SomaliTalk

Daabaco Boggan | Print

SomaliTalk: Hadalkii Wasiirka Waxbarashada DGPL waa Baroortu Orgiga ka Weyn
Hay'ada UNESCO ayaa waxbarashada Puntland ugu deeqday gaari iyo buugaag, laakiin.. Akhri...

Dowlada FKMG Ah Ee Soomaaliya oo Indhaha Ka Laabatay Ceelasha Shidaalka Ee Ay Kenya Ka Baarayso Xadka Soomaaliya... Akhri

Kenya ma Badda Soomaaliyeed ayey Shidaal Ka Qodaneysaa?
Dawladda Kenya ayaa dardar gelisey baaritanka batroolka ay ka wado xeebta, waxaana soo baxay warar tibaaxaya Akhri

Shirkadda Range oo Sheegtay in Saddexdii bilood ee lasoo dhaafay ay Garoonka Diyaaradaha ee Garoowe siisay US$313,000
lacagtas oo aad uga badan tii ay DGPL sheegtay in shirkadu bixisay.. Akhri...

Itoobiyaan baaraya laba nin oo Soomaali. Muqdisho. AFP - Jan 13, 2006

Taangi Itoobiyaan ah oo taagan garoonka muqdisho - AFP - Dec 2006
ARAGTIDA/MAQAALLADA DADWEYNAHA EE MAANTA

Mar 11, 07: Inta beri oo laga joogo markii xabashidu gashay: Kismaayo (70), Muqdisho (74), Beledweyne (77), Baydhabo (85), Galkacyo (106),
Sarbeebtii Diinaari

Eng : Moxamud Xaaji Cabdiraxman

Dadka soomaaliyeed waa in ay ka shaqeeyaan sidii ay u taageeri lahayeen DKFS sidii ay qaran nimadooda u soo celin lahayeen

Annigoo ka ambaqaadaya maqaalkii uu Walaalkay General Caare uu ku qoray SOMALITALK (Dadka soomaaliyeed waa in ay u diyaargaroobaan Sidii ay isaga kicin lahaayeen Gumeysiga Cusub ee Itoobiya), soomaaliya waxay mugdi gashay markay hanatay dowlad nimo aysan u bislaan, halgan dhab ahna aysan u marin hanshadaasa , taas oo dhalin lahayd garashada kala saaridda qabiil iyo qaran nimo , xornimadadii la hantay oo ay SYL soo dhalisay mid cilmiyeysan ma ahayne waxay ahayd mid salka ku haysay caadifad diineed oo kulmisa ummadda soomaaliyeed oo ah gaalka ku gumaysanaya iska saar, adduunkuna waxuu marayey xilli kala guur ah oo xattaa gumaystihii dalalka Africa iyo asia uu isbedel ku samaynayey strateejiyadiisa gumaysi assagoo arkay in noocii gumaysiga ee hore uusan socon Karin hadduu socdana uu khasaarooyin farabadan kala kulmayo , taas oo keentay markii xornima ku sheegta la helay in kuwii u soo halgamay second range ga la galiyey oo garaaniyaal gumaysigu magacowday uu ku soo taba bartay dalkiisa , annigoo aan wax tuhuna saarayn ayaga maxaa yeelay khibrad siyaasadeed uma yeelan maamul qaraneed halgan siyaasadeed oo garashada qaarkeed kordhiyana ma lahayn, garaad xumi siyaasadeed darteed ayey waaxay ku dhaqaaqeen in waxii jabhado soomaaliyeed ahaa oo ay u suurta gal u ahaan lahayd waayahaas in ay hantaan gobanimadooda in ay kula taliyeen in ay soomaaliya jamhuuriyada noqotay soo galaan dowladaasna ay xorayntooda ka dhigato saldhig siyaasadeed taas oo keentay in ay ka soo qaxaan deegaanadoodii kuna soo qulqulqqn jamhuuriyadii Somalia ee curatay ciidamadiina ay si xoog leh u galaan ee soomaaliya, taas waxaa soo raacday kala jabkii SYL , dadkii xukunka ayagoo aan aragti siyaasadeed lahayn ku indha furay ka dibna dhadhanshay awooda siyaasadeed iyo waxay tahay , waxaana durbadii soo if baxay tartiib tartiib dhaqan guuraa nimadi qofka soomaliga ah ee ku salaysan qabyaaladda , ayadoo aanan si fiican u curan ayaa dowladdii daakhilyada lagu magacaabay intii laga badalay Governo Somalo layiri Governo Sacad tii lixdankii hadba prime ministarku ninkuu yahay loo saarijiray oo looma saarin madaxweynayaashii waagaas (Aden Cadde allaha caafimaad siiyee iyo Cabdirashid Allaha u naxariistee) ,

Markii milatarigu xukunka la wareegay nin walba oo soomaali ah wuu garanayaa structure ka uu laha milatarigaas khaasatan marka laga soo reebo jiilkii hore , waxay u badnaayeen saraakiishu dhalinyaro schoolaadkii carabta ka soo baxay kuwaas oo loo dhigi jiray waxa layirahhdo التربيه الوطنيه او الاجتماعيه waxaa lagu abaiyey wax loo yaqaano القوميه العربيه haddaba meshii halkaas ahayd waxay ku badaleen raadinta القوميه الصوماليه waxuu fakarkoodu ku lifaaqnaa kacdoonkii jamal cabdinassir iyo fikirkii hantiwadaagnimada iyo xornimodoonka ayagoo intooda badan wax ku soo bartay ama masar ama ruushka, ay saas tahay haddii aan lays inkirayn muddo yar gudaheed soomaaliya aad bay u hormariyeen dhinac kasta oo waxay la soo simeen ummadaha kale qaarkoodna way ka hormareen, illaa marka la soo gaaray dagaalkii 77 iyo waxii u dhaliyey , ayadoo aan la inkirayn waxii qalad dhacay , midna ay run tahay oo ah xukun kasta haddii uu dhaafo xad ugu badnaan 7 sano waxuu isku badala dictator xattaa hadduu yahay kan ugu dimoquraadisan, taas waxaa kuugu daliil ah ah USA da u soo qaado marka labaad oo uu madaxweyn ku soo laabto aqalka cad waxuu ugu tagaa fadeexooyin iyo magac xumi midba heerkeeda leh , maxaad u malayn Africa ama asiya ,matalku waxuu yiraahdaa كل شىء ادا زاد عن حده انقلب الى ضده jabhadayn qabiil ku dhisan waa yadii dilaacay Cabdullahi Yusuf kow u ahaa , meel uu gubo deegaankiisa uu ka dhashay ayaa ugu horeeyey , SNM iyo USC aasaaskeedi wax buu ku lahaa intuba saldhig waxaa u ahaa aragti qabiil iyo ETHIOPIA , waxaa soo raacay kobcinta aragti qabiil xattaa kuwa isla golaha dowlada ku wada jira oo isjilaafay iyo khiyaano kuwada socda( SIDA HADDA AY U KALA HADLAAN KUWA KU WADA JIRA GOLAHA WASIIRADDA , AMA MADAX WEYNAHA IYO RA’ISULWISAARIHIISU EE DFKS) , ay saas tahay xaaladdu in aysan gaarin manta heerka ay marayso iyo burbukii dhacay dhowr jeer ayey dabo qabasho lahayeen , maxaa dhacay ummadda soomaaliyeed oo dhan in la badalo xukunkii markaas ka jiray waysku raacsanayd lakiin waxaa nasiib darro ahayd in aysan jiran aragti siyaasadeed oo badali karta markaas xukunkii taagnaa , kooxdii MANIFESTO ayaa ugu dhawayd ayagana waxaa mija xaabiyey koox aragti qabiil oo qayaxan wadatay , in kasto ay ayaga u ahayd istrategiyad ku howl galin dagaal , lakiin waxay la gashay meel aysan cajaladdii ay furka ku roogeen aysan lahayn wax ka qabasho , waxaa ka lumay furihii , illaa iyo haddana waa la raadinayaa , shirkii ugu horeeyey ee djabouti oo cali mahdi loo caleemo saaray assaguna waa dhicisoobay aragti qabiil darted , djabouti carta oo shir loo qabto soomaali kii ugu fiicnaa ahaa assaguna waa mijara habaabay oo sidii markii hore loo qorsheeyey kuma dhicin , 4.5 iyo qabiil wax ha lagu xaliyo ayuu nookeenay , cudur cudur ku dawee , cabdiqasim waxaa la dagay qabqable dagaal iyo qorshe xumo iyo assagoo aragti qabiil aanay ka maqnayn waxna kala dhaqaajin kari waayey.

