MADAXWEYNE C/LAAHI: LAGU DOORAYEE  HA DILIN. 

Madaxweynaha DFKMG

“ Fulay xantii mamooga, waxaad igu xamataan nin dagaal inaan ahay, wixii hadda ka danbeeya oday nabadeed ayaan ahay” “ Jinni ninkii keenaa bixiya, dhibta Somali haysata anaa wax ka bilaabay” “ lix iyo labaatan sano ayaan jabhad ahaa, dagaal dhibtiisana waan aqaan” “ Waxaan ahaa ninkii u horeeyey oo Soomaali xabad u bilaaba, xalkeedana anaa keeni doona” “ Waxaan ahay nin Muslim ah, oo salaada tukada, oo wax balwad ah aan  lahayn” “ Waxaan rabaa diintii nabigu ka dhintay”

Oraah-yadaas kala duwan wuxuu Madanweynuhu ka yiri goobo kala duwan. Intii aysan doorashadu dhicin ayaan dadweynaha Soomaaliyeed ku iri “ War hadaad C/Laahi doorataan wuu idin-laynayaa” Malaha C/Laahi warkii suuqa ayaa gaaray markaasuu khudbaddiisii koowaad ku soo dhexdaray “ War idin dili-maayee waan idin nabadeeynayaa” hadalada kor ku qoran qaarkood waa kuwa ku haboon in lamaqashiiyo dhagaha muwaadiniita Soomaaliyeed. Madhabbaa? Madhayalbaa? Mustaqbalkaa ka jawaabi doona. Waxaanse isha ku hayn doonnaa sida uu Madaxweynuhu u fulin-doono balaqaad-yadiisa. Madaxweynuhu xantii dadka ma inkirin ee wuu qiray, taasoo dharbaaxo ku ah dad badan oo lahaa “ Maxaa odaga loo nabayaa” .

C/Laahi Yuusuf 30.Sano kahor ayuu u kaba gashtay inuu Madaxweyne raadiyo. Wuxuu isagu ogayahay, iyo intay Soomaali oo dhami aragtay ayuu usoo maray. Eebbe weyne Tobankii Oktobar ee Sanadkan ayuu C/Laahi u ogolaaday inuu hankiisii gaaro. Soomaali haddiido ama hayeeshee waa u Madaxweynahoodii sharciga ahaa.

Qof ahaan, hadaan ahaan lahaa Xildhibaan, Sadaxdii wareegba midna uma aanan codeeyeen in C/Laahi Madaxweyne Soomaali u noqdo, laakiin rabbi wuxuu qoray yaa hor-istaagi kara.

Go’aankeygii hore wuxuu ahaa inaan shib dhaho inta Soomaali iyo C/Laahi dhinac u kala dhacayaan. Oo hadduu nodqo ninkii xalka ilaahay usoo dhiibay aan faafiyo qoraal raaligalin ah, haddiise dhibtu intaan ka badato inaan iraahod “ Alleylahay ma idiin sii digay” Waxaanse iskula-dooday “ Oo yaad hagraneysaa?” Maad usheegtid Dowladda sida xalka Soomaalidu ku iman karo?

Hadaba Madaxweyne waxaad rabtay heshayee, waxa lagaa rabo makuu sheegaa?

1. Waxaad iiga marag-tahay xabad inaan xukun lagu gaarin, illeen 78.kii qorigaad qaaday kaama dhigin Madaxweyne 2004.kii, ee waxaad wax ku gaartay, xod-xodashadii, baryadii, dhaqaale siintii, iyo balanqaadyadii aad siisay Xildhibaannada Soomaaliyeed. Taasi sow kuu iftiimin-meyso inaad ka qanacdo xoog wax ku xalin.
2. Markay kugu soo dhacday inaad xukunka kaqaadato Maxamed Siyaad, waxaad is-moodsiisay in cudud shisheeye ay Soomaali ku hoos keeni karto. Taasi tolow makuu dhaboowday? Adaa naga og! Haddeerna ogow oo ciidamo shisheeye dalka kuuma dajin karaan ee wey kaa sii hurinayaan.
3. 1969.kii wuxuu Maxamed Siyaad dalka hantay isagoo la jecelyahay, intii la caashaqsanaa isna carshiguu ku fadhiyey, markiise ay kohashadu ku bilaabatay isna kursigii buu ka sii siqayey, goortiise lawada nacay ayuu kursigii cidloobay. Hadaba Madaxweyne C/Laahi, dareenka dadku wakhtigan kulama wada socdo, oo qaarkood ayaa shaki kaaqaba, hawshaada ugu horeysa waxaad kadhigataa hanashada maskaxda bulshada, si ay ugu kalsoonaadaan tallaabooyinka aad qaadi doonto. Hadalkoo kooban waa inaad Soomaali iska-gado.
4. Waligeedba nin Culima la diriray kuma tanaadin, Maxamed Siyaad isagoo Buurdhuubo jooga ayuu yiri “ khaladkaan Culimada ka galnay ayaa halkan na dhigay” bal fakaroo makula qumantahay, wixii uu Maxamed Siyaad Barre Buurdhuubo ku gartay, adigu hadda inaad ku bilaawdo dalka. Colaadda labada dhinac ka muuqata ee adiga iyo Culimada qaarkood idin dhextaal waxaa haboon in ladamiyo, taladeedana aday ku agtaal.
5. Waxaad isku daydaa inaad Bulshada Xamar ka tirtirto walwalka ay kaa qabaan. Waxaad dhagahooda gaarsiisaa wax ay ku qancaan. Waxaadna tustaa wax ay kugu soo raacaan.
6. Waa inaad maanka ku haysaa in hirgalinta Dowladdaada aysan ka bilaabaneyn Raas-Casayr, laakiin ay kabilaabato Raas-Kanbooni, sidaas awgeed intaad koonfur ka hagaajineyso is hilmaansii Waqooyi-galbeed iyo xalinteeda, maxaa-yeelay waataan horay u niri “ Somaliland waa Beer. Beerna Hilibkaa lagu sugaa” haddii ay koonfur dagto iyagaa u baahan iney sooraacaan. Sida ay hadda wax u maamusheenna waa rag karooni. Waxaad kasoo qaadaa sidii iyagoo hawl qaranka usii qabtay.

Mahubo in qoraalkani asalkiisa kusoo gaari-doono, waxaanse filayaa in fariinta uu xanbaarsan-yahay agtaada lagu sheeg-sheegi doono. Talooyinka aan kuu soo qoray iyo kuwa waxgaradka Soomaaliyeed kugula taliyaan hadaad meel-mariso, waxaan isleeyahay waqti dhaw ayuu dalkii hagaagi doonaa, adna Madaxwene wadankiisa nabad ku maamulaya ayaad noqon-doontaa.

Haddiise aad taladaas ka weecato, waa dhib intii hore ka xun oo ay Soomaali ku dhacdo. Wuxuuna mustaqbalka Soomaalidu markaas iigu muuqdaa Shan Sano kadib iyo shir.

Fahad Yaasiin Xaaji Daahir.