Daabaco Boggan | Print

Tan iyo wixii ka danbeyay dabayaaqadii 2006 xiligaas oo aheyd goortii ay ciidamada Itoobiyaanka ah soo galeen Magaalada Muqdisho waxaa dadka Soomaaliyeed gaar ahaan reer Muqdisho ay dareemeen Culeys hor leh Maadaama ay ahaayeen dad la daalaa dhacayay diiftii ay ku reebeen dagaaladii sokeeye ee 16-kii sano ee ugu danbeeyay ka holcayay magaalada Muqdisho .

Sida aan ka wada dharagsanahay waxaa dabayaaqadii 2006-dii dagaal qaraar uu dhexmaray maleeshiyadii Maxkamadaha islaamiga ee iyagu la wareegay maamulka iyo talada ku dhawaad kala bar Gobollada dalka Soomaaliya iyo Ciidamada Itoobiya oo ku sugnaa Baydhabo kuwaasoo halkaa u joogay siday iyaguba sheegeen in ay difaacayaan Dowlada fadhiidka ah ee kabadin weyday xalinta qilaafaadyada dhexdeeda ah waxaana dagaaladaasi oo ay ugu magac dareen Maxaakiimta Islaamiga ah xiligaa tagay “Jihaadka” uu aakhirkii soo geba-gaboobay iyadoo la wiiqay awoodii wadaadada, waxaana ciidamadii itoobiyaanka ahaa ee iyagu wacadka ku maray in ay cago u noqon doonaan Dowladada Federaalka uu Madaxweynaha ka yahay mid kamida hogaamiya-kooxeedyadii dalka kala qayb-qaybiyey ay soo galeen Magaalada Muqdisho iyadoo aanay jirin wax iska horimaad ah oo ay kala kulmeen haraadigii Maxkamadaha ee iyagu weerarka ku qaaday Iidaale, si nabada ayey u kala dageen xarumo dhowr ah oo ay ka mid yihiin, xarunta madaxtooyada ee Villa-Somalia, xeradii loo yaqaanay Maslax, warshadii hore ee Baastada, Wasaaraddii hore ee Gaashaandhiga iyo kuwa kaloo farabadan. Muddo gaaban kadib waxaa ciidamadaasi itoobiyaanka ah ay kala kulmeen ciidamadii ay didirta la galeen isla markaana ay kala wareegeen goobihii ay ka talinjireen dagaalo goos goos ah, waana xilligii ugu badnaa ee barakaca uu ka bilowday Magaalada Muqdisho, waana aas-aasankii deeganada Ceelasha Biyaha, Garasbaaleey iyo kuwa kale oo farabadan. Inta ay dadku u barakaceen goobahaasi kala duwan ma jiraan cid wax iska weydiisay xaalada adag ee ay dadkaasi ku nool yihiin iska daa in wax loo qabto ee raashinkii gargaarka ahaa ee dadkaasi la gaarsiinayey ayey ka xanibeen madax ka tirsan Dowladda Federaalka iyadoo marmarsiyo uga dhigtay in raashinkaasi uu yahay mid dhacay.

Muqdisho oo ah Caasimada Dalka Soomaaliya Barakaca ka horna lagu qiyaasay dadka ku noolaa 2-Malyan oo Ruux haatana waxaa ku harsan shan qeybood oo Hubeysan iyo tiro yar oo dad rayid ah.

1) Ciidamo itoobiyaan ah oo tira ahaan gaaraya kumanaan ayaa waxay Muqdisho u joogaan sidii ay u tirtiri lahaayeen awoodda Al-shabaab, kooxaha kale ee Mataanka la ah ururkaas oo lagu eedeeyay inuu xiriir la leeyahay Alqaadida , ciidamada Itoobiyaanka Markii uu dagaal dhaco waxay rasaasta u ridaan si arxan daro ah kuwa soo weerara iyo dadka rayidka ahna isku si bay ugu ridaan rasaasta taasi waxay u muuqataa labaduba waa Soomaali Dhimashadoodana Itoobiyaanka waa u farxad, Dadka u dhuun daloola amuuraha Soomaalida waxay leeyihiin Itoobiyaanka waxay ka Faa'ideysanayaan taageerada Mareykanaka iyo Cadawtinimadii 1977 dhexmartay Soomaalida iyo Itoobiyaanka.

