Ciil Maxaa ka Weyn?

Ciil Maxaa ka Weyn?

W/D: Amiin Max’ed Jimcaale
E-Mail: iimaan123@myway.com

Inkastoo Dowladda Federaalka kumeel gaarka ay si toosa ula wareegtay gacan ku haynta magaalada Muqdisho dabayaaqadii sanadkii ina dhaafay iyadoo taageero ballaaran ka helaysa milatariga Itoobiya ayaa haddana xaaladda caasimaddu waxa ay tahay mid si aada u qasan oo arrimaheedu waa kuwo marba mar uu ku imaanayo isbaddal dag dag ah iyadoo ay taasi jirto ayaa haddana waxa ay dadku isweydiinayaan sida ay isbaddal weyn u sameyn la’yihiin dawladaha is garbsanaya ee iyagu meesha ka saaray maamulkii Maxaakiimta Islaamiga ee gacanta ku dhigay ku dhawaad kalabar Gobollada dalka Soomaaliya iyagoo lagu eedeeyay in ay xiriiro la lahaayeen qolyaha Argagaxisada ee qaaradda Afrika qalalaasaha ka wada inkastoo aan lasoo bandhigin wax caddeemo ah oo muujinaya suurtagalnimada wararkan.

Waxaanu wada ogsoonahay in muddadii dheereed ee dalka uu qalalaasuhu ka jiray ay la soo gudboonaadeen shacabka soomaaliyeed caqabado ay kamid yihiin in aan la aqoonsan baasaboorka Soomaaliga waliba qaar kamida dalalka Afrikaanka ah iyo waliba dalalka Carbta qaarkood, waxaa sidoo kale ka mida dhibaatooyinka haysta shacabka muddada la daalaa dhacayey Dawlad la’aanta iyo duruufaha adag in la xayiro oo waliba la mamnuuco ganacsiga qaar ka mida xoolihii loo dhoofin jiray dalalka Carabta iyagoo sabab uga dhigay in xoolaha soomaalida ay qabaan cuduro sidaa daraadeedna aan loo baahneen oo laga kaaftoomo tiiyoo waliba sida lasoo xaqiijiyay la sheegay in xoolaha soomaalida loo dhoofiyo dalalka Carabta iyagoo ku shabadeesan magaca dalalka aanu dariska nahay ee iyagu laga aqoonsanyahay caalamka maadaama aanu inaga ka maqanahay shaashadaha caalamka sida la isku wada raacay maxaa yeelay magaca soomaaliya xoolihii ku dhigan waa la joojiyay oo dalalka kale waa laga ogolyahay taana waa mid gaf iyo waliba gardarro cad ku ah shacabka Soomaaliyeed.

Haddii ay taasi jirto maxaa looga baahanyahay madaxda Dawladda Federaalka Kumeelgaarka in ay u qabtaan shacabka?. Run ahaantii waa su’aal muhiim ah oo in la isweydiiyo mudan waxaase sidoo kale loo baahanyahay in la xaqiijiyo kaalinta ama doorka ay ka ciyaari karaan madaxdani wax ka qabashada xaaladaha kala duwan ee haysta dhibanayaasha muddada dheer baadi goobayay meel ay ku nastaan oo ay isaga dajiyaan heeryada culeeskeedu ka tan badanyahay, Waa suura gal in qaar kamida madaxda u xil saaran xallinta iyo wax ka qabashada umuurahan ay jeclaan lahaayeen in ay dhaliyaan isbaddalo waaweyn kuwaasoo laga yaabo in ay u riyaaqaan shacabka soomaaliyeed waa haddii ay sameeyaane balse laga yaabo in laga hortaaganyahay oo aanay talaabo dheeri ah qaadi karin

Dad baa aaminsan in wax walba lasoo bandhigi karo waa haddii ay jirto hufnaan iyo wanaag jecli, geesinimaduna waa shay muhiim ah maxaayeelay haddii tusaale ahaan uu dhaco fal ay geystaan ciidamada Dawladda Federaalka iyo kuwa Itoobiyaanka siday doonaan haba ku dhacaane waxaa hubaala in warbaahintu ay ku adkaanayso in ay si toosa u soo tabiyaan wax allaale iyo wixii halkaa ka dhaca iyadoo la dhowrayo Madaxbanaanida xoriyatul-Qawlka oo ah mid si aada looga qadariyo dalalka ay maamulada wanaagsani ka jiraan ayaa haddana waxaa xusid mudan in laga yaabo in irdaha loo laabo hadii warbaahin ay tabiso dhacdo xaqiiqda ka hadlaysa balse aanay jeclaysan karin madaxda sar sare ee Dowladda waana mid xitaa ku keenaysa kuwa ay hawshoodu tahay in ay u soo tabiyaan dadweynaha wararka ka kala dhacaya qaybo badan oo dalka gudihiisa iyo dibaddiisa ah

Waana ciil iyo caro kugu garoodhay haddii xumaan aad arkayso aadana ka hadli karin oo iska daa in aad wanaag raadisee xitaa aadan oran karin sidaa ayay wax u dhaceen oo dadkii aad u tabin lahaydna lagaa xayiro lagaana dhigo dambiile haddii aad u gudbiso sidii loogu tala galay ama ay wax u dhaceen, waxaana shaki ku jirin in ay jiraan dad badan oo aanan hayn wixii hamigooda ku jiray iyagoo laga yaabo in laga hortaaganyahay amaba aa loo ogoleen in ay ka hadlaan waana wax si aad loola yaabo meel uu maamula kajiro in dhibaatooyinkuna ay baisbarbar socdaan oo midba midda ay ka darantahay dabataalo waliba xilli ay shaqeynayaan maamulaaddi kala duwanaa ee dalka iyadoo xitaa uu furanyahay xafiiska nabad sugidda ee magaalada muqdisho iyo maxkamaddii garsoorka iyo waliba qeebihii kale ee maamulka ku shaqada lahaa waxaanse eebe ka rajeenaynaa in wax walba uu inoo wanaajiyo maxaa yeelay waxaanu nahay bani aadam aan isku filneyn ilaah isaga ayaa inoo keeni kara maamul caddaalada, magaceena lumayna dib u soo celin kara, walaalaheen na nacayna na jeclaysiin kara, ummaddeenan mideen kara, dib u heshiisiina na dhex dhigi kara ee aloow adigaa garsoore ahee xaaladdeena samee, .

Isagu waa muwaadin soomaaliyeed waxa uu xaq u leeyahay in uu si xur ah ugu noolaado dhulkiisa hooyo, wuxuu dhibsadaa kala-sarreynta beenta ah ee ay aaminsanyihiin badi dadka Soomaaliyeed. Waxaa hubaala in qofkii aaminaa afar dhibic shan uu qayb ku leeyahay xadgudubka tooska ah ee loo geystay dulmanayaasha soomaalida dhabta ah, sababtoo ah dad uu ilaahay simay ayaa ladamcay in lakala saaro taasina waa wax caqliga bani aadamka ka weyn in dib loogu laabto oo wax laga badadalo wixii uu alle yiri sida lagu yaqiinay yuhuuda oo kitaabka alle ayay ka been sheegeei jireen waxa ayrabaan ayay ka qaada jireen wixii kalana daad ayay iska saari jireen,In aan doorinno kitaabka allana waa shay fool xun,sida aan ku aragnay kitaabka qur’aanka kariimka wuxuu alle inoogu sheegay mid kamida aayadihiisa isagoo ka hadlaya sharafta bani aadamka “walaqad karramnaa banii aadama”waaanu karaameynay bani aadamka ee ilaahay ma uusan oran waanu karaameenay afarta beelood

Haddaba adigoo sidaa u ogsoon maxaad ugu dhiiratay in aad lumiso xuquuqdo dad adigoo kale ah? Maxaad sidii kitaabka muqadaska oo kale ugu aamintay afarta beelood? Miyaadan ka baqanayn oo aadan ka cararayn wixii keenaya ciqaata iyo carada rabbi? Su’aalahaas si uu miyir ku jiro qofkii ugua jawaaba waxaa u soobaxaya wax badan oo kaah horay looga saaray, waase goormee? Waa marka aad ka leexato awaameerta madaxdaada aaminsan afar dhibic shan.

Isagoo ka hadlaya sababaha keenaay in la liido ayuu yiri “haddii aadan dili Karin ninkii aad aragto ee maal-qabeen ah oo aadan dhici Karin naagtii walba ee dahab iyo lacagba wadata islamarkaana aadan kufsan Karin gabadhii qurxoon ee aad damacdo,waxaad ka mid noqonaysaa kuwa laga awoodda badanyahay”.haddii aadan hub qaadan Karin laguguma tiring doono qof u dhashay beelaha hubeysan, taasina waa qaaciddo ay aaminsanyihiin kuwa cadeystay fulinta xadgudubyada muddada dheer ka soconayay gudaha soomaaliya, islamarkaana ku dadaali jiray in ay lunsadaan garaamaadka dadka kale

Dhibanayaashan in muddo ah ayay samir caadeysteen oo wixii dhib ah ee soo gaara inta aan la iska wareysan xajmigooda iyo inta uu la igyahay ayaa la is xasuusin jiray samirka oo la oran jiray iska samir albaabkana soo xiro, waxayna mar walba is oran jireen haddii ay dawladi dhalato waad ka bixi doontaan oo xitaa kuwii tacaddiyada idiin geystay maxkamad ayaa lasoo taagi doonaa, curatay oo timid dalka tii lasugayay, maxayse la timid? Kolkii looga fadhiyay in ay taakuleyso oo ay wax u qabato kuwii muddada la handadi jiray iyadaaba u baahan taakuleyn, inkastoo ay ka heshay ciidamo Itoobiyaana gacansiin heerkeedu sarreeyo haddana kuma guuleysan in ay xasiliso gudaha dalka oo dhan, qaar baa laga sheegayey waddooyinka waaweyn ee isku xira goballada dalka burcad caadeysatay dhaca iyo boobka hantida dadweynaha, dowladdana waxaa looga baahnaa in ay gurmad u fidiso cid kasta ee dhibaateysan maxaa yeelay dastuurka waxaa ku qeexan dowladddu waxay u adeegtaa shacabkeeda.

Haddii uu magac jiro muggiisuna buuxin waa ciilee, Ciil maxaa ka weyn?, haddii ay dhibaato jirto ciddii xallin lahayd magaceeduna uu muuqdo oo aanay waxba kuu qaban Karin waa ciilee, ciil maxaa ka weyn?, ruux hadduu cudur dilaayo dowladiina haysto oo aanay waxba tarin waa dhibaatee allow rarka naga dulqaad.

Dhib hadduu ku gaaro, midkii kuu geystay iyo kii ku taageeray iyo waliba midkii ku yiri waxbaan kuu qaban ee haddana kaa daystay intuba isma darajo dhaamaan, waa ciil iyo ciil-kaambi, hadmaa dulmanaha magtiisa la siin doonaa? Oo intii uu lahaa iyo in ka badan abaal looga dhigi donaa?, hadmaase mudankiisa la marsiin doonaa dayuuskii xaaraan quutaha ahaa ee u bareeray in uu dhuuntiisa mariyo masaakiinta xoolahooda, sidaan rajeynayo ma dheera ee waa goor dhowr oo Illaahay ummaddiisa way u siman tahay wixii kala gaara ee xad-gudub ahna isagaa xaakima oo u kala xaq sooraya, kuwii qabiilkooda darti loo bandaday iyo kuwii dadnimadooda la yasay intuba xaqbay leeyihiin mardambaase la ogaan in aan afar dhibic shan la’ aheyn ee la yahay shan aan kala Sharaf badneyn.

W/D: Amiin Max’ed Jimcaale
E-Mail: iimaan123@myway.com