Xaflad looga hadlayey Dhibaatooyinka ka jira Degmada Mataban ee Gobolka Hiiraan oo maalintii Khamiista ka dhacdey degmadaasi.

Dhibaatooyinka haysta dadka ku soo barakacey qeybo ka tirsan degmooyinka gobolada Hiiraan iyo Galgaduud.

Dadka ku soo barkacey qeybo ka mid ah degmooyinka gobolada Galgaduud iyo Hiiraan ayaa biyo la’aan ku haysataa degaanada Dhusamareb, Guricel, Balanbale, Caabudwaaq iyo degmada Matabaan ee gobolka Hiiraan.

Inkabadan 10,000 oo qoys ayaa dhibaatooyin ay isgu jiraan Cuno la’aan, Hooy la’aan iyo biyo la’aan ay ku haystaa degaano kamid ah gobolada Hiiraan iyo Galgaduud, deganada ay dadka sida ba’ani ugu soo barakaceen ayaa waxa akamid Degmada Guriceel oo ka mid ah degmooyinka ay dadka sida faraha badan ugu soo barakaceen iyagoo ka dhistey kaamamkii ugu horeeyey kuwaasi gaaraya ilaa sadex kaam oo ka dhisan duleedka magaalada dhan koofureed iyo dhanka waqooyiba, Qoysaskani soo barakacey ayaa tiradoodu gaarayasaa gaaraysaa in kabadan 5000 qoys iyagoo u baahan gargaar deg-deg ah.

Qaxootigaan ayaa qaarkood ku nool yihiin kaamamkaasi iyaadoo kuwa kalena ay ku kor nool yihiin qoysas ay qaraabo yihiin, sidoo kale Dhibaatooyinka ugu waaweyn ee ka jira waxaa ka mid ah, Biyaha la’aan baahsan, Raashinka oo aad ugu yar iyagoo aanan awoodin inay iibsadaan, sicir bararka jira aawgiis, Nadaafada oo aad u liidata iyo Hooy la’aan (Kaamaka ka dhisan duleedka magalaada oo intooda badani aan si wanaagsan udhisnayn).

Sidoo kale degmooyinka ay dadka sida aadka ugu soo barakaceen waxaa ka mid Degmada Matabaan ee gobolka Hiiraan ayadoo markeedii hore ay ku yaraayeen dadka degan degmadani Matabaan haatana dadka ku soo barakacey waxa ay gaarayaan tiradooda in kabadan 2750 qoys iyagoo ku kor nool dad ay qaraabo yihiin iyo kuwo kale.

Dhibaatooyinka ugu waaweyn ee ka jira waxaa ka mid ah, Biyaha oo gabaabsi ku ah, Degmadani oo aanan lahayn goob Caafimaad, Hooy eey u ku nooladaan dadka soo barakacey, Raashinka oo aad ugu yar iyo Nadaafada oo aad u liidata.

Degmada Balanbale ayaa ka mid ah degmooyinka ay sida aadka biyo la’aanta uga jirto iyadoo fuustadii biyahana ay gaarayso 80,000 Sh.So. oo u dhiganta $4.00, biyo la’aantaan ka jirta degamadaan iyo tuulooyinka ku hareersan ayaa waxa sababay kadib markii ay sadex ceel oo ka mid ceelisha oo ku yaala degmadaani inay jabeen iyagoo markoodii horena ahaya ilaa shan ceel taasina waxay sababtey in qiimaha Biyaha sarakac ku yimaado, tuulooyinka ku hareersan degmadani sida tuula Xeraale ayaa qiimaha Biyaha ay ku helaan ilaa 100,000 Sh.So. oo u dhiganta $5.00

Isku soo duubo dhamaan dadkani soo barokacay ayaa u baahan gargaar deg-deg ah in lala soo gaaro waayo goboladni waxa ay ku tiirsanyihiin dhaqaalahoda Xoolaha, gaar ahaan gobolka Galgaduud abaaro maalin walin waliba malainta ka dambeysa abaaraha ay ka sii darayaan taasina waxay dhibaato weyn ku abuurtey xaaalada dadka so barakacay

Abdulkarim Mohamed Jim'ale (Muxsin)

Xaflad looga hadlayey Dhibaatooyinka ka jira Degmada Mataban ee Gobolka Hiiraan oo maalintii Khamiista ka dhacdey degmadaasi.

Xafladni oo ay soo qaban qaabiyeen jaaliyadaha dibada ee Degmada Matabaan ayaa looga hadlayey arimaha amaanka iyadoo ay kasoo qeyb galeen odoyaasha, Culumaaudiinka, Maamulka, dhalinyarada iyo dhamaan qeybaha kala duwan ee bulshada ku nool degmadani, waxaana looga hadley arimaha amaanka, dhibaatooyinka ka jira degmada iyo sidii lagu xalin lahaa.

Degmadaani ayaa ka mid ah degmooyinka ay sida weyn dagaaladii sokeeye u waxyeeleeyeen iyadoo iminka aanan lahayn goob caafimaad, saldhig, ceelal, inkasto bishii October 2008 ay hay’ada wadaniga ee Ileys Foundation ka furtey dugsi H/Dhexe kaasi oo ahaa kii ugu horeeyey ee Degmada Matabaan laga furo kadib dagaaladii sokeeye.

Ceelka Matabaan

Sidoo kale degmadani malaha goob Caafimaad iyadoo dad aad u farabadan o gaaraya inkabada 2750 qoys ay kusoo barkaceen ayaa hadana degmadani aysan lahayn goob Caafimaad, iyo goob ganacsi marka laga reebo xooga yar oo ganacsi ah kaasi oo aanan kaafi karin baahida ka jirta degmada.

Cisbitaalkii hore ee Degmada Matbaan ayaa xiran kadib burburkii dowladii hoose kaasii oo aanan dib loo furin oo sidiisii wali u xiran, degmadani ayaanan hoos tagin maamulka gobolka Hiiraan iyadoo xad la leh gobolka Galgaduud taasina ay sabab u noqotey in degmadani ay dhexda ka baxdo iyadaoo labada gobolna uu mid waliba midka kale ku haleeyo.

Gudomiyaha Degmada Matabaan Cabdulaahi Warsame Xirsi Dabagooye ayaa ka Hadley xafladani isagoo hadlayan waxuu yiri “degmadani dhibataooyin weyn ayaa ksoo gaarey dagaldii sokeye laakiin hada waa inana wax kaqabaanaa jaaliyadaha dibadana ay gacan nagu siiyaan waayo degmadani waxay gashay isku halay ay labada gobol ee Galgaduud iyo Hiiraan ay isku haleeyaan mid waliba midka kale tasina waxa ay sababtay burbur weyn oo soo garaa degmadani sida isbitaalkii Degmada oo aanan dib loo furin kadib dagaaladii sokeeye”.

Dabagooye

Gudoomiya oo soo kale ka Hadley dhanka amaanaka waxuu yiri “Haatana dhanka amaanka hadii ana ka hadlo aad buu u wanaagsanyahay iyadoo degmadnina la isku halayn karo cid walibana ay imaan karto, ciidanka amanaka waa ay dhisney iyaga ayaa hada kadib shaqayn doono amaankana sugi doono”.

Ceelka Matabaan

Amaanka degmadani ayaa haatana sidii hore ka wanaagsan iyadoo la isku halayn karo imaanshaha degmadani, sidoo kale waxa halkasi ay dhibaatooyin ba’ani ku heystaan dadkii ku soo barakacey degmadani Matabaan iyagoo aanan haysan cuno, hooy iyo biyahii oo gabaabsi ah maadama ay isticmaalaan hal ceel oo kaliya.

guryo burburay

Abdulkarim Mohamed Jim'ale (Muxsin)
muxsin55@hotmail.com