baabin doono marka ay ka tagaan!

 

Waxay u yimaadeen Ibraahim (CS) dadkiina way ku soo aruureen waxayna weydiiyeen:- ibraahimow ma adiga ayaa sidan u galay illaahyadii, ibraahim waxa uu ugu jawaabay waxa sidaa u galay ka ugu weyn bal weydiiya hadii ay hadlayaan, waana ku takrifal cadaan ah jawaabtan ku dheel-dheelka ah, mana aha in la yidhaado ibraahim been ayuu sheegay, jawaabta ku dheel-dheelkuna waxay ku noqotay mid gelisa ka fikir iyo dib u noqosho “Waxay dib ugu noqdeen nafahoogi waxayna yidhaadeen idinku waxaad tihiin dalimiin (64)” Suratul anbiyaa.

 

Fikirkan iyo dib u noqoshadani waxay keentay in ay dareeman in ay ku sugnaayeen marxalad liidata sanamyadan ay caabudayeena ay ahayn dulmi, markii ugu horeysana waxa u furantay garashada arintiina way rog rogeen laakiin waxay ahayd talaabo kaliya “Waxay hoos u rogeen madaxoogi waxana ay ogaadeen waxanu in uuna ahayn wax hadalaya (65)” Anbiyaa.

 

Runtiina markii ugu horaysa nafahooga ayay dib ugu noqdeen markii labaadna madaxa ayay foorariyeen sida ka muuqata macnaha quraanka, marka hore naftoodu waxay samaysay in ay waxyaabahan u fiirsadan mar labaadkiina waxa uu inqilaab ku dhacay kuwii aan caqliga iyo fikirta toona lahayn oo waxay yidhaadeen ibraahim waaka ina xujeeyay wixiina hadli waayeen ee maxaynu naguna ibraahim ku xujaynaa, waxa uu ku yidhi ibraahim “Ma waxa aad caabudaysan inta illaahay ka so kaysa wax aan waxna idiintarayn waxna idin yeelayn (66) waxna la soo dhowaysta toona maaha idinka iyo waxan aad caabudaysaan” Anbiyaa.

 

 

Sidii Illaahay (SW) Nabi Ibraahim uga badbaadiyay Dabkii

 

 

Dhacdadan… waxa bilaabmatay in ay u diyaar garoobaan in ay gubaan nabi ibraahim (CS) warkaasina waxa uu ku fuday boqortooyada oo dhan, dadku waxay isaga yimaadan miyi iyo magaalo, buur iyo banaan, si ay goob-joog uga ahaadaan ciqaabta ninkan burburiyay illaahyadoodi sanamyada ahaa kunan dheel-dheelaya Kuhaanadoodi.

 

Waxay qodeen god-weyn waxayna ka buuxiyeen xaabo iyo xansan iyo dhagaxaan waxayna ku huriyeen dab waxayna soo qaateen Mijiniiq oo ah aalad awood u leh in ay ibraahim ku dhex tuurto dabka, ibraahim ayay ku xidheen Mijiniiqi, godkii ay dabeeyeen ololkii ayaa kirka isku shareeray, dadkuna way ka fogaayeen godka kuleelka dartii, Kuhaankii ugu weynaa ayaan amar ku bixiyay in ibraahim lagu tuuro dabka.

 

Waxa u yimi Malaku Jibriil oo madaxa iska soo taagay ibraahim waxana uu weydiiyay ibraahinow wax miyaad iiga baahan tahay, ibraahim waxa uu ku yidhi adiga miyaa maya, Mijiniiqi ayaa lagu sii daayay si uu ibraahim ugu dhex tuuro dabka, dabku wuu ka holcayay halkiisi, laakiin dabkii muu qaban dantii laga lahaa oo ay ahay in uu gubo naba ibraahim, illaahay (SW) ayaana dabkii amar ku siiyay in uu ahaado “Qabow iyo nabadgelyo ibraahim u sugnaatay” ibraahim waxa uu fadhiistay bartankeeda si wixii u dhex fadhiyo beer waxana uu ku tasbiixsanayay mahadnaqa rabigii qalbigiisana kamay banaaneen meel ay ka gasho cabsi iyo argagax kale, qalbigiisa waxa ka buuxay jacalka illaahay oo kaliya.

 

Waxa soo fadhiisatay kuhaankii amarka bixiyay dadkoo meel fog ka soo eegaya, dabka kuleelka dabkuna waxa uu gaadhay heer ay gaaladii u maleeyeen in ayna weligay bakhtiyeen, markii denbe uu bakhtiyay ayay arkeen ibraahim oo caafimaad qaba kana soo baxaya wajigiisana nuur ka widh-widhayo maryihiisuna ayana guban, manuu lahayn raadkii qiiqa iyo gubashada, ibraahim waxa uu uga soo baxay sidii wax uu beer ka soo baxay, waxa kale oo gargaaray baroortii u qaadan waagi kufaarta waana ay ku qasaareen, “Waxay la dooneen khiyaamo waxana aanu ka yeelnay kuwa khasaaray (70)” Suuratul Anbiyaa.

 

Quraanku inagamuu waramin ibraahim markii u burburiyay sanamyada da’diisu inta ay ahayd kamanuu warami sannadkii lagu amray in uu risaalad fuliyo, laakiin waxa quraanka ku cad ibraahim in uu ahaa nin shabaab ah markii uu arintaa sameeyay.

 

Iska hor imaatankii nabi ibraahim iyo kuwii boqorada caabudayay.

 

Wakhtigii uu illaahay (SW) uu doortay nabi ibraahim quraanku muu-xadidin ta labaad ma karno in aynu ka bixino jawaab sugan laakiin ibraahim waxa uu watay xujooyin uu ku gaciyay kuwii caabudayay sanamyada iyo kuwii caabudayay xidigaha si dhamays-tiran waxa soo hadhay kuwii caabudayay boqorada taasina waxay noqoto in ay xuju ku noqoto gaalada.

 

Ibraahim waxa uu u tagay boqor ka mid ah kuwii wakhtigiisi noola quraanka illaahay (SW) nagumuu sheegi magaciisi qiimo la’aantiisa dartee, laakiin waxa lagu tilmaamay in uu ahaa Namruud waa boqorkii araamiinta ee reer iraq, boqorka iyo ibraahim waxa dhex martay dood dheer quraankuna waxa uu inooga waramay xujadii ugu horeysay ee nabi ibraahim uu hor dhigay boqorka xadgudubsan in ay ahayd “Rabigay waa ka I nooleyay waana ka nafta iga qaadi doona” boqorkii waxa uu yidhi anigu waxna waan noolayn karaa waxna waan dili karaa, waxana karaa in aan u yeedho nin wadada iska maraya oo aan dilo waxana karaa in aan iska cafiyo nin lagu xukumay dil oo natiijadiisu ahayd dhimasho, sidaa dartee waxa aan awood u leeyahay in aan waxna dilo waxna nooleyo.

 

Ibraahim waxa uu kula dooday boqorkii mar hadii boqorkii isku tuhmay in uu karo in uu waxna dilo waxna nooleeyo, ibraahim waxa uu ku yidhi mid aanu isku dayi karayn oo ah “Illaahay waa ka cadceeda ka keena beri ee galbeed ka soo saara” markii uu maqlay boqorkii wuu aamusay waxana ay ku dhamaatay in uu dareemo boqorki in uu ka jawaabo waxan uu isku dayay in uu nabi ibraahim ku sheego beenale, ibraahim waxa u sugnaatay in uu boqorku beenale yahay aduunyaduna waxay leedahay nidaam iyo qowaamiin ay ku socoto, qawaamiinta illaahay (SW) u sameeyay aduunkana qof illaahay abuuray ma karo in uu xukumo, hadii ay dhab tahay sheegashada boqorka ee illaahnimadu waxa uu badali lahaa nidaamka koomka iyo qawaamiintiisa laakiin waxa uu dareemay in uuna karayn waana uu garan wayay wax alle wuxuu yidhaa.

 

Hijradii Nabi Ibraahim (CS)

 

Waxa meel kasta ka dhacday caan-nimadii ibraahim boqortooyada oo dhan dadka ayaana ku sheekaysta mucjisooyinkiisi iyo sidii uu uga badbaaday dabkii waxa kale oo ay ku sheegayteen mawqifkii uu iska taagay boqorkii sida uu u baabiyay boqorkaa garan wayay waxa alle wuxuu yidhaa, ibraahim wuu sii wada dacwadii waxana uu sameeyay dadaal badan si ay qoomkiisi u hanuunaan waxan uu isku dayay in uu ku qanciyo dariiqa kasta, markii uu yaraaday jacalkii uu u qabay iyaga (qoomkiisa) ayuu ka cadhooday kana hijiraaday, nabi ibraahim (CS) waxa rumeeyay oo kaliya nin iyo gabadh qoomkiisa ka mid ah, gabadhu waxay ahayd Saara oo markii denbena noqotay xaaskiisi iyo Luud oo isaguna noqday nabi ka denbeeyay.

 

Hadaba markii uu gartay in aanu qofna rumaynay ayuu go’aansaday in uu ka haajiro ka hore intaanu haajirin ayuu waalidkii ugu yeedhay imaanka ka dibna waxa u cadaatay waalidkii in uu yahay cadow illaahay oo aanu lahayn iimaan, waxana uu yidhi beri ayaan ka ahayn cilaaqaadkiisina wuu jaray.

