"Dadka Fal-dembiyeedyada Dagaalka ka Geystey Soomaaliya
waa in la soo taago Maxkamadda Caalamiga ah"
Sidaas waxaa yiri Ergeyga Gaarka ah ee Qaramada
Midoobey u qaabislan Soomaaliya, Ahmedou
Ould-Abdallah...
Ergeyga
Qaramada Midoobey u qaabilsan Soomaaliya ayaa markii ugu
horeeyey si rasmi ah shaaca uga qaaday sida uu u doonayo in
maxkamad caalami ah la soo taago dadka fal-dembiyeedka
dagaalka ka geystey Soomaaliya laga soo bilaabo 1991.
Ergeyga oo arrintaas ka hadlaay waxa uu yiri: Dadka lagu
tuhmayo in ay Soomaaliya ka geysteen fal dembiyeed dagaal (war
crimes) waa in la soo taago maxkamada caalamiga ah (International
Criminal Court) ee la saaro dadka gala fal-dembiyeedyada
dagaalka si loo soo afjaro sharci darrada ka jirta
Soomaaliya.
"Dadka (Soomaaliya ka) geysanaya fal-dembiyeedyada
dagaalka iyo tacadiyada weli lama soo taagin maxkamada
caalami ah" ayuu yiri Ahmedou Ould-Abdallah oo ah ergeyga
gaarka ah ee xoghayaha guud ee qaramada midoobey u qaabilsan
Soomaaliya.
"Waxaan u malaynayaa in la soo gaarey waqtigii sharciga
caalamiga ah lagu caawin lahaa Soomaalida," ayuu u sheegay
shir jaraa'id oo uu Talaadadii ku qabtay magaalada Nairobi.
Waxana uu sidaas ku noqday ergeygii ugu sareeyey ee Qaramada
midoobey ah ee jagadaas oo kale ka haya oo ku baaqa in
maxkamad la soo taago dadka Soomaaliya ku geytey fal
debiyeedyada dagaalka.
Ould-Abdallah waxa uu sheegay in ay tahay in fal
dembiyeedkayada dagaalka laga soo bilaabo 1991 markii dalka
Soomaaliya laga saaray Maxamed Siyaad Barre, oo ay
bilaabatay herdankii awoodda.
"Waxaan aaminsanahay caddaalada, si looga dheeraado in
aan la ciqaabin (kuwa fal dembiyeedka dagaalka geystey",
ayuu yiri ergeyga Qaramada midoobey kaddib markii uu saddex
maalmood wadahadal la yeeshay madaxweynaha (DFKMG) C/laahi
Yuusuf Axmed, sida ay qortay ha'adda wararka u faafisa dalka
Faransiiska ee loo yaqaan AFP.
"Soomaalidu waxay u qalmaan caddaalad," ayuu yiri "sidaas
daraadeed waxaa dhici karta in ay taasi hadda tahay,
xilligan la joogo baaritaan ma socdo laakiin maalin uun ayaa
waxaa dhici karta in la sameeyo baaritaan sida loo sameeyey
meelo kale oo tacadiyo ka dheceen." ayuu yiri.
"Maxay Soomaalidu dhexdeeda u noqon waayeen sida dalalka
Guinea-Bissau, Liberia, Sierra Leone (oo ah dalal ka soo
kabtay tacadiyada/rabshadaha). Aaway Soomaalidii
wadaniyiinta ahaa, maxay u weydiin waayeen maxaa sababay in
aan nabad gaari weyno sida Angola, Mozambique?" ayuu yiri
Ould-Abdallah.
Bishii April (2007) ayey ahayd markii ergeyga Midowga
Yurub uu weydiistey Brussels in baaritaan lagu sameeyo in ay
Ciidamada Itoobiya iyo kuwa Soomaalidu ay geysteen fal
dembiyeedyo dagaal markii ay dhowaanta la dagaalamayeen
Islaamiyiinta iyo muqaawamada beesha ee Muqdisho, (waa sida
AFP warka u dhigtay'e).
Ergeyga Midowga Yurub ee kenya, Eric van der Linden, waxa
uu xarunta ururkiisa Midowga Yurub ee Brussels ugu baaqay in
ay eegaan in "xoogga aan loo meel deyin ee loo adeegsadey
meelaha sidaa weyn loo degen yahay in ay tahay fal dembiyeed
dagaal."
AFP waxa ay sheegaty in hadalkaas dambe uu ergeyga Yurub
ula dan lahaa weererkii ba'naa ee Ciidamada Itoobiya ay
geysteen bishii April si ay muqdisho ugala wareegaan
maleysiyada Islaamiyiinta dagaalkaas oo dhiig badani ku
daatay waxa uu galaaftay boqolaal nafood, waxana uu
barakiciyey boqolaal kun.
Maxkamadda caalamiga ah ee xarunteedu tahay Hague waxay
Talaadadii ku dhawaaqday in bisha May (2008) maxkamad la soo
saarayo laba qabqable dagaal oo ka tirsanaa dalka Congo
(Democratic Republic of Congo) oo hadda xiran, waxa kale oo
dacwad lagu soo oogey shan hoggaamiya jabhadeed oo reer
Ugandha.
Prof. Cali Maxamed Geeddi oo Diyaarad Militari oo
Itoobiyaan ah keentay Afgooye:29/12/06, Sawirka: AP |
Sidoo kale waxaa maxkamad caalami ah (International
Criminal Court) u bilaabatay madaxweynihii hore ee dalka
Liberiya, Charles Taylor.
Charles Taylor waxa uu Liberia madaxweyne ka ahaa intii u
dhexeysey 1997 ilaa 2003. Kaddib, waxa uu magan gelyo u
galay Nigeria. Laakiin markii uu ka war helay in lagu raad
joogo si loo soo taago maxmada caalami ah ayuu dhuumaalaysi
galay.
March 29, 2006 ayaa Taylor laga soo qabtay xadka u
dhexeeye Nigeria iyo Cameroon. Waxaana loo gacan geliyey
Qaramada Midoobey oo ku sugan Sierra Leone. June 4, 2007
ayaa maxkamad caalami ah u bilaabatay.
Arrinta uu sheegay Ergeyga gaarka ah ee Qaramada Midoobey
u qaabilsan Soomaaliya ee ah in maxkamad caalami ah la soo
taago dadka lagu tuhmayo in ay geysteen fal-dembiyeed
dagaal, haddii ay qabsonto oo Qaramada Midoobey ay hadalkaas
ka dhabayso, waxay horseedi lahayd in qabqable badan oo
dagaal uu dhuumaalaysi galo ilaa loo qabqabto sidii Charles
Taylor iyagoo ku dhuumanaya xadka Soomaaliya iyo Itoobiya
ama Kenya, waayo dawlad kasta oo ay u galaan waa in ay u
dhiibto UN-ka sida Nigeria u gashay Charles Taylor..
Waxaase loo joogaa in Qaramada Midoobey ay u siman yihiin
Soomaalida iyo Congo, Uganda, & Liberiya.....
Ciidamada Itoobiya oo Muqdisho ku Xasuuqay ugu yaraan 40 qof
oo shacab ah
Qaramada Midoobey: Ciidamo UN ah loo diri maayo
Soomaaliya
Dhanka kale xog-haya guud ee Qaramada Midoobey Ban K-moon
ayaa beeniyey warar sheegayey in ay jiraan qorshe Soomaaliya
loogu dirayo ciidamado ka socda Qaramada midoobey, isagoo
arrintaas ka hadlaayana waxa uu sheegay in aysan macquul
ahayn, waxna soo kordhinayn, in Soomaaliya loo diro ciidamo
ka socda Qaramada midoobey.
Daabaco
Boggan | Print