2) AMISON ciidamo loogu magac daray oo ka kala yimid Uganda iyo Burundi ayaa waxaa Muqdisho loo keenay Nabad ilaalin, iyagoo qeyb ka ah Sideed kun oo ciidan ah kuwaasoo Midowga Afrika ay ku baaqeen in ay geynayaan Soomaaliya Dalka ay halakeeyeen Colaadaha iyo Dagaalada Sokeeya, inkastoo ciidankani ay yihiin tira kooban oo laga soo kala uruuriyey labada dal ee iyagu ka midka ah kuwa ugu dhibaatada badan qaarada Afrika ee Uganda iyo Burundi , hadana waxay sugayaan kuwa kale oo ka yimaada Dalal kale oo ku baaqay in ay ciidamo u soo diri doonaan Soomaaliya, ciidamadani haatan ku sugan Muqdisho waxay Hordhacooda Yimaadeen 2007-dii weeraradii ugu badnaa waxay la kulmeen bartamihii Sanadkan, Horay looma arag Dagaaladooda, Hase yeeshee Al-shabaab oo weerar ku qaaday Garoonka Diyaaradaha Aadan Cadde iyo fariisimada Ciidamada AMISON ayaa waxay keentay in la arko inta naxariis ku jiri karta AMISON iyo in aysan Muqdisho u imaan Nabad ilaalin, wax kale Marka laga reebo dan ay iyagu leeyihiin oo ah in ay mushaaraad ku qaataan joogitaanka Muqdisho.

3) Ciidamada Dowlada iyagu mar mar dhif ah ayeey kala kulmaan kooxaha ka soo horjeeda weeraro muda gaaban Socda, hubka ay Heystaan nuuc kasta oo uu yahay way Ridaan iyagoon cidina u aabayeelin, inkastoo aysan la mid aheyn AMISON iyo Itoobiyaanka oo iaygu heysta hub casri ah Awoodooda oo liidata darteed ma jiraan wax howlgala ah oo ay Sameeyaan Ciidamadaas, Markii uu dagaal dhaco ka dib meelaha qaar ayey ku faafaan waxeyna geystaan bililiqo sida marar badanba dhacda, meelaha ay joogaan ciidamadaasi marka ay dadku marayaan waxeey qarsadaan lacagaha iyo Moobeelada inkastoo laga hegeli karo kuwa laga yaabo in ay dadka nabad geliyaan hadana waa kuwa aad u yar, waxaa ku badan kuwa isticmaala maandooriyayaasha la mamnuucay.

4) Ciidamada ay sameysteen ganacsatada suuqa Bakaaraha ayaa iyaguna waxeey ka mid yihiin kooxaha hubeysan ee Muqdisho ku sugan.

Ciidamadani oo leh astaan gaar ah oo lagu yaqaano ayaa waxeey ku hareereesanyihiin islamarkaana eey ku dhararsanyihiin wadooyinka jihada waqooyi iyo koonfur kamara suuqa bakaaraha waxeyna sameysanka ciidankani ku yimaaday heshiis sedex dhinac ah oo dhex maray ganacsatada suuqa bakaaraha iyo saraakiil sar sare ka tirsan Ciidamada Itoobiya iyo Dowladda Federaalka.

Sameysanka ciidamadani waxeey muujineysaa maamul xumida ka jirta Muqdisho iyo magaca aan xikmada ku fadhin ee dowladda ku meelgaarka ah ee soomaaliya sidoo kale waxeey tilmaameysaa in loo baahanyahay ciidan aan aheen kuwa dowladda oo iyagu suga nabadda, wali lama maqal dagaal aay ciidankani galeen in kastoo ey jiraan warar hoose ee sheegaaya in ay taakuleeyaan ciidamada wax iska caabinta labaxay hadana majiro wax cadeen ah oo muujinaaya suurtagalnimada warkan.

