BAROORTU
ORGIGA KA WAYN!!!
Mohamed-Deeq Abadi-madar
”Haldhaa”
Qoraa iyo saxafi
Borlänge, Sweden
haldhaa35@hotmail.com
Duullaankii sannadkii
1996-kii ay Itoobiya ku soo qaaday dalka Soomaaliya gaar
ahaan gobolka gedo, waxay ku laayeen dad fara badan oo
shacab ah. Waxayna burburiyeen guryo, dhaqtarro, masaajidyo
iyo dugs-iyadii wax-barashada, iyagoo muujiyay cadwnimo tii
ugu xu-mayd oo aan af iyo qoraal toona lagu soo koobi karin.
Duullaan-kaas dawladda Itoobiya way qiratay oo ma aysan
inkirin, waxayna ka sheegtay idaacadaheeda.
Hadda waxay dawladda
Itoobiya soo qaadday duulaan dagaal oo waxay ciidan ka soo
buuxisay gobolo ka mida jamhuuriyadda Soomaaliya. Waxayna
sheegatay inay ammaankeeda sugayso oo ay iska difaacayso
cidama midoowga maxaakiimta Islaamka ee Soomaaliyeed.
Haddaba waxaa is waydiin
leh, dawladda Itoobiya maxay duullaankaas sabab uga dhigtay
illeen waxaanu ogsoonnahay in duullaan kastaa uu sabab
leeya-hayee?!. Haddii aynu jawaabta ka soo qaadano isla
dawladda Itoobiya, waxay sheegtay:- Inay daba socottay kooxo
muslimiin asal-raac ah oo dalkeeda gudihiisa qas ka waday,
kuwaasoo soo galay gobalka Gedo, gargaarna ka helay
asal-raaca kale ee gobolka Gedo jooga. Duulaankan aay hadda
soo qaaddayna waxay sabab uga dhigatay inay ammaankeeda
sugayso oo ay xaq u leedahay inay is-difaacdo.
Arrintuse sidaas way ka duwantahay. Duullaankeeduna wuxuu
mid diineed oo ay ku doonaysay inay ku dhul-balaadhsato oo
ku qabsatto xee-baha iyo degaanada ummmadda Soomaaliyeed ee
muslimka ah, kuwaasoo maanta aan lahayn dawlad. Laakiin dad
fara badan ayaan ogayn in duullaanka Itoobiya uu yahay
dhul-ballaadhsi. Waxayna ku doodayaan in Itoo-biyaanku uu
raadsanayay Asal-raaca oo qudha ee aysan dad kale
raadsanaynin. Xaqna ay u leeyihiin inay is difaacaan
maaddama oo ay maxakamadaha Islaamiga ah ay u hanjabeen inya
jihad ku qaadayaan. Waan ka xumahay. Taasna garashadooda iyo
damiir xumaantooda. Arrintuna way iska caddahay oo caadba ma
saarna.
Waxaase
is waydiin mudan, kuwa ku doodaya Itoobiyanku Asalraac ayay
raadsanayeen.
– Maxay ugu ekaan waayeen raadsashada Asal-raaca
ee ay u laayeen; Rag, dumar, cirroole, carruur iyo dhammaan
dadkoo idil?!.
– Mise dadkoo dhan ayaa ahaa Asal-raac?!.
– Maxayse u burburiyeen; Masaajidadii, guryihii
dadwaynaha, dhaqtaradii iyo dugsiyadii wax-barashada?. Mise
waxaa lahaa Asal-raaca ay sheegayaan?!.
– Maxayse u kufsadeen dumarkii Soomaaliyeed ee
sharafta iyo haybadda lahaa?!. Mise dumarka Soomaaliyeed oo
dhan waxay ahaayeen Asal-raaca ay sheegaya-an?!.
– Maxayse duullaankoodii 12-6-97kan meeshii ay
qabsadeenba uga sureen calankoodii?!.
– Dagaalkii SSDF-na markii ay Goldogob iyo
Balanbal qabsadeen maxay calankooda uga sureen oo ay u
diideen inay kii SSDF ka surtaan?!
– Mise dhulkuba ma uusan ahayn dhulkii
Soomaaliyeed ee waxaa lahaa Asal-raaca ay sheegayaan iyo
Midoowga maxaakiimta Islaamiga ah?!.
Waxay ku
jawaabaan ma ay garanayaan. Waayo oo waxaaba ka maqan
awooddii wax lagu kala garanayay. Caqligiina wuxuuba ka
galay xagga caloosha oo waxaan shilin ahaynba ma ay arkayaan.
Sababtoo ah carruutuna way ogtahay waxa annaga iyo Itoobiya
naga dhexeeya inay yihiin colaad gaboobday oo jirtay
boqolaal sano. Colaaddaasoo ah mid caqiido iyo mid dhulba.
Duullaanka ay soo qaadday Itoobiyana maahan mid maanta
billoowday ee wuxuu socday qarniyo faro badan oo ay Itoobiya
isku deyaysay inay ku gaadho xeebaha hodanka ah ee
Soomaaliya. Maantana waxay u aragtay inay tahay fursaddii
ugu qaalisanayd ee ay intaasoo sano sugaysay. Mana jiraan
cid gaar ah ama koox gaar ah oo ay Itoobiya u danleedahaya
ee arrintu waa ”BAROORTU ORGIGA KA WAYN”.
Ummadda
Soomaaliyeedna waxaa maanta la gudboon inay dalkooda iyo
diintooda daafacdaan iyagoo isku duuban oo walaalo ah, kana
baxaan colaadda qabiil ee aakhiro iyo adduunba seejisay.
Waana inay ogaadaan arrintu maanta meeshay marayso iyo inay
tahay qisadii saddexda Dibi (Dibi cadde,dibi madoobe iyo
dibi guduudane) ee Libaaxu inta marba mid la heshiiyay
midkii kale cunay. Kadibna kii ugu danbeeyay oo madi (Kaligiis)
ah cunay. Waxaana hadalkayga ku soo xirayaa Tixo yar oo aan
ka soo qaattay gabay dheer oo uu tiriyay C/llaahi Macalim
”Dhoodaan” oo mawduucan ku habboon. Wuxuuna yiri;-
-
Haddii nacab walaalkaa qabtayoo, qaylo kaga yeershay
-
Qool wayn haddii lala dhacoo, qaare lagu boobay
-
Qablankiyo cattoowgiyo haddaad, qawda sii maqasho
- War
quud raadso mooyee haddaad, qabandhacoon waydo
-
Markii ay qudh gooysee dishayee, qawrac ugu jiiddo
-
Qormaddii uu taagnaa hadday, bowd qalaal noqottay
-
Qudhaadiyoo soo hartayoo, madiya oo qaawan
- Qun
yar buu awoodaa inuu, qoorta kaa jaro ee;
Mohamed-Deeq Abadi-madar
”Haldhaa”
Qoraa iyo saxafi
Borlänge, Sweden
haldhaa35@hotmail.com
Afeef: Aragtida qoraalkan
waxaa leh qoraaga ku saxiixan
Faafin: SomaliTalk.com | Nov
30, 2006
|