SOMALITALK.COM
w w w . S o m a l i T a l k . c o m
SOMALITALK - WARAR

Wasiirka Dhaqan Celinta Daryeelka Naafada Dr.Maxamed Cali Ibraahim  « Itoobiya Dalka Wey Ka Baxdey Anaga Ayaa Dalkeena Hagaajisaneyna, Hadii Dalkeeda Gudaha Loo Soo Galo  Ha is Difaacdo, Laakiin Xuduudeena Yeysan u Soo Gudbin » Wareysi dhinacyo kala duwan taabanaya

Wasiirka Dhaqan celinta Daryeelka Naafada Dr.Maxamed Cali Ibraahim oo aan kula kulmey Hoteel Imperial ee caasimada dalka Jabuuti 14/05/2009-ka, islamarkaana aan wax ka weydiinyey Ujeedada safarka uu ku yimid Jabuuti, ilaa iyo intii xilka loo magacaabey waxa u qabsoomey, sababaha ay dowladu u xareyn la’dahay ciidamadii hore iyo tacadigii ay ka geysteen ciidamada Itoobiya Gobolka Hiiraan dhowaan ayaa waxaan ugu horey weydiiney

S ;waxaad faah faahin naga siisaa ujeedada safarkaada Jabuuti ?.

 J ; Ujeedada safarkeyga waxay ahayd martiqaad iiga yimid Raabidhada Dunida Islaamka, si aan uga qayb galo shirweynaha culimada Afrikada Barri waxa ka jira Gobolka iyo waxa laga doonayo culimada Gobolka ayuuna ku saabsanaa.

 S ; go’aamada ka soo baxay maxaa ugu muhiimsan oo ay Soomaaliya ka faa’iideysaa ?.

 J ; shir weynahan halkaan ka dhacay wuxuu socdey laba maalmood, laga bilaabo 11-12/05/2009-ka, wax badan ayaa looga hadley, waxaana la soo bandhigey Taariikhda gobolka calaaqada soo jireenka ahaa ee uu la lahaa Jaziiratul Carab, Islaamka ka hor iyo wixii ka dambeeyey Islaamka, waxaa kale oo laga soo sheekeeyey dhibaatooyinkii uu u geystey Gumeysiga, Tacliinta uu Gobolka leeyahay iyo dhaqanka, culimaduna waxay ka kala timid Suudaan, Yugaandha, Tanzaaniya, Juzur Komor, Kiiniya Soomaaliya, Jabuuti, Eriteriya iyo Itoobiya, waxaana lagu soo bandhigey cilmi baarisyo kala duwan oo la doonayo in la sii wado, lana sameeyo Hay’ad ka kooban wadamadaas oo dhan iyo xarumo laga sameyn doono meelaha qaarkood, shirkuna waxaa martigeliyey Wasaaradda Arimaha Diinta iyo Aw-qaafta dowlada Jabuuti. Xaga Soomaaliya hadii aan u bayro waxay ka mid tahay Gobolka laga hadlaayey arimaheedana waa laysla soo qaadey, waxaana la go’aamiyey in dowlada iyo dadka ka soo horjeedo la heshiisiiyo, waxayna ishaareen dowlad sharci ah  inay tahay,            waxaana laga soo saarey bayaan gooni ah oo isugu jira baryid iyo baaq in dagaalka la joojiyo.

 S ; Muxuu ka bedelikaraa go’aankaas ay soo saareen culimad xaalada ka jirta dalka Soomaaliya, gaar ahaan magaalada Muqdisho ?.

