{Jabuuti} Maxay ka yiraahdeen doorashadii Obama Gudoomiye ku
xigeenka Golaha Dhexe Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya ahna
xiligan kusimaha Gudooomiyaha Is-bahaysiga iyo xubno kale oo
Is-bahaysiga ka tirsan
- Cabdiraxmaan cabdishakuur " dadka Soomaaliyeed waxaan
leeyahay, khaasatan kuwa jooga Mareykanka, inay isku dayaan…
"
- Dr. Maxamed Xasan Aadan " waxaana qabaa in
doorashadiisa ay dhashey, maamul xumadii ka timid Bush… "
- Cabdi Abshir Dhoore " dadka madow ee ku nool
Mareykanka waxay dareemayaan, waan dareemi karaa "
Gudoomiye ku xigeenka Golaha Dhexe Is-bahaysiga Dibu-xoreynta
Soomaaliyam ahna xiligan kusimaha Gudooomiyaha Is-bahaysiga
Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame, Dr. Maxamed Xasan Aadan iyo
Cabdi Abshir Dhoore oo aan si gooni gooni ah ugala kulmey
Hoteelka ay ka degan yihiin Caasimada dalka Jabuuti ee Imperial,
islamarkaana aan wareysiyo kala duwan kala yeeshey aragtidooda
ku aadan doorashada Madaxweynihii 44-aad ee dalka Mareykana
Barak Obama ayaa waxay soo dhaweeyeen doorashada Madaxweynaha
cusub ee dalka Mareykanka.
Cabdiraxmaan cabdishakuur " dadka Soomaaliyeed waxaan
leeyahay, khaasatan kuwa jooga Mareykanka, inay isku dayaan… "
Cabdiraxmaan Cabdi shakuur Warsame
Gudooomiye ku xigeenka Golaha dhexe Is-bahaysiga Dibu-xoreynta
Soomaaliya, ahna kusimaha Gudoomiyaha Is-bahaysiga Cabdiraxmaan
Cabdishakuur Warsame ayaa ugu horey doorashada Madaxweyanah
cusub cusub ee dalka Mareykanka Barak Obama waxaa uu yiri " waan
soo dhaweyneynaa guusha Barak Obama ee loo doortey Madaxweynaha
wadanka Mareykanka, waxaan rajeynayaa inay xiriir cusub u furto
dunida inteeda kale oo kala dhexeeya, waxaan keloo rajeyneynaa
siyaasada cusub ee uu la imaandoono Obama in ay wax ka tarto
gobolada colaadaha iyo dhibaatooyinka mashaakilka ay ka jiraan
oo ay Soomaaaliya ka mid tahay, waxaana is leeyahay waana waa
cusub oo Mareykanka u baryey "
Mar uu ka hadlaayey sababta uu uga abaarey dhinaca colaada
arimaha siyaasada Maraykanka ayaa wuxuu yiri "xiriirka baryahaan
dambe ee uu Maraykanka la lahaa caalamka, wuxuu ku jirey laba
dagaal oo kala ah kuwo uu si toos ah ugu jiro iyo kuwo uu si
daddban ugu jiro, kuwa sida tooska ah lugta ugu leeyahay waxaa
ka mid ah Ciraaq iyo Af-gaanistaan, wixii ka dambeeyey dhacdadii
11 Septambar, sidey u dhacdeyba siyaasadii Maraykanka waxay ku
dhisneyd, la dagaalanka Argagixisada, taasoo keentey inay ku bur
burto haanti fara badan iyo naf badana lagu waayo, ciraaq oo
dhan ayaa dhulka la dhigey, Af-gaanistaan ayaa la bur buriyey,
wadamo kale oo Soomaaliya ay ka mid tahay ayaa weeraro lagu
qaadey, cid kasta oo hadasha waxaa loogu hanjabey in lugta la
marinayo, waxaana hadaladiisa ka mid ahaa Bush " inaad nala
jirto iyo inaad naga jirto wax ka dhexeeya ma jirto aduunka ",
marka siyaasada ku dhisan cadaan iyo madow oo dagaal iyo colaad
ku dhisan ayuu noqdey sawirka Mareykanka, taas ayaa keeneysa,
wajiga cusub ee Mareykanka in laga fisho taas wax ka bedelan ".
Mar uu ka hadlaayey Maadaama aad tahay xubin ka tirsan
Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya, islamarkaana aad soo
dhasweysey doorashada Barak Obama ee ka dhacdey dalka
Mareykanka, sow lama dhihi karo waa arin la yaab leh ?! wuxuu ku
jawaabey " Is-bahaysigu waa qayb Soomaaliya ka mid ah,
Soomaaliyana waa qayb Afrika ka mid ah, Afrikana waa qayb
aduunka ka tirsan, Madaxweynaha Mareykanka saameyn ayuu ku
leeyahay aduunka, ha ahaato mid adag ama mid fududba, qayb ayaan
ka nahay dadkaas saameynta ay ku yeelaneyso, marka inaan ka
hadalno ama aan la socono oo aan fiirino, waa wax iska caadi ah
oo dabiici ah, waxayna ku xiran tahay, tiimka uu u dhiso arimaha
dibada, gaar ahaan bedelka Jenday ferezar oo ah kaaliya
xog-hayaha arimaha dibada dalka Mareykana ee Afrika, cida loo
wakiisho siyaasada ay la timaado, khaasatan cida qaada faylasha
arimaha Soomaaliya, marka waa arin u baahan in lala socdo iyo in
lasyku dayo in la saameeyo, markaa la socodkeeda iyo ka
hadalkeeda waxaan u arkaa shey dabiici ah ".
Ma jirtaa fariin aad u direyso Madaxweyanaha cusub ee Mareykanka
Barak Obama iyo dadka Soomaaliyeed ee Akh-risanaya fikirkaada
ayaa wuxuu ku jawaabey " Obama waxaa ku filan fariimaha aduunka
uga imaanaya, intii cod bixinta ay socotey iyo inta
diyaargarowga doorashada ay socotey ee uu ku raadinayey
madaxweynenimada, aduunka oo dhan waxay ka sameeyeen fal celis,
waxaana loo arkey nin la yimid aragti cusub, waxa loogu
tahniyadeeyey waxaa ka mid ah, ninkii ugu horeeyey madaxweyne
madow ah inuu noqdo, aabihiina muslim yahay, ku noolaa wadamo
aduunka kala gedisan, fahmey dhibaatada lagu hayey dadka madow,
fahamsan wadankiisa iyo aduunka dhibaatada kala haysata, waxaana
filayaa fariin inta ku filaan inuu haysta, waxa ka imaanaya
doorashadiisa dhinaca aduunka, ka Soomaali ahaana fariintaas
guud ee aduunkaa ka imaanaysa inay qayb ka noqoto ayaan qabaa,
in Mareykanka uu u soo jeesto, dhinaca nabad raadinta iyo
bixitaanka ciidamada Ethopia, inuu gacan ka geysto, dhaqaalihii
iska furnaa ee lagu bixinayey la dagaalanka argagixisadana in
dib loo eego, Ethopia oo dagaalkaas dhaqaalo fara badan ku
heshey iyo taageero kaleba, una soo jeesto Soomaaliya iyo Afrika
guud ahaan xasiloonida wadamadaasi looga shaqeyn lahaa oo ay
kula sinaadaan wadamada intooda kale dhinaca Horumarka, hadii
Obama intaas ay gaareyso aniga waa iga intaa, dadka Soomaaliyeed
waxaan leeyahay, khaasatan kuwa jooga Mareykanka, inay isku
dayaan in ay saameeyaan, siyaasada arimaha dibada ee Mareykanka
ku aadan Afrika, gaar ahaan Soomaaliya, dadkuna aad bay u
garanayaan meelaha arimahaas laga saameeyo, ee waa inay ku
dadaalaan arinkaas ".
Dr. Maxamed Xasan Aadan "waxaana qabaa in doorashadiisa ay
dhashey, maamul xumadii ka timid Bush… "
Dr. Maxamed Xasan Aadan
Dr. Maxamed Xasan Aadan oo ah xubin Golaha dhexe Is-bahaysiga
Dibu-xoreynta ahm islamarkaana ah, hanti dhowrka guud ee
Is-bahaysiga oo aragtidiisa ku aadan doorashada Madaxweynaha
cusub ee dalka Mareykanka Barak Obama waxaa uu yiri " doorashada
Barak Obama waa is-bedel guud oo caalamka ku dhacay, waxaana
qabaa in doorashadiisa ay dhashey, maamul xumadii ka timid Bush,
aduunka oo dhan wuxuu ka wada dhigey meel Xabad ka wada fiiqeysa
oo dhiig iyo dhisaastar uu ka jiro, wuxuuna ka faa’iideystey
fikirkiisa cusub oo soo jiitey oo la yiraahdo, Is-bedel, waxaana
rajeynayaa in aduunka oo dhan uu Is-bedel ku sameeyo, hadaa
nahay dadka Soomaaliyeed waxaa nahay dadka ugu baahida badan oo
qaba in la helo Is-bedel " ayuu yiri Dr. Maxamed Xasan Aadan.
Mar uu k hadlaayey Sababaha baahida ay ugu qabto Is-bedelka
dalka Mareykanka ayaa wuxuu yiri " anagu waxaanu nahay maanta
dadka aduunka ugu jilicsan, waxaana ku kala daadsanahay aduunka,
dalkeena waxaa ka socda dagaalo sokeeye wax ka badan 18 sano,
waxaana u baahanahay, inaan helno siduu Bani’aadamka uu u
noolyahay oo kale sida nabadgelyo, kala dambeyn iyo maamul u
hura Ummada Soomaaliyeed inteeda badbaadey oo gaarsiiya in ay ku
noolaato, maadaama Madaxweyne Bush uu qaatey dagaal iyo
Cabsigelin joogto ah, taasina waxaa soo qaatey wadamo fara badan
oo ka tirsan dunida oo koobi ku sameeyey, wadadda uu marey Bush,
iyagoo kaga faa’iideysanaya danahooda istiraatiijiyadeed,
anaguna waxaanu nahay dadka saameynta tooska ah ku yeelatey
dhibaatadaas, sida Dowlada Ethopia iyo maamulka u adeegaya ayaa
loo adeegsadey arintaas, waxaana lagu dhibaateeyey shacabkeena
ooo si cad ayuu inoo taabtey dagaalkaas iyo cabsigelintaas,
waxaana aad ugu faraxsanahay Obama inuusan soo qaadin 11
Septembar ".
" Maxaayeeley Is-bahaysigu dadkiisu waa Bani’aadam, wixii wanaag
ah ee soo jiita, hadii Mareykanka uu sameyn lahaa wax wanaag ah
waan u Hambalyeeyn lahayn, wey jirtaa inaan sheki ka qabno oo ah
muxuu ka sameyndoonaa siyaasada dibada, sababtoo ah dhaawac baa
nagu yaala oo isbedelka waan sugeynaa, laakiin hadana waxaan
aaminsanaha, Is-bedelka caalamka oo dhan saameyn ayuu ku
yeelandoonaa, anaguna waxaanu nahay kuwa ugu badan ee ka
faa’iideysan doona ayaan is leeyahay anigu " ayuu yiri mar uu ka
jawaabayey su’aal ahayd Doorashadaan lagu dooranayo Madaxweynaha
dalka Mareykanka, in xubin ka mid ah Is-bahaysiga uu soo
dhaweeyo sow lama dhihikaro waa arin aad layaab u ah ?!
Mar uu ka jawaabayey ma jirtaa fariin aad u direyso
Madaxweyanaha cusub ee Mareykanka Barak Obama iyo dadka
Soomaaliyeed ee Akh-risanaya fikirkaada ayaa wuxuu yiri
"Fariinta aan u dirayo Madaxweynaha Mareykanka ayaa waxay tahay,
waxaan rajeynayaa inuu ka faa’iideysto baahida aduunka, sababtoo
ah aduunka bur bur ayaa ka dhacay, waxaa loo soo joogsankaro waa
in aduunyada lagu wada noolaado nabadgelyo, lagana wada
faa’iideysto khayraadka caalamiga ah, waana arinta uu ka
faa’iideystey ee u ku noqdey Madaxweynaha Mareykanka, waxaana
rajeynayaa inuusan dayicin fursadaas, dadka Soomaaliyeed waxaan
leeyahay, Bani’aadamku kuma noolo waxa uu cuno, wuxuu kaloo ku
nool yahay rajada ee hana rajo tirina, sababtoo ah is dil, dhac
iyo baaba’a waan ka soo daalney, qabiil iyo casabiyad waan ka
soo daalney oo meesha ay na dhigtey waan ognahay, Obama
taariikh-diisa ninkii akh-ristey way ku filan tahay halka uu ka
yimid iyo maanta in aduunka oo dhan uu liid gareeyo, Qabiil iyo
Casabiyad kuma gaarin ee wuxuu ku gaarey mabda’a ayuu ku gaarey,
xitaa haba qaldanaatee dadkooda waxay ku heshiiyeen ayuu qaatey
oo dadka aysan ku dhibaateyn ooo ay danahooda ku gaaraan,
qabiilka iyo casabiyada Islaamku wuu inkirey iyo nolosha
madaniga ah iyo ilbaxana ee aan joojino oo aan kuwada noolaano
nabad, ruuxii madaxnimo rabo wuxuu doono halayimaadee Ummada ha
kasbado " ayuu hadalkiisa ku soo gebagebeeyey Dr. Maxamed Xasan.
Cabdi Abshir Dhoore " dadka madow ee ku nool Mareykanka
waxay dareemayaan, waan dareemi karaa "
Cabdi Abshir Dhoore
Sidoo kale Cabdi Abshir Dhoore oo isna ah xubin ka tirsan
Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya ayaa qaba fikirkan " waa
fursad qaali ah oo dadka madow ee caalamka u soo hoyatey, dadka
madow ee ku nool Mareykanka waxay dareemayaan, waan dareemi
karaa, aniga mudo laba sano ayaan ku noolaa Mareykanka, dadka
madow ee caalamka ku nool waxay u tahay tusaale fiican oo ku
dayasho mudan, in ay higsadaan meeshaan iyo meelo ku dhow dhow,
sababtoo ah Barak Obama wuxuu ka yimid wadan nala deris ah,
waana wax lagu faanikaro, marka xiga Soomaali wadankeeda
mudooyinkii dame waxay ku sugan tahay oo siyaasada Mareykanka u
badneyd, siyaasad xag jir ah oo xaga dagaalka u dhow, in
is-bedel weyn uu ku dhawco siyaasada Mareykanka oo hadana nin
madow madax ka noqdo oo hadan ka yimid Bariga Afrika, waxaan
qabaa in dadka Soomaaliyeed ay la yimaadaan taxadar, midnimo iyo
fikr siyaasi ah inay jirto fursad qaali ah, waxaana
aaminsanahay, Soomaaliya waxay ku taalaa gobol aad iyo aad u
xiiseynayaan dunidu, Mareykankuna uu ka mid yahay oo is
tiraatiiji ah, maadaama ay sidaas jirto, waxay ka mid tahay
siyaasadaha uu wax ka qorsheynayo Barak Obama, waxaana filayaa
hadii ay helaan Ummada Soomaaliyeed midnimo iyo kala dambeyn,
inay fududaandoonto dhibkii ay ku jireen inay kaa baxaan " ayuu
yiri Cabdi Abshir Dhoore.
Ma jirtaa fariin aad u direyso Madaxweyanaha cusub ee Mareykanka
Barak Obama iyo dadka Soomaaliyeed ee Akh-risanaya fikirkaada
ayaa wuxuu yiri " Barak Obama waxaan hubaa inuu la kulmey
Soomaalida ku nool dalka Mareykanka, waxaana ka codsan lahaa
waxa ay u sheegeen Ummada Soomaaliyeed ee uu la kulmey inuu
fuliyo ee ah si nabad gelyo ah oo aan xoog ku jirin, Ummada
Soomaaliyeed dareenka ay dareemeyso oo ah Mareykanka wadankooda
faraha kula jiro, in xal nabadeed loo raadiyo,
Mar uu ka hadlaayey Maadaama aad tahay xubin ka tirsan
Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya, islamarkaana aad soo
dhasweysey doorashada Barak Obama ee ka dhacdey dalka
Mareykanka, sow lama dhihi karo waa arin la yaab leh ?! waxaa uu
ku jawaabey
" Is-bahaysiga Dibu-xoreynta Soomaaliya waa Urur siyaasi ah,
ujeedooyinkiisa waxaa ka mid ah, in wadankiisa ciidamada Ethopia
gacanta uu ku hayo uu ka bixiyo, kadibna hogaanka dalka uu ka
qayb galo, sababta ciidamada Ethopia ay usoo galeen dalka
Soomaaliya ayaa waxay ahayd Argagixiso la dirir, ereygaasna
qeexid dhab ah wax u hayso lama arko, siyaasada uu Barak Obama
uu ku hadley fulinteeda oo laga rajeynayo, in caalamka si nabad
iyo wadahadal wax lagu xaliyo oo aan la isticmaalin xoog Ummada
Soomaaliyeed maslaxad badan ayaa ugu jirta, wax la yaab ahna
looma arko, maraykanku wuxuu ka mid yahay quwadaha ugu waaweyn
caalamka, in wada shaqeyn ay dhaxmarto Is-bahaysiga dan baa ugu
jirta ".
Ma jirtaa fariin aad u direyso dadka Soomaaliyeed ee
Akh-risanaya fikirkaada ayaa wuxuu yiri " dadka soomaaliyeed wey
kala horeeyaan, dadka Soomaalida ee Aqoonyahanka ee ku nool
Mareykanka, waqtigan xaadirka ah waxaa jirta fursan ay ku
gudbiyaan Ummada Soomaaliyeed waxay rabaan, marka uu la wareego
xafiiska Obama, in qoraalo badan ay geeyaan aqalka Cadd ee
Mareykanka Ummada Soomaaliyeed dhibka ay ku jirto la horgeeyo,
waxaan qabaa in Ummada Soomaaliyeed ay dadaalkaas ay muujiso "
ayuu fikirkiisa kusoo koobey Cabdi Abshir Dhoore.
Halka Cali Yuusuf Cumar (Koranto) oo shaqaalihii caymiska
Soomaaliya ka mid ahaan jirey oo hada ah dadweynaha ku nool
Caasimada dalka Jabuuti uu qabo fikr ah" Waxaa imaan doona
Isbedel, sababtoo ah waxaa laga bixidoonaa hawlihii adkaa ee ay
keeneen Xizbiga Jamhuuriga, waxaana rajeyneynaa in Obama iyo
Xizbigiisa ay ku soo dabaalaan aduunka "
Laakiin Barak Obama oo noqdey Madaxweynihii ugu hadal haynta
badnaa Qarnigan 21-aad oo asal ahaan ka soo jeeda dalka Kiiniya,
is-bedelka uu ku sameyn doono siyaasada dalka Mareykanka iyo tan
caalamka ayaa ah mid Indho add adag lagu eegi doono, hadii ay
fusho arintaas, inkastoo siyaasadaha guracan ee Mareykanka uu
kula dhaqmo dunida inteeda kale aysan ahayn wax lagu bedelikaro
200 oo Week, islamarkaana ku eg sanadka 212-da, inkastoo ay
tahay hadalada is dabajooga ah ee ka soo yeeraya Hogaanka
Xizbiga Dimoqoraadiga uu yahay mid soo jiidasho leh, hadana wali
ma cada Is-bedelka dhabta ee uu u baahan yahay Mareykanka in
lagu sameeyo, siyaasadiisa dibada. waayo marka dib loo eego
Madaxweyneyaashii isaga ka horeeyey waxay ahaayeen kuwo ku
socdey qorshe la dejiyey ugu yaraan labaan sano ka hor, inta
hawshu ay socota caalamka waxaa loo tusayey mid la fulindoono
mustaqbalka dhow balse ma dhaceynin, halka Madaxweyne Bush-ka
baneynaya jagadana in badan oo ka mid ah dadka dunida waxay u
arkaan nin dagaal hawshiisa ku dhameystey, balse marka uu jagada
ka dego, ayaa waxay su’aali ka taagan tahay fariimaha dib ugu
soo noqondoona ka jawaabistooda mustaqbalka dhow iyo kan fogba,
dowladaha caalamkuna waxaa ku imaandoono caqabadaha hada jira
kuwa ka daran, hadii aysan isla fahmin, halka ay dabeylaha
dulmanayaasha ay ku socdaan iyo kuwa geysanayaba.
Maxamed Macallin Cismaan (All-man) Somalitalk Jabuuti
fatxumaalik@hotmail.com