Daabaco Boggan | Print

 Cadde Muuse Caburinta ka Dhaaf Shacabka Puntland

• Waxaa qoray Xuseen Cabdi Ciise
  Hussein_abdi@hotmail.com

  ---

Soomaaliya waxay soo martay ugu yaraan saddex nidaam maamul oo kala duwan oo uu ugu horreeyey kii ku dhisnaa habka xisbiyada badan asagoo aan waxba ka badalin habmaamulkii gumaysigii ka horreyeey ee xukunka u dhiibtay isagoo usoo tababartay dad uu ku kalsoon yahay oo habkiisii sidiisii u raaca aanna waxba ka badalnayn oo gumaysigii uu dad ahaan uga baxay wadanka laakiin uu maamul ahaan u joogay wadankii hadday ahaan lahayd dhanka Dhaqaalaha, Siyaasadda iyo maamulka toona. Xukunkii xukuumaddaas wuxuu noqday mid ku salaysan musuqmaasuq iyo wax isdabamarin uusan qofka Soomaaliga ahi uusan helin wuxuu xuquuq ugu lahaa dawladda, ha ahaadaan dhanka caafimaadka, shaqada, daryeelka dadweynaha, nabadgalyada.

Waxaa ku xigay kii Kacaankii 21 Oktoobar oo uu hoggaaminayey allaha u naxariistee Jaalle Maxamed Siyaad Barre asagoo markaas ahaa Taliyaha Ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliya afgambi aan dhiig ku daadanna ku qabsaday wadanka kadib markii la dilay Madaxweynihii wadanka Mudane Cabdirashiid Cali Sharma’arke oo asagu xukunka ku qabsaday doorasho ay xisbigiisu tirada ugu badan ee xubnaha Baarlamaankii Soomaaliya ee waqtigaa jiray ku guulaystay. Xukunkii Jaalle Maxamed Siyaad Barre wuxuu ahaa xukun ku dhisan habka Hantiwadaaga Cilmiga ku dhisan, kaasoo ka fog Shareecada Islaamka lagana minguuriyey wadanka Ruushka oo ay markaas isku dhawaayeen. Xukuumaddii Siyaad Barre waxay caburisay dadkii, waxay hor istaagtay saxaafaddii xorta ahayd, waxay laysay culamadii, saraakiishii ciidamada, aqoonyahanaddii, waxay lumisay kalsoonidii dadweynaha, laakiin waxay ku dadaalaysay in ay shanta Soomaaliya soo celiso waqtiyadii xukunkeeda u horreeyey, waxay wadanka aysan keenin Ciidammo cadow ku ah mustaqbalka iyo aayakatalinta Soomaaliya, waxay samaysay Waxbarasho lacag la’aan ah laga bilaabo dugsi hoose illaa jaamacad iyo PhD taasoo wadanka mustaqbal fiican u horseedi lahayd haddii uu heli lahaa maamul wanaagsan inkastoo faragalintu ay dibadda ka socotay loona adeegsaday gacmo soomaaliyeed oo ayagu dalkooda gacmohooda ku burburiya si ay u gaaraan ahdaaftooda iyo cidda ay gacanta ka helayaan labadaba. Aakhirkii waxaa ugu dambaysay inay bankiyadii kacaan, in aamaankii uu ciriiri galay, in xarkii taleefanada la goosto, in birihii ama tuubooyinkii biyaha lala baxo, in shaqaalihii mushaarkii ay lahaayeen ay waayaan iyo in ugu dambayntii xabbadii ka bilaabatay suuqaqii muqdisho kadibna lagu yaaco oo qofwaliba meeshii uu ku ogaa qof uu ciil qabay ku raadsaday si uga aarsado taasoo sababtay in waalidkii ay caruurtoodii ka cararaan, in caruurtii oo aabohood maanta shaqo tagay maydkiisii loo keeno amaba illaa iminka aysan ka war haynin caruurtii meel aabohood ku dambeeyey.

Waxaa ugu dambeeyey xaaladdii fowdada ee cuntay wax kasta oo nafi ku jirtay iyo waxaysan nafi ku jirin intaba. Xaaladdan fowdada oo waddankeennu ku jiray inka badan 15 sano waxaa samaysmay maamullo aan waxba dhaamin kuwii ka horreeyey kuwaas oo danohooda ka hormariya danaha dalka iyo dadka

Waxaa la wada ogsoon yahay in haddii shacab la cadaadiyo ay marka dambe xarigga goostaan taas waxaa tusaale u ah waddamo aan ahayn Soomaaliya sida wadanka Indonesia, Georgia, South Africa iyo Soomaaliya oo ilaahay ka dulqaaday qabqablayaashii calooshood u shaqaystayaalka ahaa ee haddana u adeegayey dano shisheeye leeyahay iyo dawladdii kaligi taliska ahayd. Indonesia wuxuu xukumayey suhaarto muddo kabadan 30 sano waxaa ilaahay qadaray in markii shacabkii ay waxay dawladooda ka filaayeen ka waayeen ay muddo bil iyo bar ah mudaharaadyo jidadka isugu soo baxeen iyagoo leh Suhaarto ku doonimayno, illaa uu is casilay Suhaarto iyadoo aan xabad lagu ridin.

Georgia waxay ahayd meeshii doorashada dadka la musuqmaasuqay ka dibna ay dadweynihii reer Georgia iyadoo qabowga iyo barafka ugu daran ay dhacayaan haddana si ay u xaqiijiyaan go’aankooda in ay u adkeysanayeen wax kasta oo ku dhacayey hadda in booliisku ku buufinayey sunta dadka kaga ilmaysiisa burarna la dhacayeen.

South Africa waxay ahayd meeshii ay xukumi jireen caddaanka tirada yare ee asalkoodu ahaa Ingriiska, dadkii waddanka lahaa ee madowga ahaa ee tirada badnaa wax xuquuq ah oo ay wadankooda kheyraadkiisa ku lahaayeen ma jirin sidaa daraadeed waxay halgan u galeen inay iska xoreeyaan caddaankii tirada yaraa waxaana hoggaaminaysay halgankoodaas jabhaddii la oran jiray ANC (African National Congress) oo uu hogaaminayey Nelson Mandella oo xabsi ku jiray muddo ka badan 30 sano markii ay madowgii ka awood roonaadeen caddaankii tirada yaraa ee xukumayey muddo nus qarni ka badan ay markii dambe u ogolaadeen dadkii madoobaa xuquuqdoodii Nelson Mandella xabsigii ka soo baxo illaa uu madaxweyne ka noqday Koofur Afrika isagoo si xor ah loo soo doortay.

Soomaaliya waxay ahayd meeshii ay shacabka Soomaaliyeed kala kulmeen dhibaatooyin farabadan oo ay ka mid ahaayeen dil, dhac, bililiqaysi, kufsi iyo barakac farabadan oo ay geysteen jabhadihii qabiil iyo dawladdii kalagi taliska ahayd ee cilmaaniga ahayd. Soomaaliya waxaa ka dhacay wax aan ka dhicin wadan adduunka ah sida dil dad jamaaci ah ama wadareed oo ah in la iska xasuuqo dad badan oo sabab loo xasuuqayaa aysan jirin aan ka ahayn inay yihiin qabiil hebel mooyaane. Soomaaliya waxaa ka dhacay dhac oo dad farabadan hantidoodii ay ku waayeen lagana dhacay iyadoo wax dambi ah oo ay ka galeen aysan jirin, waxaa kaloo ka dhacay bililiqaysi ama boob hanti guud iyo mid gaar ahaaneedba taasoo ka dhigtay nin faqiir ahaa inuu ku taajiro maalin gudaheed mid taajir ahaana uu ku faqiiroobo maalin gudaheed, waxaa kaloo ka dhacay Soomaaliya in la kufsaday dumarkii habartii waayeelka ahayd, tii dhalinyarada ahayd, gabadhii iyo foodlaydii intaba iyadoo ay dhacayso in marmarka qaarkood lagu hor kufsada ninkeedii, walaaalkeed, iyo aabaheed hortooda

Wuxuu ogyahay qofkasta oo Soomaali ah ogyahay inay waxaas oo dhan ay ka dhasheen Caddaalad Darro iyo sad bursi ah in dad yari ay ku takri falaan dhaqaalaha waddanka soo gala. Dadku markay arkaan ninka wadanka xukuma, wasiiradiisa, iyo qaraabadooda inay ku takrifalayaan dhaqaalaha wadanka oo iyagu qaadanayaan lacagta ugu farabadan, baabuurta ugu qurux badan haddana dhisanayaan guryaha ugu dhaadheer uguna waaweyn aysanna dan ka lahayn masaakiinta, fuqurada, agoonta, iyo dadka nidaamkaas u shaqeeya oo ayagu mushahaar ku noolka iyo dadweynaha isugu jira mid reer magaal ah, mid reer baadiye ah, arday, askar, iyo shaqaale isugu jira mid u dawladda iyo u shaqeeya private sector kulli dadkaas oo dhami waxay ula siman yihiin manaafacaadka waddanka kuwa gacanta ku haya, kuwa maamulaya iyo kuwa xukuma intaba.

Haddaba waxaan u sheegi lahaa inay madaxda dawlad goboleedka puntland ay dadka shacabka ah u dhaafaan xorriyadooda oo aysan cabburin rayi’gooda, dooniddooda, iyo waxay ayagu raalli ku yihiin oo ah inay isku xukumaan shareecada alle SW taas oo ah mid loo siman yahay dadka adduunka oo dhan aanna aqbalayn leexin, eex, qabiil qabiil kale gumaysta iyo sadbursi xaggana allana loogu kala dhow yahay looguna sharaf badan yahay kii ugu cabsi badan.

Waxaa Qoray Xuseen Cabdi Ciise
Hussein_abdi@hotmail.com

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan

Faafin: SomaliTalk.com | Nov 11, 2006

Xisbiga Ramaas oo si kulul uga horyimid Wareegto kasoo baxday Madaxweynaha DGPL
SomaliTalk oo waraysi la yeelatay Guddoomiyaha xisbga Daahir Ciiro Guji

Gen. Cadde: "Boosaaso waa Magaalo Madaxdii...."
Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Puntland oo magaalada Galkacyo kaga qayb galay shir ayaa sheegay in...  Guji...

BAARID | SEARCH