DENMARK: SI MAAMUUSID LEH AYAA LOOGU GURMADAY
SOOMAALIDII LAGU DHIBAATEEYAY LANGESKOV
- Waxaa isku soo dubaridiid:
Ibraahim Saalax Aaden | SomaliTalk Yurub Email:
ibra88@hotmail.com
| April 21, 2005
"Dooni mayno cunsuriyad, joojiya cunsuriyadda,
magaallada way nagu filan tahay, nacayb uma hayno shisheeyaha iyo muslimiintaba"
hadalladaan waxay ahaayeen kuwii ku qornaa boorarkii ay siteen bulshada reer
Langeskov, kadib markay muddaaharaad ballaaran ay isugu soo baxeen, si ay u
muujiyaan taageerada ay u hayaan soomaalida deggan Langeskov, iyo inay aad uga
xun yihiin dhibaatada ka soo gaartay qaar ka mid ah dhalinyaradii cunsuriyiinta
ahaa.
Gabdhaha oo iyagana muddaahaaradaya |
Ejvind Højer Nielsen Duqamagaalada Langeskov |
Waxay ahayd fiidkii Arbacadii la soo dhaafay
markii aan gaariga soo dhigtay meel aamin ah, ka soo horjeedka xarunta booliiska
Langeskov si aan uga nabadgalo cunsuriyiinta deggan magaallada caanka ku noqotay
nacaybka shisheeyaha, gaar ahaan muslimiinta, dabadeedna iyadoo qaboow jira
ayaan cagta saaray waddadii i gaynaysay goobtii lagu ballansanaa ee dugsiga
Bakkegårdskolen.
"maalin wanaagsan, soo dhawoow" ayay ahayd
salaamihii dhagahayga soo gaarayay markaan dhexda u sii dhaafay boqolaal deenish
ah oo barxaddii iskuulka oo dhan buuxiyay. Waxaan jeclaystay dadkii goobtii
muddahaaraadka yimid oo isugu jiray rag & dumar iyagoo weliba ay weheliyaan
caruurtii ay dhaleen. Danta isu keentay dhammaantood waa inay muujiyaan siday
uga xun yihiin soomaalidii magaalladoodii lagu dhibaateeyay. "Waa inaynu hal
meel uga soo jeedsanaa dadka sida wanaagsan aan ula dhaqmaynin soomaalida deggan
Langeskov, dhambaalka aan doonayno inaan gudbinno waa inay na wada deeqdo
magaallada" ayuu yiri mid ka ah xubnihii ururada isboortiga ee soo qabanqaabiyay
muddaaharaadka. Khudbadahaas ka dib dadkii siday ballantu ahaydba waxay si toos
ugu dareereen xarunta degmada.
Iskuulka Bakkegprdskolen hortiis |
Doonimayno cunsuriyad |
Si hufan oo deggan ayay dadweynihii kor u
dhaafay 1000-ka ugu socdeen waddooyinka, iyagoo sita boorar iyo shumacyo wada
iftiimiyay hareeraha waddooyinka. Qoysaskii soomaaliyeed ayaa iyagu doorbiday
inay ku ekaadaan inay yimaadaan oo keliya xarunta degmada, hase ahaatee qoyskii
iyagu sida tooska gurigooda loogu soo weeraray afartii bishaan abriil aan ku
jirno ayaa dadkii waddada marayay ku oranayay oraahyo ay ka mid ahaayeen "waad
mahadsan tihiin, waan idinkaga mahad celinaynaa sida wanaagsan ee aad noo
taageerteen" iyadoo ugu danbeyntii dadweynihii muddaaharaadayay socodkoodii ku
dhammaaday bannaanka weyn ee ka soo horjeedda aqalka degmada Langeskov, halkaas
oo uu diyaar ku ahaa duqa magaallada Langeskov Ejvind Højer Nielsen.
Ugu horeyntii waxaa hadalkii furay Poul Eigil
Rasmussen oo ahaa isku-duba-ridihii dibad baxaan, isla mar ahaantaasna wax ka
dhiga dugsiga Bakkegårskolen. Macallinku wuxuu ka sheekeeyay sababta keentay
ujeeddada dibad baxaan, isagoo si waafi uga sheekeeyay dhibaatadii la soo
gudboonaatay qoys soomaaliyeed, kadib markii la soo weeraray gurigii ay
degganaayeen, iyadoo daaqaddii iyo albaabkii gurigii ay ku jireen la jebiyay.
