Maxaa saamayn ku yeesha caafimaadka qofka?
Caafimaadka bulshada guud ahaan iyo gaar ahaan ayaa siwayn waxa uu
ugu xidhan yahay hab-dhaqankiisa nololeed qofka shaqsiga ah, taasoo
qofku ku noolaado caafimaad hadii qaab nololeedkiisu hagaagsan yahay,
ama uu xumaado hadii qaab nololeedkiisu xun-yahay.
Sida ay had iyo goor sheegaan culimada arimaha caafimaadka u dhabo
galaa, caafimaadka waxaa saamayn ku yeesha waxyaabo badan oo ay ka mid
yihiin
- Isticmaalka sigaarka
- isticmaalka alkoolka (Khamriga)
- Cunto xumida
- isticmaalka jaadka iyo jimicsi la'aanta
Waxaa intaa raacda wasakhawga biyaha, sida biyo aan nadiif ahayn,
qiiqa mashiinada. Waxyaabahaasi waa kuwa ku lugta leh ama sida laxaadka
leh u keena cudurada ay ka mid ka yihiin sida kansarka, wadne iyo sambab
xanuunka, kelyaha iyo beer xanuunka. iwm.
Lacag badan ayaa dadka kaga baxda caafimaadka, iyadoo hadana lacag
badan oo kale ay kaga baxdo waxyaabaha cudurada keena ee aynu hore u soo
sheegnay. Baadhitaano laga sameeyay meelo badan oo ka mid ah caalamka
ayaa lagu ogaaday in waxyaabahani marka ay caado u noqdaan qofka inaanay
saamayn oo kaliya caafimaadkiisa hase yeeshee ay raad ku yeeshaan oo
kale cimrigiisa nololeed.
Caadooyinka xun-xun waxaa lagu bedeli karaa kuwa lidkooda ah ee
wanaagsan sida cabid la'aanta sigaarka, cabid la'aanta kahmriga, cunid
la'aanta jaadka, cunitaanka quraacda, inaan wax la cunin inta u dhaxaysa
xiliyada cuntada, in lagu dadaalo miisan dhex-dhexaad ah, hurdada oo la
seexdo ilaa 7-8 saacadood maalin kasta iyo jimicsi joogto ah.
La qabsiga caadooyinka wanaagsan ayaa ka fudud bedelka kuwa xun-xun,
tusaale ahaan inaad diido cabida sigaarka ayaa ka fudud inaad joojiso
cabida sigaarka. Arin tani waxa ay si wayn muhiim ugu tahay dhalinyarada
waayo marxaladan wuxuu qofku wuxuu qaabayn karaa inta uu yahay
dhalinyarta, iyadoo go'aanada uu marxaladan uu qaataa iyo caadooyinka uu
sameeyaa ay raad ku yeelan doonaan mustaqbalkiisa dambe.
Bal u fiirso hadii qaab-nololeedkaagu halis gelinayo caafimaadkaaga
ka waran hadii marka aad waayeel noqoto (qof wayn noqoto) inay kugu adag
tahay bedelka qaab-nololeedkaaga.
isbedelka qaab nololeedka xun ee halista ku ah caafimaadka wuxuu ku
xidhan yahay inta badan sida ay taageerada la siiyaa iyo dhiiri galinta
wanaagsan ee uu helo. Wacyi galinta iyo ololeyaasha ka dhanka ah
cudurada iyo caadooyinka keena ayaa wax badan bedeli kara.
Hadaba caafimaadka wacan sida loo gaadhaa ma adka, hase yeeshee way
fududahay sida loo waxyeelaa. talaabo wanaagsan ood qaadaa waxay dhalin
kartaa xaalado fayo-qab ah oo aad ku faraxdo.
Dhayalsiga ku xad-gudubka jidhkaaguna waa macno daro marka caqli
fayow la adeegsado.
WQ: Maxamuud maxamed yusuf
Hargeisa, Somaliland.
E-mail:
xuuto_2005@hotmail.com or
wali335@gmail.com