Qabsashada Soomaaliya iyo Xuduud isu furida. 

Caadooyinka  Reer Galbeedka waxaa ka mid ah inaysan jeclayn dowladaha ay militerigu xukumaan ama dowladaha ay ka taliyaan keli-taliska ah, waxaana ay ugu marmarsiiyoodaan oo ay ku doodaan in loo baahan yahay in dalkaasi uu noqdo mid dimoqraadiyad ka jiro oo furfuran dunida irdaha u furta oo la soo geli karo. Caadooyinkaan waa la ogaa oo maxaa ka dambeyay sidee bayna hurumar u gaarsiiyen fekradoda.

Riyada Itobiya, yaase rumeyay yaase hore u doonay in uu u hirgalo waxay ku riyooto Itobiya,  xukunkii  Gen.Maxamed Siyaad Barre, waagana uu xariir wanaagsan la lahaa taliskii hanti wadaaga ee Ruushka, Madaxwaynihii hore marku biloway in dib loo soo celsho dhulka Soomaaliya, ka maqan ee S/Galbeed, dowladda Soomaaliya,  markii ay wadda shirayn ayaa la doonay in dagaal lagu qaado Itobiya, isla markiiba waxaa wafdi balaaran soo dirsatay Dowlada Ruushka, oo Gen.Siyaad Barre, lagu yiri oo maxaad u weerari Itobiya, Madaxwey nahana wuxu ku jawaabay dhulkayagii baan dib usoo ceshan, wafdigii Ruusha, ayaa ku nuuxnuux saday  oo anagii barnaamij balaaran u wadnay in lawada mideyo Soomaliya, K/Yaman iyo Itobiya, waagana  Eritrea,ay  Itobiya, haysatay  barnaamijka aay Ruushka,  usoo bandhigayn Gen.M.S.Barre,  in xuduudaha laysu wadda furo caasimana loogu dhigo Addis-ababa, in laga hirgeliyo dhismaha  hanti wadaag caalami ah, wafdiga uu soo dirsaday Madaxweynihii hore ee ruushka. Bresniev, Riyadii Itobiya  iyo Riyadii  Ruushka, Gen.M.S.Barre, ka biyo diiday in xuduud laysu furo iyo dhismaha hanti wadaaga caalamiga ah,  isla maalintaa ayuuba burburay Riyo walboo lala doonay Soomaaliya.

Soomaaliya oo Itobiya, weerartay caalamkana nagu jeestay markii Itobiya,  laga  taabtay taasoo aay u haysteyn in ay gabadhoodu tahay oo caalamkiina miyay yeelayaan in gabadha laga taabto, dagaalkii bilowday ciidanka xoogga dalka, lama aysan dagaalamin ciidanka xabashida uun balse ciidan kayna waxay dagaal la galayn dhowr qubado waawayn kana mid ahaa K/Yaman, Kuuba, Aljeeriya iyo Est germany, intooda ku bahoobay magaca hanti wadaaga waxaa inoo haray Liibiya, oo sii toos ah Soomaaliya, guda iyo dibadba marna joojin inay basaasan dhaqdhaaqa ciidankena aayna maagaliyaan wadamada dagaalka nagula jiray oo Liibiya, maxay u samaysay inay dagaal adag sidaa inoogu qaadan soomaali haddaan nahay aana saaxiib ahayn mid un odaygaa la yiraaho Mo'amar Khadafi, waaba aabaha Jamaahiiriyada  ( bulsha waynta) waana mid aay wali caado u tahay in la wada mideyo Afriko idil, waa riyo kale odaygaa khasnada oga jirto, maalin buu jahawareer noloshayna ku biiri doona siday caadada u tahay.

balse maantadan xukunkii hanti wadaaga ma   jiro Ruushkiina, oo waxaa badalay hanti wadaag kale la magac baxay la dagaalanka argagixisada, Ruushkiina baxay Marekan yimid oo sida  barnaamij balaaran isu furka xaduuda Soomaaliya iyo Itobiya, ayago ku marmarsiiyoodaan argagixiso ayaan ka doonaynaa gudaha Soomaaliya, arintaana waxaa u sabab ah in loo xalaaliyo Itobiya, oo hore sii wanaagsan ugu faa'iday inay guryo ka kiraystaan ayna aad inoo dhaxgalaan, inta oga badan sheegta dad maskiin ah oo ka ganacsada Soomaaliya, xaqiiqa dadkaa inta oga badan waa hay'ada sirdoonka Itobiya, ku howgalaayay mudo badan Soomaaliya,taasoo Liibiyana, ka mid ahayd  eyadoo aay ku nuuxnuuxsato  inay u joogan qaab diplomasi nimo iyo gacan siinta  walaalahoda Soomaaliyed, dhiban taasoo hore loogu soo daabacay jariidat la yiraaho " juene afrique L'INTELLIGENT"   in odayga jahawareer miiranka ah  ee Khadafi, marku heshiiska la galay xukunka G.Bush, uu wada iibshay Culumada Soomaaliya, uuna bixiyay magac yadooda iwm.