 J ; Runtii anintu wax ka bedel ma ahan ee  wax bey kusoo kordhineysaa oo ah in caalamul Islaami u soo jeestey, maadaama Raabidhadii isku xireysey ay tahay Caalamka Islaamka, hada ka horna lama fahamsaneyn, markaan weydiiyey ninka xoghayeheeda guud ka ah, wuxuu yiri macluumaadka aad adinka sheegeysaan anaga warba umahaynin, maxaad caalamka u gaarsiinweyseen wadanka waxa ka jira oo mar hore uga hadliweyseen, taasina waan u sheegney oo waan u sharaxney, waxaana dhici karta in talaabooyin ay qaadaan oo dadka laysugu yeero oo dibu-heshiisiin loo sameeyo, inkastoo hawshu ay Soomaalidu ku xiran tahay, Soomaaliduna waa iney joojisaa dagaalka, hadii la joojin waayo dowladu wey is-difaaceysaa, dadka diidey wadahalka go’aankooda iyo maamulkooda meel buu ku xiran yahay waa la ogyahay, laakiin aniga waxaan dooneynaa inaan la hadalno Xizbul Islaam, inkastoo aan ka quusaneyn kuwa leh wadahadalka waan xirey oo aan u yeereyno mar walba.

 S ; ilaa iyo intii xilka laguu magacaabey wixii ka dambeeyey maxaa kuu qabsoomey wasaaradaadu ?

 J ; inta aan tegin dalka waxaan safaro ku tegey Masar, Yemen iyo meelo kale oo badana waxaan u direy qaylo dhaan, in Soomaaliya la gar gaaro sida ay u dhan tahay, gaar ahaan Wasaaradda la ii xilsaarey, waayo maanta dadd badan ayaa dhaqan celin u baahan oo dib loogu soo celiyo noloshoodii tareenka ka dhacdey in badan ayaa loo baahan yahay, sidoo kale daryeelka Naafada 77-kii oo iska fadhiya Isbitaaladii Martiini iyo meelo kale, kuwa kale oo dagaalkii Itoobiya looga saarayey dalka ku Naafoobey in la daryeelo ayaa mas’uuliyadeenu tahay, waana dadaaleynaa, dadd badan oo ka shaqeyn jireyna waan la kulmey, Hay’adaha gargaarka sidey u dhan yihiin kuwa wadaniga ah iyo kuwa kale ee caalamka waxaan ka codsanayaa iney kaalmo bani’aadaninimo la soo gaaraan, dabcan dowladu waa dowlad cusub oo aan wali gaarin sedax bilood, waxayna sameysey Miizaaniyad lagu socodsiinayo xafiiska, hadii Alle idmo si cadaalad ayaan ugu shaqeyndoonaa, tan kale sida aad adiga wax u qabsato ayaa wax laguugu qabanayaa, ee dadka walaallaha ah ee dagaalka wada ha xishoodaan dunidu way yaaban tahaye, mana jirto tilaabo aan qaadikarno oo aan wax ugu qaban karno dadka aan mas’uulka ka nahay oo aan ahayn inaan la kulano oo aan diiwaan gelino mooyee, wasaaraduna shaqaalaheeda inta badan wey diyaarisey, dadaalkas ayaan wadnaa cida aan wax u qabankaro waan qabaneynaa insha Allaah.

 S ;  Wasiir maxay noqotey baahida deg dega ah ee loo baahan yahay xiligan?.

 J; Baahidu waxay isugu jirtaa gargaar toos ah, dhaqan celin in la soo sameeyo, inaan diyaar gareyno goobihii lagu tababari lahaa iyo goobihii lagala socon lahaa caafimaadkooda intaa ayaa ugu muhiimsan baahida guud.

 S; Dowladu waxay ku baaqdey dibu-heshiisiin iney sii wado, ilaa iyo hadana waxaa sii socda dagaalo, dalkuna wuxuu khatar ugu jiraa in uu galo xaalad adag ee maxaa u qabsoomey intii dalka ay dib ugu noqotey?