Waxaa soo raacay shirkii Nairobi oo aragti ahaan ay ahayd bal in lasoo dabi karo qabqablayaashi dagaalka oo wax laga kala wadi waayey iyo dowladihi ka biya diidanaa shirkii djabouti , aragti ahaan waxaan ku jiray intii ka soo horjeeday qaabkii uuku dhamaaday shirkii djabouti 4.5 ka ay saas tahay haddii ay wax ku kala socon karayaan soomaalina intay isku timid ay saas garatay waxaan doorbiday bal in la taageero waxii talo ah oo lagu hagaajin karayana wax lagu darsado , markii Nairobi la yimid aragtido waxay ahayd in qoloftii ka timid jabouti in aan la waayin ha qaldanaato haday rabtee , is jiid jiid badan ka dib waa tan ay dhalatay DFKS. Siday ku dhacdayba ha ku dhacdee iyo ujeedadii dadka cabdullahi u doortay maalintaas madaxweyna nimadu ha ahatee waa mid dhacday ta’wiilkeeda iyo fasiraadeeda ninba siduu rabo how qoro ama how qaato , sido kale ra\isulwasarah geedi siduu ku yimid, Kuwii la rabay in lagu soo dabo shirka Nairobi oo gacanta ku hayey moqdishu soconwayday oo arrintu way labo kaclaysay mar marsiyo ha laga dhigto haddii la rabo ETHIOPIA ayaa nagu soo duulaysa in yar oo runta ahse ha laysku sheego :

1 - Soomaliya haddii aan ciidamo shisheeye oo ka qayb qaata nabadaynta iyo hub ka dhigistay maleeshiyada ku baahday soomaaliya dowlad shaqayn karaysa ma leh

2 - Ethiopia markii runta loo hadlo in kasto ay dowlad dhisan tahay way kaa itaal darantahay , oo intaas oo qowmiyadood, oo kacdoon baahsan ka jiro ayaa dhex jiifa , danaynta ay soomaaliya danaynayso waa mid ay rabto in ay ku hesho dowlad ugu yaraan ayada xulafo la ah oo noqota mid aysan gacan ka helin qowmida haas kacsan.

3 - Ethiopia khaasatan Tigreega xukunka haysta maanta in kilka 5 ee soomaalidu dagto uu noqdo mid iski u istaaga way ka shaqeeyeen lakiin ummadda dagtaa kilkaa wayhanan la’yihiin illaa iyo maanta maamulka kilka (musuqmaasuq ‘ hanti lunsasho , maamul xumo)layaab ma leh waxii soomaaliya soo rogay oo hadda ah Ethiopian ayaa lawareegay maamulka. Ummadu ayadoo dagaalamaysa ayey isla markaasna dalkeed ama deegaankeeda hadba inta uu u ogolyahay maamulkaasi samaysataa waxay durugsan kartana durugsataa.