 

Mar labaad qisaska anbiyadu waxa uu leeyahay lama filaan qisadii Nabi Nuux (CS) aabuhu nabi ayuu ahaa inankuna gaal, Qisadan Nabi Ibraahim (CS) aabuhu waa gaal inankuna waa nabi, hadaba labadan qiso waxaynu ka aragnaa sida muuminku ugu dhawaaqay in uu bari ka yahay cadowga illaahay in kastuu inankiisi yahay ama aabihiiba, illaahayna (SW) waxa uu ina fahansiinayaa inta aynu ku jirno qisadan cilaaqadka kaliya ee waajibka tahay in ay ku taagnaato isku xidhnaanta dadku in ay tahay cilaaqadka iimaanka ee ayna ahayn ka dhiiga iyo wada dhalashada.

 

Ibraahim waxa uu ka soo baxay dulkiisi waxana uu bilaabay hijradii waxana uu u safray magaalo la yidhaa Arwa iyo Xaaran waxana uu u socdaal ilaa iyo Falastiin waxana la socotay gabadhiisi, Falastiin  ka dib waxa uu tagay Masar, wakhtiga uu ku jiray socdaaladan oo dhan dadka waxa uu ugu yeedhayay jidka illaahay (SW) waxana uu u dagaalamayay dartii waxana u adeegayay dadka taagta daran iyo faqarada waxana uu dhex-dhaxaadinayay dadka, waxana uu ku hadeynayay xaqa.

 

Waxa jira qisas kale oo ka waramaya ibraahim iyo gabadhiisi mowqifka ay ka gaadheen boqorkii masar oo ah….

 

Boqorka masar waxa soo gaadhay warar odhanaya masar waxa yimi nin ay la socoto gabadhii aduunyada ugu quruxda badnayn waana uu damaaciyay, waxana uu u diray ciidankisii si ay ugu keenaan waxana uu ku amray in ay waydiiyaan ninka la socda hadii uu ninkeedi uu noqdo ay dilaan, Nabi ibraahim (CS) ayuu illaahay (SW) u soo waxyooday waxana uu ku yidhi nabi ibraahim gabadhiisi hadii ay aniga I kaa waydiiya waxa aad ku tidhaahdaa waa walaalkay, macnaha in ay ku walaaloobeen illaahay dartii.

 

Hadaba aynu ku noqoto kalmadii ahayd waxa sidan yeelay kooga u weyn ee waydiiya iyo tan ah waa walaashay mid waliba waxay wadataa tafsiir gaar ah iyadoo taasi jirto illaahay waxa uu aad ugu cabsanayay xisaabtiisa kalmadahan maalinta qiyaamaha, marka dadka qiyaamaha la soo saaro lana xisaabinayo nabi ibraahim (CS) waxa uu odhanayaa anigu rabigay sadex jeer ayaan been u sheegay, imikana waxanu arkaynaa in ay dadku umada hortooda been ka sheegan iyagoo ka xishoonay kana cabsanayn illaahi abuuray.

 

Saara markii ay ogaatay in boqorka masar uu yahay qof xun iyadana uu doonayo waxay go’aansatay in ay illaahay (SW) barido waxayna tidhi “Allahayow adigu waad ogtahay in aan adiga ku rumeeyay iyo rasuulkaaga oo aan iska ilaaliyay xumaanta illaahayow ha igu salidin gaalkaa”

 

Markii ay u soo galeen ayuu boqorkii gacantiisa ku fidiyay si uu u taabto wuu fashilmay gacantiina waxay ku engegtay halkeedi, waxa uu bilaabay boqorkii in uu aad u qayliyo markii ay gacantii dhaqdhaqaa yeelan wayday waxana u yimi kuwo noocisa ah laakiin way kari waayeen in ay wax u taraan, Saara waxay ka cabsatay in ay nafteeda u dilaan waayna tidhi “Rabiyow iga gaxee yaanay I dilinee” illaahayna (SW) waa uu ka caqbalay.

 

Boqorkii muu tooban keenin waxna kumuu qaadan waxana uu u malayeeyay dhacdo laga soo gudbay wuu tagay waxana uu soo weeraray mar labaad mar labadkiiina wuu ku fashilmay waxana uu ku yidhi ii ducee illaahay (SW) ayay u bariday waana laga caqbalay, mar sadexaad ayuu hadana sidii yeelay markaa denbena wuu ku fashilmay waxana uu ku yidh hanada ii ducee waan iska kaa siidaynayaaye, hadana illaahay (SW) ayay u bariday illaahayna wuu ka caqbalay.

 

Boqorkii waxa uu u dhawaaqay kuwii noocisa ahaa waana uu ku yidhi iga fogeeya gabadhan qof iimaad keenine shaydaamad ayaad ii keenteene

 

Akhri Qaybtii 3aad

 

 

Waxa si wada jir ah u diyaariyay