 J; Dowladu sidey u dhan tahay dalka ay ku noqotey, waxayna hada ka hawlgashaa caasimadii dalka, dhul balaaran oo ay ka talisana wey jirtaa laga bilaabo Gobolka Sh/hoose ilaa Gaalkacyo, waxyaabaha ugu muhiimsan ee ay qabatey waxaa ka mid ah shareecadii ay balan qaadey iney dhaqan gelinso oo la mariyey hab nidaameedkii u degsanaa oo ugu dambeyn madaxweynuhu sixiixey, dejinta miisaaniyada dowlada, ciidamadii dowlada oo la abuurey lana hawl geliyey qaybo badan, safaro kala duwan oo muhiim ah oo la galey, waxayna ila tahay dowlada inta ay jirtey iney si wanaagsan u tilaabsatey Ummaddiina ay gelisey amal, dadka aan nabada dooneyn waxay faafinayaan in dowlada ay fashilanto, laakiin ilaahay baan kaashaneynaa marka,  marka xiga shacabkeena, dadka nabad diidka ahna hadii ay wadahadal ogol yihiin waan soo dhaweyneynaa, hadii ay diidaana ilaahay baa naga kaafinaya.

 S; Waxaad xustey ciidamadii, inta badana waxaa la sheegaa Dowladihii kala duwanaa ee KMG ahaa ,in ciidamada XDS loo sameynayo tababar, Soomaaliya waxay ahayd Qaran jira oo leh ciidamo kala duwan oo qalabka sidey, maxay tahay sababta loo xareyn la’yahay ciidamadii hore ee qalabka sidey, kuwa la xareeyey waa kuwo ku yimid 4.5 oo lagu soo tababarey dalall kala duwan, waana maleeeyo beeleed intooda badan, waxaadna moodaa in tayada maleeshiyo beeleed aan Qaran lagu haleyn Karin, iyadoo kuwaii loo dhaariyey dalka ay joogaan?.

 J; Kahadalka arintaas laga hadlayo waa mid shucuurka kicinayo oo qofka murugo ku abuuraya, waayo Qaran jira ayaan ahayn, Rag mooryaan ah ayaa dalka kharibaayey in badan waad ogtahay, beelo ayey u kala bexeeen, maleeshiyaad bey sameysteen, dadka ayey dhici jireen oo ay baadi jireen, marka marxaladaan waa marxalad dib u yegleelin weeyaan, runtii ma hubo meliteriga inuu 4.5 yahay, laakiin ciidamadii hore waa loo yeerey ragii saraakiisha ahaa iyagaa hogaaminaayo ciidamada, kuwii kale oo muqaawamada ahaana waa la tababarey, waxaa kale oo jira ciidamo lagu soo tababarey Yugaandha oo la keeney, kuwo kalena waa la diridoonaa, Tababarada aduunyada ayaa lagu qaataan, maadaama aan anagu lahayn xerooyin lagu tababaro, in wax laguu soo tababarana waa iska caadi, waayo ciidamadeenii hore meelo kala duwan oo aduunka ka mid ah ayaa lagu soo tababari jirey, 4.5-kuna waxaa loo arkey xal ee ma ahan wax sax ah, waana laga gudbidoonaa hadii uu ilaahay yiraahdo, waxaan rajeyneynaa in ciidamadaas ay isku kalsoo naadaan.

 S; mudane wasiir ciidamada Itoobiyad waxay soo galeen Tuuralada Deefoow oo xarunta Gobolka Hiiraan u jirta ilaa 30Km oo kaga beegan dhinaca Woqooyi Galbeed, waxayna kexeysteen dadd badan oo isugu jira xoolo dhaqato iyo beeraley sida ay kusoo waramayaa qaybaha warbaahinta, horeyna wuxuu balanku ahaa in ciidamada Itoobiya dalka ay isaga baxaan, Malaga yaabaa taas iney tahay wadadii hore ee TFG ay ku socotey, adinkun aad ka aamusan tihiin in shacabkii Itoobiya sida ay doonta ka yeesho?.

