Sigaar-cabiddu sow Sun-cabid ma aha ?!!
(Qaybtii 2-aad) Bacdamaa ay tirada Dadyowga Adduunku ku jirto koritaan joogta ah, waxaa iyaguna
dhankooda ka sii kordhaya tirada dadka u dhimanaya waxyeellada sigaar-cabidda
darteed; haddii ayan Wax-garadka Beesha caalamka iyo Hay'adaha ku shaqada lihi
ayan la imaan Tallaabooyin dhaxalgal ah oo looga hor-tagayo laba-lixaadsiga
aafada soo fool leh. Daraasad uu sameeyay Ururka Caafimaadka Adduunka(Who), ayaa waxaa uu ku ogaaday
in marka uu sannadku gaaro 2020-ka, ay tirada dadka Aduunka ee Sigaar-dhuuqid
iyo waxyeelladiisa darteed u dhimanaya ay gaari doonaan 10-milyan oo ruux
sannadkiiba. Daraasaduhu waxaa kale oo ay soo bandhigayaan: in hadda ay dalka Maraykanka ay
sannadkii la arkaba waxyeellada Sigaarka awgeed u dhintaan 400-kun oo ruux.
Dalka Ingiriiska ayay iyaguna tirada dhimashadu gaarsiisan tahay 110-kun oo ruux
sannadkiiba. Tirakoobyo kale ayaa iyaguna muujinaya in dadka Aduunka ee cabba(dhuuqa)
Sigaarka ay %84 yihiin kuwa dalalka soo koraya; waxaana badanaaba taas loo
aaneeyaa aqoon-yari guud iyo hooseynta wacyiga dadka. Waxaa la sheegaa:-In Xildhibaan Soomaaliyed uu dadka beeshiisa hadda ka-hor,
isaga oo baraarujinaya, uu yiri:-"Saddex-saddex ugu socda Waddooyinka, Sigaarka
cabba,biyaha guduudanna(sharaabka) waraaba(cabba)". Ujeeddada Xildhibaanku
markaas ma ay ahayn in uu dadkiisa ku laayo Sunta Sigaarka,wuxuuse u jeeday: in
ay ka baxaan badownimada, lana saan-qaadaan asaaggood. Haddii aynu Tusaale u soo qaadanno; dalka Yemen:- Tirakoob uu dhowaan sameeyay
Cilmi-baare Yemeni ah oo lagu magacaabo:"Axmed Al-Xadaa'",laguna daabacay
Wargeyska Dawladda ee Al-thawra,tirsigii 15543, ayaa waxaa uu sheegay:-In reer
Yemen ay ka mid yihiin dadyowga ugu sigaar-cabidda badan Adduunka. Ragga
Yemeneed ayaa %85.7 cabba Sigaarka,kuwaas oo %29.2 ay yihiin dhallinyarada ay
da'doodu u dhaxayso 17 - 24 Sano. Inkastoo ay guud-ahaan Dadyowga dalalka soo koraya ay iyagu u badan yihiin
cabidda Sigaarka, haddana waxay soo saaridda iyo suuq-geyntu badanaaba ka
timaaddaa dhanka dalalka horumaray ee Warshadaha leh. Shirkadaha soo saara Sigaarka ee dalka Maraykanka, ayaa iyagu maalintii Alla
keenaba soo suuq-geeya Sigaar la tira-eg saddex-laabka tirada dadka Aduunka.
Taas waxaa uu micnaheedu yahay in ay Dawladda 'USA' maalin kastaaba u soo saarto
qof kasta oo dunidan guudkeeda ku nool saddex xabo oo Sigaar ah. Haddii ay wax ka taabanno waxyeellada ka timaada xagga Sigaar-cabidda:; waxay
Cilmi-baarisyada dhanka Caafimaadku tibaaxayan:In uu Sigaarku waxyeello baahsan
uu u geysan karayo dhammaan waaxyaha jirka
Aadanaha,sida:Ilkaha,Neef-mareenka,Wadnaha,Dheef-shiidka,Dareemayaasha,Beerka,Kaadi-mareenka,Ilmaha
ku jira uurka hooyada cabta Sigaarka iwm.Xitaa waxaa la sheegayaa in uu Sigaarka
carqalad gelin karo taranka ruuxa iyo dhalmadaba. Takhtar Caalami ah oo ku xeel-dheer xagga Qalliinka,laguna magacaabo"Dr.Ritchard
Lamano" ayaa shaaca ka qaaday dhowaan: in uu Sigaarku taabanayo xubin kasta oo
ka mid ah jirka Aadamiga, si lixaad lehna ay suntiisu ugu dhex soconayso oo u
raacays dhiigga ruuxa dhuuqa Sakareetka(Sigaar)-madaxa ilaa mijaha-,kan cabbaya
iyo kan lagu dul-cabbayo intaba. Hadallada Takhtarkan ayaa waxaa ay i soo xusuusinaysaa: nin saaxiibbadayda ka
mid ahaa oo geeriyooday dhowaan,kaas oo si xad-dhaaf ah u dhuuqi jiray Sigaarka. Marxuumkaas, ayaa intii uusan dhiman toddobaad ka-hor, isaga oo xanuun la
il-darnaa markaas, booqday Takhtar.Markii Takhtarku sameeyay baaris, ayaa waxaa
uu ku yiri Bukaankii:-"Ninyahow bukaanka ahi, adiga ayaa gacantaada isku
sumeeyay".Wuxuu kaloo yiri:-"Tuur Sigaarka aad hadda ku heysato gacanta isaga
ayaa jirkaaga oo dhan maasheeyaye"."Mar dambe ha cabbin Sigaar,waa uu ku
diloodaye". Nasiib-darrase dhowr casho ka-dibba waa uu dhintay Marxuumkii;
tiisii ayaa gashay,sababtuse Sigaar ayay ahayd. Xitaa Cilmi-baarisyo casri ah ayaa hadda soo bandhigaya in hooyada cabta
Sigaarka, ay ilmaha ay markaas nuujinayso, uu hoos u dhacaya qaddarkii hurdada
ee uu qaadan lahaa. Cilmi-baarayaal Maraykan ah ayaa dhowaan soo saaray in
hooyada Sigaarka cabta ay hurdada ilmaheedu hoos u dhacayo 37%. Waxay sheegeen
inuu khalkhal ku imanayo degganaanshaha maskaxeed ee ilmaha yar. Docda kale, inkastoo aanan heyn tirakoobta dadka Soomaaliyeed ee cabba Sigaarka,
haddana, waxay waaya-aragnimadaydu i baraysaa in ay soo kordhayaan Soomaalida
Sigaarka cabta. Annaga oo markii horaba ay dadku nooga le'anayeen dagaal sokeeye, mid
cadow,badaha tahriibka, cudurrada faafa,macluusha iwm.ee sanooyinkaan colaadeed
jira, ayay sunta Sigaarkuna hoos naga waddaa, oo galaafanaysaa nolosha kuwa
badan oo aan dareensaneyn. Markaasna, haddii aanan la baraarugin ,arrimaheennu
waxay u muuqanayaan "Allow sahal". WQ/Muxyaddiin M.Kaalmoy -
kalmoi@hotmail.com
:::Sigaar-cabiddu
sow Sun-cabid ma aha? | Kaalmoy
Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan Faafin: SomaliTalk.com | Jan
30, 2008
| 
Daabaco
Boggan | Print
Mu'tamaradii
Norway-Sweden oo khayr kudhamaaday
Bannaanbax
looga soo horjeedey Xasuuqa iyo Joogitaanka Itoobiya