marka la dirirka Soomaaliya, maaha middii inoogu horaysay haddaan dagdag loo helin shacab midaysan, ka hortaga weerar walba iyo isu day dambe aan lagu qaban dalkeena.

waxa haddaba jirta in dowladaha Reer Galbeedka, aay maalgaliyaan shirar is daba joogto ah oo marba wadan laga hadlo shirarkaasna loogu yeero hurumarinta dalalka Afrikada iyo Carabta, ha noqdaan kuwooda wax tarka ah ama kowoda wax tar lahayn, ilo wareed ka xigtay in  6 novembre 2007 lagu qabtay shir oo markaas loo arkay inay muhiim yihiin  kana dhacay dalka France ee magaala madaxdeda ee Paris, shirkana loogu magac daray Batroolka wuxu dila Afrika, Afrika, waxaa loo dila khayraakeda dhulka ku jiro uu ka mid yahay Macaadiinta, Dahabkii iyo Oraniumka gaar ahaan batroolkeda iwm waxaana loola jeeda siddii aay Reer Galbeedka u bilowday qodista ceelasha batroolka Afrika, dhiig kama dhamaan, in dal hebel uu sheegto dhul uusan lahayn ama sii toos ah loo bililiqaysto khayraadka Afrika, qaasatan wadamada dagaal lada ka jiraan, sida la wada ogsoon yahay degaan walba oo laga sheego shidaal lagula heshiiyomaamulka  keli talis ah ee wadamada qaarkood oo batroolka soo saara  oona khayraadka dadka degaanka iska leh waxba kasoo gaarin intaa waxaa raaca oo ilo wareed ka helay in shirkaas uu goob joog ka ahaa sarkaal sarre oo Kenyan ah laga waraystay haddii dalkiisuna wax shidaal ah laga helay markii  hore wu aamusay sida ila wareedka sheegay ka dibna uu yiri haa waalaga helay oo xuduude baa laga helay wuxu ku jawaabay xuduuda u dhaxayso Kenya iyo Sudan, ilo wareedka ayaa sii waday su'aashiisa, oo dhanka xuduuda Soomaaliya, wax war ah miyaad ka haysaa oo dhinaca batroolka ah  sarkaalkii xooga buu aamusay ka dib baa dib loogu calshay su'aasha wuxu yiri haa waalaga helay . Marka dhanku ka hadlay sida la sheegay waa dhulka  Soomaaliyed, aay Kenya heysato, waxaana la yaab ah in aay shirkado soo dirsadayn Kenya, shidaal ka baaranaaya  badda aay  Soomaaliya, indheed garad ayaa yiri  waa bililiqo cad aana meelna looga gaban, sida la sheegay in shirkaas aad looga dooday in khayraadka Afrika, aay bililiqaystaan Reer galbeedka oona dhaqaalaha kasoo gala dalalka Afrikada aaysan xataa xaq u lahayn inay maamushaan khayraadkooda taas oo u  maamula shirkado aay soo dirsadayn  Reer Galbeedka, wax faa'ido ah oo la taaban karaayo aay ka helaan ma jiraan shacabka u dhashay dalkaas ama dadka deegaanka shidaalka laga helay in shirkadaha Reer Galbeedka aaysan marnaba diyaar u ahayn inay baraan farsamada shidaal saarida dalalka hadda soo kacaayo.

Hay'adaha gargaarka eyana wayba kasii daran yihiin waa dad usoo dhigtay inay qaranimadii aay faragaliyaan marna aaysan doonin inay kaalintooda siiyaan hay'adaha gudaha ka furan aayna duuliye oga noqdaan siddii aay ugu soo bixi lahaayen hay'adahag gargaraaka dalka leh NGO Reer Galbeedka intooda oga badan waa dhaqan xumada aay leeyihiin aaysan marnaba tixigelin siin dhaqanka dalka aay joogaan aayba ayagu ku keena dhaqan aan shacabka aay leeyihiin waanu gargaari noloshooda qalalaas ku fura una sabab ah dhaqanka logu biiriyay noloshooda dhaqankana oga yeeran furfurnaan iyo is dhaxgal dimuqraati iwm.

khayraadka afrikada waxay nasiib xumo u noqotay shacabka inay qori isu qaatan ayna is dilaan inta ay iska dhicin lahaayen cida xukun xumida ku hayso dalkoda.Arimahaaso dhan ayaa ahaa kuwa looga hadlay  shirar aay  albaabada u xirnaayeen Paris,  intaa iyo in ka badan ayaa ka dhaca shirar la mid ah loogu tashto siddii shacbka loo kala diri lahaa shirkadahana ka xamaashaan  khayraadka dal aaysan lahayn aysana wax dhaqaale ah oga tagin dalkaas.

Ciddii caqli lahow u tasho dalkaaga iyo xoriyadaada kana tasho aayaha dalkaaga dadkaaga iyo diintaada.Marba haddii uu sarkaal sarre oo Itobiyan ah ka soo yeeray ciida Soomaaliya wax baan ku leenahay.

Qamar  Sharif  Hashim 
lunadurazzini@hotmail.com

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan