Soomaaliyeey
maanta ma nala dhadhamiseen khadhaadhkii
Itoobiya?
Ogaden Somali Community
Sa
ogadenscsa@gmail.com
Waxaa taariikhda lagu
sheegayaa in Soomaaliya ay xornimda qaadatay
sanadkii1960kii,oo ka xorowday gumaystayaashii Ingiriiska
iyo Talyaaniga,taas waxaa maanta badalay gumaysi hor leh,oo
Itoobiya ah.
Laga soo bilaabo 1960kii
illaa 2006 dii,halkudhagga dadka Soomaaliyeed waxa uu ahaa (Soomaliya
ha midowdo,Soomaliyaya ha is raacdo Iwm ) laakiin maanta
albaabkaasi wuu xidhmay oo waxaa furmay albaabkii xornimo
doonka Soomaaliyeed,halkudhagguna waa kii 1960 kii kahor (soomaliya
ha xoroowdo).
Soomaalidu waxay ku
maah-maahdaa wixii fudayd kugu soo galaa fudayd buu kaaga
baxaa,taasoo aan usoo daliishanayo Soomaalida
hab-dhaqankeeda ninkii fiiriya waxa uu fahmayaa in
Soomaalidu ay si fudud ku heshay xoriyadda,taas awgeed ayna
jirin cid ay lexejeclo wayni ka hayso ilaalinta iyo
dhowrista xoriyadda.
Saw Soomaali ma aha kuwa
Itoobiya kusoo horqaaday ciiddii Soomaaliyeed? Saw Soomaali
ma aha kuwa caleemaha qoyan kala hortagay ciidamada injirta
leh ee Tigreegu markii ay soo galeen magaalooyinkii
Soomaaliya? Saw Soomaali ma aha kuwa aan soo hadal qaadaynin
Itoobiyaanka kor tuban xeebaha Soomaaliya, ee eedda iyo
eersashada saaraya qabiilooyinka Soomaaliyeed? Saw Soomaali
ma aha kuwa ku faanaya keenista Itoobiya iyo laynta umadda
Soomaaliyeed? Saw Soomaali ma aha kuwa in laga takhaluso
maxkamadaha Itoobiyana la keeno u arkay guul usoo hoyatay
umadda Soomaaliyeed?
Ilaahay dadkiisa ma dulmiyo
ee dadku iyaga ayaa dulmiya naftooda, idinka aya naftiina
dulmiyay ee yaa lagu eedi cidna?
Dadka Soomaaliyeed waxaa
aad ugu yar wadaniyadda,booskii wadniyaddu ay gali lahayd
waxaa 80% buuxiyay qabiilka oo marar badan iskaga gudba
islaanimada iyo aaminaadda alle.
Sanadkii 1996 kii ayaa nin
Itoobiyaan ahi waxa uu ka sheekeeyay magaalada Jigjiga,
isagoo fikirkiisa ku cabiraya Soomaalida xorta ah iyo
Soomaalida ay Itoobiya gumaysato (Ogaadeenya) waxa uuna
yidhi " Waxaa xaqiiqo ah in Soomalida Itoobiya iyo Soomalida
xorta ahi aanay ahayd isku Soomaali, ee ama kuwa nala jooga
ayaa soomaali ah ama kuwa Muqdisho ayaa soomaali ah,waxaan
sidaas uleeyahay ayuu yidhi kuwa nala jooga waxaan wada
noolayn muddo qarni kudhow,intaas aan wada noolayn maanaan
yeelanin wax xidhiidh ah sida,saaxiibtimada
sakhsiga,darisnimada iyo wax wada cunka, dadkaasi waxay mar
kasta ahaayeen kuwa naga sii fogaada oo fogaashihii ay naga
fogaanayeen ay gaadhsiisy in ay isku caayaan magacanaga (Axmaar
Axmaar dhalay), laakiin soomaalidii hadda aan is baranay waa
kuwa ka furfuran kuwii nala daganaa,waxbaa wada
cunay,saaxiibaan noqonay,waan wada cabnay,mana jirro wax
irdho ah oo nakala dhex taala.marka waxaan ogaanay in dadka
aan wada noolnahayi ay uun nagu dirayeen dadka Soomaalida
kale ee aan mar hore is fahmi la'ayn, marka labadooda midkee
Soomaali ah,mar hadii luuqaddii iyo diintiiba ay isaga mid
yihiin?"
Waxay Itoobiyaanku
rajaynayaan in hadda ay qabsadeen wadan Soomaaliyeed oo ay
ku nool yiihin Soomali ka ilbaxsan kuwa Ogaadeenya daga oo
dhibaato badan ayna kala kulmi doonin joogitaanka Xamar iyo
maagaalooyinka kale ee Soomaliya.
Maanta waa in dib loo soo
nooleeyo ururkii SLY si mar kale cagta loo saaro wardadii
Xornimo raadinta soomaaliyeed,hadii taasi y dhci
waydo,hadalka xuseen caydiid ha loo dababaaldago waa
masiirka cusub ee soomaaliyeede.
Anagu hadaanu nahay
bulshada ay gumaysato Itoobiya ee Ogaadeenya waxaa hubaal ah
in gumaysigu uu ka quustay in uu ku raaxaysto
Goday,Qabridaharre,Wardher,Jigjiga dhagaxbuur IWM,waxaa
kale oo uu ka quusatay in uu nacfisto khayraadka rabbaaniga
ah ee ceegaaga ciidda Ogaadeenya, qoortana ma dhiibanayno
inta ay gabadh food lihi naga nooshahay.
Marka aynu iska kaashanno
halkankii soomaali wayn lagu xoraynayaye dhidhiciina bal wax
kasoo dhisa oo cadawgu ha ogaado in uu jiro wadani
Soomaaliyeed oo aan qaaybaynin duliga gumaysiga.
Ogaden Somali Community
Sa
ogadenscsa@gmail.com
|