Wuxuu falkaas xadgudubka ah ku tilmaamay wax aan loo dulqaadan karin, iyadoo uu
dhinaca kalena amaanay caruurta soomaaliyeed ee dhigata dugsiyada magaallada ku
yaala. "iskuulka aan ka shaqeeyo waxaan kula kulmay ubad soomaaliyeed oo si
wacan loo tarbiyeeyay, waxay jecelyihiin inay si wacan u dhexgalaan bulshada
deenishka, haddaba caruurta sidaas u wanaagsan miyaa mudan in midabka ay wataan
awgeed loogu dhibaateeyo, taasi waa hubaal inaan marnaba aqbali karaynin" ayuu
yiri Poul Eigil Rasmussen oo ii sheegay dhammaan ardaydii dhiganayay fasallada
toddobaad, siddeedaad iyo sagaalaad-ba aynan maalintii talaadada qaadanin
casharadoodii caadiga ahaa, iyagoo la daawadsiiyay filimaan ka hadlayay
dhibaatada ay bulshada ugu leedahay cunsuriyadda iyo midabtakoorka.
Cabdulle Yusuf Hanuun iyo xaaskiisa Saciido |
Taleefishinka Somtv AbdimalikIsak |
Intaa kadib, waxaa hadalka lagu soo dhoweeyay
Ejvind Højer Nielsen oo ah duqa magaallada Langeskov, wuxuuna ugu horeyntii
bogaadin u soo jeediyay dhammaan dadkii badnaa ee ka soo qaybgalay dibad-baxaan
lagu taageerayay soomaalida Langeskov, wuxuuna dhinaca kale si toos hadallo
kulul ugu soo jeediyay dadkii ka danbeeyay fal-denbiyeedkii lala beegsaday
qoyskii soomaaliyeed oo goor habeen saqda dhexe lagu soo weeraray gurigoodii.
"falkaan waa wax si weyn noo dhaawacaya.
Innagoo aanan kala saarin ruuxuu yahay qofka dhibaatada soo gaarayso ayaa waxaan
si weyn uga soo horjeedaa dilka iyo burburka loo gaysanayo dadka nala deggan"
ayuu yiri Ejvind oo si caro leh u weydiiyay dhalintii ka danbeysay falalkaan "wiilashaan
yaryar markay dhibaato u gaysanayaan soomaalida nala deggan miyaynan si fiican
ugu fekerin cawaaqib xumida ka imaan karta arrintaas, miyaynan si fiican ugu
fekerin cabsida iyo carada ay gelinayaan qoysaska soomaaliyeed inuu innaga nagu
soo laabanayo? miyeynan ku fekerin dhaawaca iyo welwelka ay gaysanayaan inuu
qabsan karo qoysaskooda?, miyeynan ku fekerin falalka ay samaynayaan inuu si
weyn u dhaawacayo mustaqbalkooda" ayuu misna yiri Ejvind Højer Nielsen oo
sheegay in difaaca soomaalida maalmihii ugu danbeeyay uu difaacay ay keentay in
si shakhsiyan loo soo weeraro.
"hadallo aan habboonayn ayaa taleefanka la iigu
duubay, iyadoo dadkii i soo wacayay ay qarsoodi ka dhigayn nambaradii ay ka soo
wacayeen, taasoo sababtay inay afadayda/xaaskayga aynan jeclaysan inay iyadoo
keligeed ah joogto guriga" ayuu haddana markale yiri, wuxuuna sheegay in
maamulka degmada ay diyaar u yihiin sidii ay uga hortagi lahaayeen dhibaato kale
oo loo gaysto dadka deggan magaallada.
Hadalkii duqa magaallada kadib waxaa
mikrofoonka lagu soo dhoweeyay wiil soomaaliyeed oo ka mid ahaa dhalinyaradii
dhibaatada soo gaartay, isagoo hadalkiisii ku soo koobay "waxaan hadda dareemi
karnaa nabadgelyo, dhammaantiin waad mahadsan tihiin" ayuu yiri Fahmi oo ka mid
ahaa dhalinyaradii soomaaliyeed ee dhaawacyada la soo gaarsiiyay kadib markay ka
yimaadeen naadi ay ku kulmaan dhalinyarada ka yar da'da 18-ka sanno. "waa nasiib
badnahay, habeenkaas innagoo qiyaastii shan dhalinyaro soomaali nahay ayaa waxaa
na soo weeraray dhalinyaro deenish ah oo watay gawaari iyo mootooyin, 3 naga mid
ah way carareen, hase ahaatee anniga iyo wiil kale ayay na qabteen, si naxariis
darro ah ayay noo dileen, anniga wiil iyaga ka mid ah ayaa dhalo uu sitay madaxa
iga dhuftay, hadday dhalada jabtay u soo gudbi lahayd maskaxda waan dhiman lahaa,
Illaah ayaa i badbaadiyay" ayuu igu yiri Fahmi oo isagoo yar yimid dalka
Denmark.
Waxaa khudbadihii la jeedinayay heeso ka
hadlayay ay dhibaatooyinka cunsuriyadda ayna qaadayeen ardayda dhigata dugsiga
Bakkegårskolen, waxaana goobtii muddaaharaadka ka soo qaybgalay suxufiyiin fara
badan oo ka kala socday taleefishinka koowaad iyo labaad ee Denmark oo si toos
uga soo tebinayay goobtii muddaaharaadka, dhinaca kale waxaa iyagana joogay
suxufiyiin kale oo ka socday dhowr wargaysyo oo ka soo baxa guud ahaan dalka,
halka tv-ga soomaaliyeed ee online-ka laguna magacaabo Somtv ay goobjoog ka
ahaayeen, waxaana dhacdada muddaaharaadka iyo wareysiyada qoysaska soomaaliyeed
duubayay weriyaha iyo tifaftiraha tv-ga somtv Abdimalik Isak (Abdi Cadde).
Amaano soomaalida Langeskov |
Saciido Shekh oo umahad celinysa deenishka |
Dhammaan soomaalida reer Langeskov ayay farxad
weyn gelisay dibad-baxaan looga soo horjeeday cunsuriyadda, waxayna ii sheegeen
gaar ahaan qoyskii iyaga la soo gudboonaatay dhibaatada inay hadda dareemayaan
xoogaa nabadgelyo. "welwelkii iyo cabsidii nagu jirtay waxaan dareemaynaa inaan
xoogaa hadda ka fiicanahay, isma aan lahayn tiradaan oo dad ah ayaa dartiin u
soo dibad baxaya oo idin taageeraya" ayeey tiri Saciido Sheekh. "wax weliba
waxaa noogu darnaa caruurteenii oo aanan si fiican u seexan habeeno badan, kadib
markii la soo jebiyay daaqaddii qolkii ay jiifeen caruurta, weerarkaas wuxuu
xitaa si weyn u dhaawacay waxbarashada caruurteena, hadda waxaan ku rajo
weynahay inay wax weyn iska baddali doonaan" ayuu yiri Cabdulle Yusuf kuna magac
dheer Hanuuniye oo ah fannaan ay soomaali badan taqaano.
Guud ahaan dadka deggan degmada Langeskov ayaa
lagu qiyaasaa ilaa 6000 qof, halka qoysaska soomaaliyeed ay gaarayaan ilaa 6
qoys, waxayna intooda soo deggeen wixii ka danbeeyay sannadkii 2002-ka. Waxaa
magaallada Langeskov aad ugu dhow magaallada 3-aad ee Odense oo ay ku nool
yihiin soomaali tiradooda lagu qiyaasay ilaa 1700 qof. Qoysaska shisheeyaha ee
la siiyo degganaanshaha dalkaan ayaa wuxuu sharciga shisheeyaha loo dejiyay dhigayaa
inay degganaadaan magaallada ay dowladda u garato, iyagoo aanan awood u lahayn
inay ka guuraan magaalladaas ilaa 3 sanno. Sidaas darteed ayaa qaar ka mid ah
qoysas soomaaliyeed la soo gudboonaada dhibaatooyin isugu jira cunsuriyad, shaqo
la'aan iyo iyadoo ay u dheer tahay iyagoo aqoon fiican u lahayn luqadda iyo
dhaqanka dadyowga ay la deggan yihiin.
Qoraalki
iyo isku soo dubaridiid:
Ibraahim Saalax Aaden | SomaliTalk Yurub
Email:
ibra88@hotmail.com
April 21, 2005
Hoos ka akhri Warkii April 19, 2005
DENMARK:
DIBAD-BAX LAGU TAAGEERAYO QOYS SOOMAALIYEED OO LA SOO
WEERARAY
- Waxaa isku soo dubaridiid:
Ibraahim Saalax Aaden | SomaliTalk Yurub Email:
ibra88@hotmail.com
Waxaa laga joogaa labo
usbuuc markii qoys soomaaliyeed oo deggan koonfur-barri Jaziiradda lagu
magacaabo Fyn ee dalka Denmark ay soo weerareen dhalinyaro u dhalatay
Denmark, iyagoo jebiyay daaqaddii guriga, halka albaabkana ay isku dayeen
inay jabshaan, hase ahaatee nasiib darro ay awoodi waayeen kadib markay
deriskii la degganaa ay ku soo baxeen.
Magaallada Langeskov oo ah
magaallo aad u yar, ayaa soomaalidii degganayd waxay durbadiiba la xiriireen
xarumaha dowladda ee magaallada, waxayna dhinacooda madaxdii degmada,
booliiskii iyo guud ahaan shaqaalaha ku shaqo leh shisheeyaha ugu yeereen
soomaalida kulan degdeg ah.
“Sida aan anniguba xaq ugu
leeyahay degganaanshaha magaallada ayaad idinkuna si la mid ah xaq ugu
leedihiin inaad degganaataan magaallada, waxaan aad uga xumahay wixii idin
soo gaaray, waxaadna ogaataan inay booliiska ay tallaabo adag ka qaadi
doonaan kuwa doonaya inay sumcad xun u soo jiidaan magaalladeena, oran maayo
falkii la idin geestay waa weerar qudha ee waa cunsurunimo cad” ayuu yiri
Ejvind Højer Nielsen oo ah duqa magaallada Langeskov, isagoo kana codsaday
soomaalida inay muujiyaan wada shaqayn fiican si wadajir looga hortago
inaynan soo noqon arrimahan oo kale.
Maalintii arbacada la soo
dhaafay ayaa waxay booliiska magaallada Odense gacanta ku dhigeen oo xireen
7 dhalinyaro deenish ah, hase ahaatee hal qof ayaa si ku meel gaar ah ugu
sii jiraya xabsiga ilaa muddo bil ah, halka inta kale la soo daayay. “Soo
daynta la soo daayay ma ahan inaan waxna lagu helin, laakiin waxaad ogaataan
inay weli harsan tahay xukunkooda maxkamadda” ayuu igu yiri Vagn ahna qaybta
booliiska magaallada Langeskov mar aan kula xiriiray khadka taleefanka.
Haddaba,
waxaa caawa oo talaado ah magaallada Langeskov ka dhici doona dibad-bax aad
u weyn ayna soo qabanqaabiyeen ururrrada isboortiga ee magaallada, waxaana
si taageero ahaan uga soo qaybgali doona Kamal Qurashi oo ka tirsan
baarlamaanka dalka Denmark. “waxaan uga soo qaybgalayaa inaan soomaalida u
muujiyo taageerada aan u hayo, dhinaca kale dowladda mowqifkeeda ku aaddan
arrintan xadgudubka maxaynu u maqli weynay” ayuu yiri Qurashi oo daqiiqado
yar ka hor laga wareysanayay mid ka mid ah raadiyayaasha ka jira Jaziiradda
Fyn.
Waxaa
la filayaa in muddaaharaadkaan lagu taageerayo soomaalida deggan Langeskov
uu ka hadlo duqa magaallada angeskov Ejvind Højer Nielsen, qaar ka mid ah
soomaalida deggan magaallada iyo dabcan qabanqaabiyayaasha ururrrada
isboortiga ee ka jira magaallada.
Guud ahaan saxaafadda
kuwooda isugu jira taleefishinnada, wargaysyada iyo raadiyayaasha oo
dhan ayaa goobta muddaaharaadka si toos uga soo tebin doona, halka
dhinaceenana SOMALITALK.COM aan iyadoo faahfaahsan insha Allaah idiin
soo gudbin doono siday u dhacdo dibad-baxaan lagu taageerayo soomaalida
deggan Langeskov.
daaqadda aqolka ay jiifeen carurta
Ibraahim Saalax Aaden | SomaliTalk Yurub Email:
ibra88@hotmail.com
WARARKII HORE
EE SOOMAALIDA DENMARK... GUJI
Faafin: SomaliTalk.com |April 19, 2005
Kulaabo bogga www.SomaliTalk.com
|