Dawaladdu ma hadeer beey qaan Gaartay 

Mahdi muse Osman 
Hagar131@hotmail.com 

Qaan gaarku waa Qeybta ugu muhiimsan ee Cumriga Basharka, waxuu kala guur u yahay nolosha qofka ee u gudbineysa Garasho mas,uuliyad oo asaga u gooni ah,  waana waqtiga lagu goyn karo dabeecada dhabta ah ee qofka. 

Waa suuro gal in maamulku  qaato  Qaabka da,a ee noolaha  oo kale, kaa soo soo mara dhamaan marxaladaha kali gadisan ee uu nooluhu maro, Maamulka Dawlada Kumeelgaarka waxaa aasaas u ahaa Dalka Kena oo la oran karo waa goobtii uu ku dhashay, laakiin waxaad moodaa in Garasho ka duwan sidii hore eey soo muuqanayo ayadoo uu cimrageedi bar ku dhawaad tagey.  

Arimo badan oo murugsan ayaa dalka soo maray intii ay jirtay Dawalada Kumeelgaarka ah, dhacdooyin is xiga oo u baahan caqli & xikmadeena weey is raaceen, aan ka tilmaano Kacdoonkii shacabka ee ka dhashay Maamulkii Maxkamadaha Islaamka . 

Dawaladdu arimahan si u gaar ah uma qiimeyn, Fursadii nabdeyn ee Dawaldda & maxkamaduhu labaduba waa dayaceen, laakin magaca Dawaladnimo ayey wax badan ku dhumeen, taasoo u sabab aheyd gacanta shisheeye ee ka dambeysey hagida Dawaladda , Hogaanku Dawaladdu ayagoo og wadahadal & nabad waxa ku yimaado in aan lagu khaasarin ayeey ka doorteen Dagaal faraha ka bixiyay Arintii somaliya

  Waxaa sii dheer Xukuumaddu in ey is tustay Fursad hanasho oo dalka ah, hadiiba loo muquuniyo Maxkamadaha, in badanbaa Xubanaha sare ee Dawladu ku Caataabeen Gar gaar xumi ka hesyata la dagaalanka Argagaxisada Dalka qabsaday , waxeyna Fariimahaa si toos ugu direen Mareykanka oo ah hindisaha ereyga Argagaxisada.. 

  Waxaa dhacay Beec muddo badan boos loo la,aa, laakiin Xubnaha Dawaladu eeysan marqaati ka aheyn, kaasoo u ekeysiiyay Dawaladdi qaran aalad lagu dan fushaday, Mareykanku waxuu si toos ah Qandaraas ula galay dawaladda Itoobiya oo markaa u muuqatay in ey dan wadaag yihiin ayada & mareykanku si eey uga wada hortagaan dhul balaarsiga maxkamadaha, laakiin waxey ku kala duwanaayeen nooca magac ee uu dagaalku qaadanayo, Itoobiya waxey difaac u aheyd Dawladda Kumeel gaarka waa sida uu Barlaamaanka Somaliya u ansixiyay si,aan weereo uga iman Dhanka maxkamadaha, Mareykanukuna waxuu baadi goob ugu jiray Sadex wiil oo  toban sano ka hor qarax ka geystay Kenya. 

  Dawaladdu marna kuma xisaab tamin awood eeysan laheyn waxa ka iman kara, maxeyse is dhaamaan Awooda Maxkamadaha & awooda shisheye oo meesha ka saartay..? waxaa hubaal ah in awooda sare ee dawladdu eeysan arintaa moogeyn, laakin dhibaatada Somaliya ee liidataa awgeed ayaa  hareer marisay ogaanshaha xaqiiqda dhabta ah, laakin mar walbaa dhibbanuhu waa Somaliya & Soomaligeeda 

  Dhaqaalhii badnaa & waliba arwaaxdii lagu waayay marna  uma dhiganto  in uu badel u noqdo sugitaanka jiritaanka Dawaladda Kumeel gaarka si eey u hanato Dalka oo dhan, waxaana hada muuqda wadooyin badan eey kala qaadeen isbaheysgii ku heshiiyay ladagaalaanka Maxkamadaha . 

Mareykanku baaqiisa waxuu noqday in Dawaldda Kumeel gaarka ah,aysan  matalin Bulashada Soamliyeed, hogaankeeda hadda jirana uusan u qalmin dalka in uu hogaamiyo, kol hore Mareykanku waa ka leexday dawaldda oo waxuu si toos ah u naas nuujiyay si,aan xisaab laheyn qab qablaayaashii ka soo horjeeday oo sameystay isbaheysigii ladagaalka diinta. Dawaladdu talaabadaa Cashar Hor u dhac ah uma noqon kumana dhisan wax badan oo qorshaheeda ah, iskadaaye waxaa ceeb ah oo taariikh xumi reebtay Gumaadkii weerarada Cirka ee loo geystay Xoolaleeyeed Koonfurta Kismayo  in ay   Dawladdu mabruukeysay, weey awoodeen in eey ka aamusaan si eey ugu muuqato mareykanku in madaxdu Dawladdu uu ku jiro in yar oo damiir wadananimo ah oo laga yaabom in uu u fido oo uu taalabo dareen diidmo oo ah dhaqdhaqaaqyada Mareykan ka qaar, taa soo cabsi galin laheyd Mareykanka, kuna dhalin laheyd ka heybaysi hogaanka dawlaadu, laakin ma dhicin.  

In badaanbaa la tuhunsanaa dawaladaha dareska sida ay u daneynayaan dhismo dawlad qaran oo Somaliya ka hirgasha,  dawlada itoobiya waxay gaartay taalaabo lagu qiimeyn karo dhab nimada tuhmadaa, laakin  qaab maamulkii ka biloowday Gobolka Banaadir ma xambraasaneyn bishaaroyin farxad galin kara soo noqosho dawlad qaran. Hoogaankan cusub ee gobolka banaadir wax arxan ah uma heyn dawladda ka hor soo bixitaankii maxakamadaha, qaar waxeey ahaayeen Mucaarad aan marnaba qarsoomin, waa suuro gal maamulka gobalku in uu siduu doono u tasarufo waa hadii uu ogolaansho ka helo Garwadeenada Itoobiya ee Muqdisho, taa oo ay hada jirto calaamado badan oo mujin kara. waxaa hubaal ah in xariirka isku haya Dawaladda Kumeelgaarka ah  & maamulkeeda Gobolka Banaadir uu yahay ka soo horjeedka dhaqdhaqaaqa Ciidan ee maxkamadaha, mar kasta uu yaraado dhaqdhaqaaqaa waxaa soo baxaya wada shaqeyn la,aanta u dhaxeysa Dawalada Itoobiya & garbaheeda ayada la socdo oo eey ugu horeysa Dawaladda ku meelgaarka ah. 

Dhanka kale Dawaladda ku mel gaarka ah waxaa filan waa ku noqday jawaabaha ka soo baxaya wadamada reer galbeedka ee uu mareykanka u horeeyo, arintaa jawaabtooduna waxaa la dhawaaqay Madxweynaha oo sheegay in wali uu la dagaalsan yahay Argagaxisada laakin uusan heyn wax garabsiin ah ee dawaladaha la dagaalama argagaixsada, waxaa la filan karaa in kol dhaw muuqato garasho garaad leh oo ka qoomameeysa bur brukii loo geystay maamulkii maxkamadaha ee ku mideysnaa magaca shacabka somaaliyeed & waliba Baahida loo qabo in la gaaro dib u heshiisin dhab ah oo Somali kali ah si danta guud ee dalka & mida gaarka ah ee u ooman hogaanka dalku loo mideeyo., taasoo suuro galinta in uu meesha ka baxo daneystaha sadexaad ee dal & dad toona u naxeyn.  
 

Mahdi muse Osman 
Hagar131@hotmail.com