 J; Runtii Itoobiya iney soo gasho xaq uma laha, war la hubana ma ahan taasi, hadii ay dhacdana Tacadi weeyaan in xuduuda Soomaaliya soo galaan, waxaana la eegayaa duruuf, inaga iyo Itoobiya waan kala baxney, dadd jaar ahna weynu nahay, laakiin waxaan ka digayaa, dadka buuqa wada iney nagu celiyaan mishaakilkii hore looga soo gudbey oo ay nagu celiyaan, ee Ummada Soomaaliyeed ha u naxaan dagaalada iyo buuqa la wado hala joojiyo, mana ahan iney dibada ka amar qaataan oo yeysan noqonin dadd aan waxba kala garaneyn, oo walaalahooda dagaalka jihaadka ay isla soo galeen inay yiraahdaan waan la dagaalameynaa, anagu Eriteriya waan ognahay, waxay hubeysey Xizbul Islaam si dalka loogu kharibo, Carabtuna lacag bey soo siisey ayaan maqalney, iyaguna waan uga digeynaa.

 S; Ugu dambeyn mudane Wasiir waxaad xustey in Eriteriya ay dalka keentey hub fara badan, Itoobiyana dalka waxay ku hayso waa tan aan hore kuugu sheegey, Muqdisho waxaa jooga ciidamo ka socda AMISOM, waxaana laysku hayaa ka bixitaankooda, maxay sababta soo cel celineysa arimahaan oo ciidamada AMISOM-na ku koobey Muqdisho, iyadoo la wada ogyahay Soomaaliya inteeda kale ay maamulada kala duwan ee ka jirana aysan joogin, ayna qaarkood yihiin kooxaha ka soo horjeeda DKMG?.

 J; Kuwa ka soo horjeeda Dowlada, dalka ma wada haystaan  waana kuu sheegey, dowladu waxay joogtaa Sh/dhexe, Galgaduud, Hiiraan, Gaalkacyo iyo Muqdisho, waayo muqdisho caasimadii weeyaan, waan ognahay dhulka kale ee ay joogaan ragaan shacabku in uusan ogoleyn,  sababtoo ah anagu mar keliya lama dagaalami karno ciidamo awood lehna ma haysano, mana dooneyno inaan colaad badan isku furno, laakiin markii xamar la sugo oo maamulkeeda la hagaajiyo kadib, waan dagaalami karnaa, inkastoo ay leeyihiin iyagu dowladan inta aysan sal dhigan ka gaarsiiya, joogitaanka  ciidamada AMISOM dowladii naga horeysey wey codsatey, tan kale baahidii baa jirta, sababtoo ah tegitaanka ay tagtey dowlada Muqdisho, hadii aysan jirin ciidamada AMISOM looma imaan lahayn Garoor diyaaradeed, Deked iyo xaruntii madaxtooyada, waa shey macruuf ah Ummaddu wey is dhegatireysaa, anaa taabsadey uun baa imaan lahayd, ee waxaas hala joojiyo, dowladu marka ay isku filaato wey baxayaan ciidamada AMISOM amar baa la siinayaa oo wey iska tegayaan, waxayna difaacayaa qadiyada soomaaliya, sidaas ayeyna u yimaadeen wax damac ahna kama laha dalkeena labada dowladood ee jooga ciidamada ka jooga, waxayna difaacayaan meelaha dowlada degan tahay, weyna ku khasban yihiin weyna, ninkii caroonaya ha caroodo ninkii ku farxaya haku farxo, Soomaaliya runta isuma sheegto, tan kale Itoobiya dalka wey ka baxdey anaga ayaa dalkeena hagaajisaneyna, hadii dalkeeda gudaha loo soo galo  ha is difaacdo, laakiin xuduudeena yeysan u soo gudbin.

Dhamaad

Waxaa wareystey:- Maxamed Macallin Cismaan (All-man) Somalitalk Jabuuti.

fatxumaalik@hotmail.com

Faafin: SomaliTalk.com | May 16, 2009

Kulaabo bogga www.SomaliTalk.com © www.SomaliTalk.com

La soo xiriir: