Safiirka Ethopia oo markii ugu horeysey si rasmi ah uga soo qaybgaley Fadhiga Heshiiskii Taariikhiga ahaa 26/11/2008 ee ay wada gaareen DKMG iyo ARS

Munaasabad lagu soo xirayo qaybihii ugu muhiimsanaa wadahadaladii dheeraa ee u socdey dhinacayada DFKMG iyo Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Somaaliya oo ay kasoo qayb galeen Wasiirka Arimaha diinta iyo Islaamka Dowlada Jabuuti Dr. Xaamud Suldaan, Ku xigeenka Wakiilka Qaramada Midoobey, Amb; Waliid, Ra’iisul Wasaaraha DFKMG Nuur Cade, Gudoomiyaha Is-bahaysiga Sheekh Shariif iyo Gudomiayaha Golaha Dhexe Shariif Xasan, Wakiilo Uro caalami ah, Diblamaasiyiinta dowladaha kala duwan ee jooga Caasimada dalka Jabuuti ayaa 26/11/2008-da DFKMG iyo IS-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya Hoteel Kempinski ee caasimada dalka Jabuuti, ugu dhawaaqey Baarlamaan ka kooban 550 xubnood iyo dhisme dowlad Qaran oo ay wada yeelanayaan labada dhinac, islamarkaana 275 mudaneyaal cusubna lagu kordhiyo tirada Baarlamaanka DFKMG ay leedahay, kaasoo dhigayey war muriyeed ay hore usoo wada saareen 26/10/2008-da.

Fadhiga heshiiska lagu sixiixay Hoteel Kempinski ee caasimada dalka Jabuuti oo ka koobnaa lix qodob oo y ku qoran yihiin laba warqdood, islamarkaana u muuqdey mid ka duwan fadhiyadii hore, lagana ilaalinayey inta badan qaybaha saxaafada iyo ka soo qaybgalayaasha dhaq dhaqaaqa badan, islamarkaana intii aan laysku af-garan heshiiskan, hakad ku yimid xiligii la soo gebagabeyn lahaa ayaa Waxaa lagu xusey in 275-ta mudane ee cusub lagu soo xulo mudo bil gudaheeda, si loogu gudbo hanaanka kale ee dowlad midnimo Qaran, maadaama uu jiro qorshe lagu qorayo dastuur ay u dhan yihiin labada dhinac oo gebagebada hawshiisa iyo bilowgiisa looga hadalayo Magaalada Nayroobi ee dalka Kiiniya.

Wasiir Arimaha Diinta iyo Aw-qaafta Dowlada Jabuuti Dr. Xaamud Suldaan oo ugu horeyn halkaasi khudbad yar oo kooban ka soo jeediyey ayaa wuxuu yiri

“waxaan u tahniyadeyneynaa dadkii ka soo shaqeeyey heshiiskan Taariikhiga ah, farxadan maanta waxay ay tahay, in Ummada la qiimeeyo ilaahayna la tala saarto, waa wax weyn oo aan fileyno in Ummada Soomaaliyeed uu ku soo kordhiyo, dhibta Somaaliya maanta ka jirta dhib Soomaaliya ku gaar ah ma ahan, waa mid ay dareemayaan caalamka oo dhan, hadii Soomaaliya ay ku koobneyd dhibta, hada waxay noqotey dhib cid kasta saameyneysa, waxaana looga bixi karaa Soomaaliya oo Dowlad midaysan oo xoog leh ka jirta, waxaana u Hambalyeynayaa shacabka Soomaaliyeed, Dowladaha Gobolka iyo beesha Caalamka” ayuu ku yiri khudbadiisa Dr. Xaamud, isago hadalka sii wata ayaa intaa ku darey

“caalamka waxaan u sheegeynaa in Soomaaliya dowlad loo hirgeliyo, farsamo kale oo wax laga qaban karo ma jirto oo aan ahayn Soomaaliya oo dowlad loo dhiso mooyee” ayuu kusoo gunaanudey Dr. Xaamud Khudbadiisa.

Ra’iisul Wasaare Nuur Xasan Xuseen ayaa isna khudbadiisa waxaa ku bilaabey “maanta waxay inoo tahay, sharaf weyn waxaa laga soo gudbey marxaladii bilowga, waxaana loo gudbey dhismo dowlad loo dhan yahay iyo baarlamaan loo dhan yahay, mar hadii uu soo gaarey heshiiskii marxaladaan waa heshiis guuleystey, diyaar waxaan u nahay inaan hore u socono, markii lagu dhawaaqey heshiiskan waxay ahayd 11 bilood ka hor, farxada ayaan ii ogolaaneynin inaan hadal dheer halkaan ka jeediyo” ayuu yiri Nuur Cade

Ra’iisul Wasaare Nuur Xasan Xuseen (Nuur Cade) wuxuu mahad balaaran u soo jeediyey Madaxweynaha dalka Jabuuti Md. Ismaaciil Cumar Geele, Dowladiisa oo leh Xukuumaada iyo shacaba.

Gudoomiyaha Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya Sheekh Shariif oo gunaanadkii halkaasi ka hadley ayaa wuxuu khudbadiisa ku sheegey “waxaad la socotaan dhibaatada Soomaaliya in ay sii badaneyso, waxaan codsanayaa in la xaliyo, ka isbahaysi ahaan waxaan diyaar u nahay, inaan fulino heshiiska, dowladaha deriska nabadooda wxay ku jirtaa nabada Soomaaliya, waxaan codsi u soo jeedinayaa cid kasta oo ka soo horjeeda heshiiska inay taagaareen’.

Fadhiga diblamaasiyiinta soo xaadirey heshiiska waxaa ku jirey Safiirka Dowlada Ethopia u fadhiya dalka Jabuuti Amb; Shamsudiin Axmed Rooble oo ahaa safiirkii inta badan marka uu yimaado shirka, isaga dartii ay uga bixi jireen xubnaha matalayey Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya, taasoo muujineysa in uu jiro Is-bedel dhinacyo kala duwan taabanaya.

Hase ahaatee waxaa taagan Jawaano su’aalo fara badan,ah, kuwaasoo ka jawaabistoodu ay qaadaneyso waqti aad u dheer, su’aalahan taagan ayaa waxaa ka mid ah.

*Qaabka loogu guuleysan karo in Ururka al-shabaab laga dhaadhiciyo joojinta dagaalada culus ee ay kula jiraan Ciidamada Ethopia iyo kuwa DFKMG, maadaama uu noqodey Ururku ugu awooda weyn ee ka jira Soomaaliya lagana hadal hayo aduunka oo dhan.

*Sida laga yeelayo kooxaha ka go’ay Is-bahaysiga ARS oo hada ku sugan Asmara, kuwaasoo ay ku jiraan rag ku takhasusey dhibaateynta shacabka iyo buun buuninta wax aan salkooda la gaarin.

*Qaabka ay u qaybsan doonaan 200 Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya ee lagu kordhiyey Baarlamaanka, maadaama beel gaar ah ay u badan tahay Is-bahaysiga.

,*Sida ay ku ogaankaraan, xubnaha 75-ta ee laga soo xulayo Bulshada Rayidka, Ganacsatada iyo Qurbo joogta, cida soo xuleysa xubnahan 75-ka ah.

*Dhibaatada ka dhalata doorashada xubnahan Is-bahaysiga taaso carqalad ku noqon karta, hadii beel gaar ah ay sad dheeraad ah ku yeelato xubnaha Baarlamaanka cusub.

*Sida laga yeelayo, sidoo kale Baarlamaanka waqtigiisu sii dhamaanayo oo u horseeday dhibaatada shacabka, kadib markii uu ogolaadey keenista ciidamda shisheeye oo hada laba sano loo cusbooneysiiyey, iyadoo Is-bahaysiga la magac baxay Dibu-xoreynta lagu qurxiyey, lana doonayo in mar kale Ummada Soomaaliyeed laga gado, dadkii u horseeday dhibaatada oo aysan wali Ummada Soomaaliyeed ka boqgsan dhibaatadii ka dhalatey go’aankoodii foosha xumaa ee dalka dib u geliyey Gumeysi dadban.

* sida uu ugu qanci karo heshiiskan, Baarlamaanka waqtigiisa sii dhamaanayo, iyadoo la hadal hayo in laga ansixindoono heshiiska.

*Mar hadii wixii ka dambeeya dhismaha Baarlamaanka doorasho ay tegeyso, maadaama Mas’uuliyiinta saare ee DFKMG ee xilka haya laga yaabo in xilkooda ay ku waayaan, sida Madaxweynaha DFKMG oo xiligiisa ay ka harsan yihiin wax ka yar sanad iyo gudomiyaha Baarlamaanka sida ay ku aqbalidoonaan.

*Maadaama xil ka qaadista wasiiradii hore, magacaabista Wasiirada cusub iyo xilka qaadista Gudoomiyihii Gobolka Banaadir ay keentey khilaafyo fara badan,iyo sida uu ku aqbalidono inuu xilka ka dego, isago hada Madaxweyne ah ogolaadana doorasho dambe.

*Ciidamada Ethopia dembiyadii ay ka galeen shacabka Soomaaliya qaabka loo wajihidoono mustaqbalka, maadaama lagu dhawaaqey gudi soo baara xadgudubyadii dalka ka dhacay wixii ka dambeeyey 1991-dii.

*Marka ay baxaan ciidamada Ethopia, hadayba dhacdo, kooxaha dagaalamaya maxay tahay tilaabada xigta ee ay qaadayaan, mar hadii ciidamadii Ethopia meesha ay ka bexeen, Baarlamaankana aysan soo galin, maadaama ay diideen wadahadaladii ka socdey jabuuti.

*Hadii baarlamaanka 550 uu noqdey, Golaha wasiirada dowlada labad sano imisey noqondoonaan, halkey kaa imaandoonaan ma gudaha Baarlamaaanka, mise dibadiisa.

*Dadweynaha soomaaliyeed ee ku nool daafaha dunida, waxay isweydiinayaan, halka ay ka shaqeyn doonto dowlad tiradeedu intaa la eg,mar hadii dalku uusan dhaqaale lahayn, bur bur xoogana uu soo gaarey.

Dhamaan arimahaan iyo kuwo kale oo fara badan waa waxa ku hareereysan dhaqan galka heshiiska taariikhiga ah iyo nabad ku so celinta Soomaaliya si loo helo dowlad midnimo Qaran ku dhisan ee ay guusheeda leedahay Dowlada Jabuuti ee fidisey gogosha.

Maxamed Macallin Cismaan(All-man) Somalitalk Jabuuti

fatxumaalik@hotmail.com