5) Ciidamada loo yaqaano muqaawamada ee iyagu sameysmay ka dib markii lakala dhantaalay midawgii maxkamadaha ayaa iyaguna waxeey qeyb ka yihiin kooxaha ku loolamaya garoonka 1aad ee dirirta iyo colaadaha ee Muqdisho, inkastoo kooxdaan shanaad eey ka kooban tahay dhowr firqo oo horey ugu tirsanaa midawgii maxkamadaha hadana waxeey ka mideysan yihiin in lagu jihaado itoobiyaanka, AMISON iyo ciidamada Dowladda, ciidamadaan oo u badan dhalinyaro oo da’doodo ka yar tahay labaatan jir ayaa waxey dagaalo gaadmno ah oo inta badan socdo muddo saacad ah mararka qaar eey ku qaadaan sedexda ciidan ee is gaashaan-buureystay.

Ciidamada kooxdani waxaa lagu eedeeyaa in iyagu laftoodu aysan u naxariisan dadka walaalahood ah sababta ayey ku sheegeen dadka u dhuun doloola amuuraha soomaalida mararka qaar ciidamadaan waxeey ka dhex dagaalamaan dadka rayidka ah, ninka ajnabiga ah ee ka yimid Adis-Ababa ama Kampala una yimid Muqdisho inuu qaato mushaar marnaba lagama sugayo in uu u naxariisto cid kale, dadka rayidka ah kuwii la dhashay haddii ay u dhimrinwaayeen yey ka helayaan naxariis?.

Dad aan badneen ayaa waxay ku harsan yihiin gudaha magaalada qaarkood waxeey si toos u dagan yihiin goobo lagu barakacay dhaqaalaha qoysaskaasi oo liita aawadeed waxey dantu ku kaliftay in ey iska sii daganaadaan deegaanadooda markii ey wax dhacaana ay u cararaan afarta jiho midii ay isleeyihiin wey ugu roontahay qaarkood waxa ay u cararaan ama ay galaan guryo ka sameysan dhagxaan si ay uga gabadaan qorayga bulsha leyska ah ee soomaalidu u taqaan Hoobiyaha in kastoo dhowrjeer uu dilay madfac dadku dhuumaaleysanayo dhismo weyn oo shub ah hadana dadku waxa ay nafata oradka raacdada ku qaasabtaa in ay galaan dhismayaasha waa weeyn ee shubka ah

Waxyaabihii laga dhaxlay dagaaladaasi daba dheeraaday

Waxaa xusid mudan in dhalinyarada iyo dadka reer muqdisho laga heli karo qaar ka mid ah astaamada ciidamada si fudud ayeey kuugu sheegi karaan dagaal meel fog ka dhacay iyagoon qaldin ayeey sitoos ah umagacaabikaraan meesha uu ka dhacay xitaa waxa aay si fudud kuugu sheegi karaan meesha uu ka dhacay dagaalka iyo khaabka uu ku bilaawday inuu yahay iskahorimaad toos ah oo u dhaxeeya labo ciidan iyo in uu yahay ciidan la weeraray sidoo kale madaafiicda culculus ee mootarka loo yaqaano markii larido iyo markuu soo dhaco waxaa ay sidoo kale barteen cododka qoryaha fufud markuu soojeedo iyo markuu dhankale u dhacaayaba weey kala barteen sidii ey ugu dhexjireen meelal la isku dagaalo ugu yaraan isbuucii shan jeer qiyaastii dadka reer muqdisho sadex meelood meel kamid ah weey barakaceen iyagoo u kala jiheystay duleedka magaalada Muqdisho iyo gobolada kale ee dalkda iyo dalalka

W/Q: Iimaan Max'ed Jimcaale (Jaabir)

E-Mail iimaan123@hotmail.com

Faafin: SomaliTalk.com | Nov 9, 2008

Kulaabo bogga www.SomaliTalk.com © www.SomaliTalk.com

La soo xiriir: