Lix halkaad ku joogtaan dagaal laabta ka
ogaada, haddii luqunta sare leydin jaro lugaha meermeersha!
Maxamed
Xaaji (Ingiriis)
Email:
Ingiriis@yahoo.com
Marka hore, waxaan salaan u gudbinayaa ummadda
ku nool Xamar. Waxaan u tacsiyeynayaa dadkii masaakiinta ahaa ee ku le’day,
intii ku dhaawacantay iyo intii ku qaxday gumaadkii ciidanka Ethiopia ay ka
geysteen caasimadda. Waxaan ku niyad-qaboobahay inay dadaaleen oo guul weyn oo
taariikhda gashay ay soo hooyeen xoogagga wax iska caabinta. Waxay niyaddoodii
soo celiyeen malaayiin Soomaali ah oo qalbi-jabsanaa, una haystay in laga
guuleystay. Waxay muujiyeen inaan ciidanka Ethiopia iyo dadka la socda aysan
guul ku ledayn Muqdisho.
Waxaa lagu soo warramay in kooxaha u adeega Ethiopia, sida Col Cabdullaahi
Yuusuf iyo Cali Geeddi ay sheegteen guul inay gaareen. Falsafad Giriig ah ayaa
waxay tiraahdaa, “Guusha sida lagu helo wey howl yar tahay, laakiin sida lagu
hayo wey howl badan tahay.” Markii Mareykanku ay qabsadeen Ciraaq ayaa gabay uu
tiriyey Saddaam Xuseen waxaa sadarradiisa ka mid ahaa, “Yuusan ku murjunin
waqtigu si kastoo ay eeyuhu ugu dul danciyaan maydadka libaaxyada, hana u
maleynin dancigoodaas ama qoob ka ciyaarkoodaasi inuu yahay mid ay uga koreeyaan
libaaxyada, libaaxuna weligiis libaax ayuu ahaanayaa.”
Waxaa aniga ii muuqata oo aan caad iga saarnayn in xaaladda Soomaaliya ay
ahaanayso sida Iraq iyo Afghanistan. Waxaa Soomaaliya ka jiri doonta dowlad
tabar daran oo aan dalka wada maamuli karin, nabaddana sugi karin, dadkana aan
wax kalsooni ah ka haysan oo laaluush iyo musuqmaasuq ku shaqeyn doonta. Waxaan
qabaa in jahawareerkii ugu weynaa ee Soomaaliya soo mara inuu hadda kow yahay oo
uu billowday.
Muddo lix iyo toban sano ka badan waxay Soomaaliya ku soo jirtay Tiih la mid ah
kii reer Banii Israa’iil. Waxaan aad iyo aad uga murugeysanahay in markaan ka
baxnay Tiihaas, iyadoo ay mahaddaa leeyihiin Maxkamadaha Islaamiga ah, dib na
loogu celiyey Tiihii iyadoo lagu dowgalayo War on Terror ama la dagaallanka
argagixisada.
Meeshan kagama hadlayo in meel looga dhacay sharaftii xuduudeed ee Soomaaliya,
the territorial integrity of Somalia. Waayo si bareer ah ayaa loogu tuntay,
iyadoo aysan jirin wax qaraar ah oo la cuskaday, waxaana la hareer maray
go’aamaadii Qaramada Midoobay. Waxaad mooddaa in la laalay qaanuunkii caalamiga
ahaa, International Law ee adduunyadu ay ku wada socotay. Sidaad la socotaan,
heshiisyadii Geneva Convention ee dagaallada dhammaan waa laga tallaabsaday,
waxaana mas’uul ka ah arrintaas Maamulka Mareykanka oo noqday Aar raabiyo qaba
oo meeshii Islaam loogu sheego ku malabsada.
Hoggaamiyihii Dhaqdhaqaaqa Xuquuqda Aadanaha Mareykanka, Martin Luther King,
wuxuu yiri, “There comes a time when silence is betrayal” oo macnaheedu yahay
“Waxaa imaan doona waqti aamusnaantu ay tahay qiyaamo.” Sidaa awgeed, waa in
laga hadlaa oo laga dhiidhiyaa waxa ka socda Soomaaliya oo ka xoog badan xasuuq
(Genocide), erey-bixinta loo isticmaali karaana ay tahay isir-sifeyn (Ethnic
Cleansing) la mid ah wixii ka dhacay Yugoslavia iyo Rwanda.
Haddaba, waxaan rabaa inaan u soo jeediyo xoogagga xaq u dirirka ah inay
beddelaan their political and military strategy – istaraatiijiyaddooda
siyaasadeed iyo tooda militari ee ay hadda ku socdaan. Mowqifkii hore ee xaq u
dirirku wuxuu ahaa inaan la oggolaan ciidan ajnabi ah oo yimaadda Soomaaliya wax
walbuu yahay. Laakiin, mowqifkaasi waa inuu hadda is beddelaa oo lala saanqaadaa
siyaasadda cusub iyo marxaladda adag ee la galay. Waa inaan lagu sii socon
siyaasado aan shaqeynayn. Hase ahaatee, ma qabo in wax laga beddelo ideology-gii
xaq u dirirku horey ugu socdeen oo ahaa in sida keliya ee nabad loogu soo
dabaali karo Soomaaliya ay tahay iyadoo loo hoggaansamo shareecada Islaamka.
Waxay xaaladdu hadda maraysaa baraka ma leh iyo barbarkey ka baxdaa waa bakeyle
qaleen. Culumada Islaamku waxay qabaan in qofka Muslimka ee waxgaradka ah uusan
ahayn kan kala garta waxa fiican iyo waxa xun, carruurtuba wey gartaan taas,
balse qofka waxgaradka ahi waa kan marka ay soo wajahaan laba arrimood oo kala
daran xusha midda sahlan. Ciidanka Ethiopia iyo ciidanka African Union markey
noqoto, waa inaan xulannaa African Union. Haddiise ay dhacdo in labadooda isku
si loo wajaho, waxaa dhacaysa in dowladda Ethiopia ay ka dhaadhiciso caalamka
fekrad qaldan.
Waa in caalamka, gaar ahaan reer galbeedka la tusaa waxa la diiddan yahay inay
yihiin ciidanka Ethiopia ee aan la diidanayn ciidammada Afrikaanka. Waa in la
beeniyaa warbixinnada ay bixinayaan khubarada reer galbeedka oo ah in Soomaalidu
ay tahay ummad colaad u joog ah (divisive) oo u kala fadhida qabiil-qabiil
(clan-oriented), oo aan marnaba yeelan maamul dhexe (central authority), isla
markaana iyagu is neceb, ajnabigana neceb. Waa in perception-ka noocaas ah la
beeniyaa, sida lagu beenin karana waa in xoogagga African Union la soo dhoweeyo,
lana diido kuwa Ethiopia.
Waxaa muuqata oo aan daah naga saarnayn in dowladda Ethiopia aysan raalli ka
ahayn in ciidan ka socda African Union ay yimaaddaan Soomaaliya, sababtoo ah
waxay doonaysaa inay suta-dheeraysato qabsashada ay qabsatay Soomaaliya.
Dowladda Ethiopia siyaasad double-faced ama laba-wejiilenimo ah ayay ku
wajahaysaa reer galbeedka iyo dalalka Carabta. Waxaa mucjiso ah in Ethiopia ay
ka dhaadhiciso dalal ka mid ah walaalaha Carbeed in qabsashada ay qabsatay
Soomaaliya ay sax ahayd. Sidaa aawadeed, Ethiopia waxay gacanta midig ku
walaaqaysaa Soomaaliya, gacanta bidixna waxay kula hadlaysaa adduunyada oo ay
leedahay ciidan u soo dira Soomaaliya.
Magaalada Muqdisho uma horreyso caasimad lagu soo duulo oo la qabsado. Paris oo
ah xarunta iyo xuddunta xadaaradda dadka ku hadla afka-Faransiiska ayaa naazigii
Jarmalku inta uu ku soo duulay uu qabsaday. Wuxuu kaloo cagta mariyey
caasimadaha Bruxelles, Amsterdam iyo Warsaw. Isagoo ku sii socda London oo
doonaya inuu madax uga dhigo nin British ah oo isaga taageersanaa oo la oran
jiray Oswald Mosley ayaa waxaa soo celiyey ciidammadii gaashaanbuurta 1945-kii.
Shacabka Soomaaliyeed ayaa, dhab ahaantii, waxay maanta dareemayaan wixii ay
dareemi lahaayeen dadweynaha Ingiriiska haddii uu Hitler ku guuleysan lahaa inuu
Mosley madax uga dhigo Britain.
Si kasta ha ahaatee, Magaalada Muqdisho wey xoroobi doontaa, sharaftii iyo
dadnimadoodiina way soo ceshan doonaan dadweynuhu, taas ayaanan ku kalsoonahay
anigu. Waxaan ku soo afjarayaa gabaygii qiimaha lahaa ee Alle ha u raxmadee,
Maxamed Nuur Fadal, “Lix halkaad ku joogtaan dagaal laabta ka ogaada, haddii
luqunta sare leydin jaro lugaha meermeersha.”
Allaa weyn ninkii aaminaa awood leh!
Maxamed Xaaji (Ingiriis)
Ingiriis@yahoo.com
SALIM LONE “Haddii Mareykanku uu ciribtirayo argagixiso,
waxay ahayd inuu gacansiiyo Maxkamadaha... Akhri
Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku
saxiixan
Faafin: SomaliTalk.com | May 1, 2007
|