4 - Midda nakala saarta waxa weeye qofka Ethiopianka ka ah qaran nimo ayuu aaminsanyahay qabiil ka hor , annigu dibada ayaa wax ku soo bartay , arday ay dhaleen dadkii xukunka boqortooyadii la radiday ay dhaleen ayaan wax isla baranjirnay waa lixdankii nin oo la dili jiray markii kacdoonku ka dhashay Ethiopia oo xayle salase la riday , ardadaas qaarkood aabayaashood ayaa la dilay , intay tola’ay dhihi lahaayeen waxay dheen baga wax la dilo way istaahileen ummadda dhib ayey ku hayeen aan loo adkaysan Karin , bal ninka soomaaliga ah oo ay ka suurtoobi karto in uu mowqif saas oo kale ka qaadankaro iska dhaaf aabihiise ina adeerkiis bal keen , kolba ma filayo nin soomaaliya oo heerkaas u bislaaday in uu jiro , in aan qaldanahayna waan jeclaan lahaa

5 - Markii dhibto ka dhacday Soomaaliya ummaddii u qaxday Ethiopia wax dhiba lama kulmin marka loo eego waxii ku dhacay soomaalidii u qaxday Kenya (dhac , kufsasho , hanti kala wareeg , xabis dhigid , illaa iyo maantana qaxootiga jooga Kenya lagu hayo iyo kuwa jooga Nairobi).

Marka aan u soo laabto Maxkamadihii Islaamka ahaa ee ka dilaacay Muqdisho mid waa marag madoonto in uu ahaa kacdoon dadweyn oo ay iskaga qaadayeen baladi ku habsatay 16 sano oo kala qoqobaysay , midna way ahayd oo asalkeedii baa ahaa oo qabiil kama marnayn marka loo raaco aragti iyo aqoonba , waxaa u raacay intaas lahaansho la’aan aragti siyaasadeed oo qotodheer ,iyo ayagoo aan caga dhigan oo maamul wax ku ool ah oo loo soo istaagi karo aan ka samayn magaalo madaxdii oo ay awood u waayeen dhibta daahsoon oo xamar ka jirta awgeed , waxaa intaas u raacday dhalinyaro fudayd watay oo ay xakamayn waayeen golaha shuuradu farahoodana ka baxay, soo raaci intaas ayagoo dhexdooda qaar mijaxabeen ku jirtay iyo kuwo ka shaqaynayey in la burburiyo waxii lagu soo dhoodhoobay Nairobi ee dowlad ku sheega ahayd taas wax kastaba ha ahaatee weynteedu maant waxaan dhib ahayn aysan u soo kordhinayn soomaaliya.

Haddii aan u guda galo soo galitaan ciidamadda Ethiopia soomaaliya , waxaa fiican in labo qof lakala saaro :

Haddaan u soo laabto xaaladda maanta taagan waxay ila tahay in laga gudbo durbaan tumid ah Ethiopia ayaa nagu soo duushayda ah oo ummadda lagu marin habaabinayo , runti maanta ninka ka soo horjeeda s soo galitaanka Ethiopia soomaliya qabiil ahaan ayuu ugu soo horjeedaan inta badan , kan la jiraana sidoo kale weeye , taasna waxaa ku lumaysa dantii ummadda. waxay ila tahay dantu waxay ku jirtaa in la taageero DFKS dadaalka ay ugu jirto nabadaynta dalka , dowlad xun kolba dowlad la’aan way dhaantaa, in lagu dadaalo sidii loo najaxin lahaa shirka dib u heshiisiinta ee dowladdu ku dhawaaqday, in la saxo waxii la sixi karo, in la soo dhaweeyo ciidamada ka imaanaya Africa sidii loo nabdayn lahaa soomaaliya , isla markaasna u noqota sabab ku filan in ay ka baxaan dalkeen ciidamada Ethiopia, waxaan huba xal u helid mushkiladda soomaaliya mid meel dheer jirta in aysan ahayn haddii niyad sami lahelo , sida ugu dhaqsaha badana aan ka kaaftoomi karayno haddaan aragti suuban la nimaadno oo qabiil ka dheer , oo bal mar un aan qaran nimo u fakarno , in laga waantoobo aragtida ah in ciidamada nabadaynta ka qaybgalayaa ay qabiil u adeegayaan , in besesha caalamku ku taageerto DFKS sidii uu u najixi lahaa shirka dib u heshiisiintu

In DFKS ay ka shaqayso sidii ay u kasban lahayd kalsoonida ummadda soomaaliyeed , in la soo celiyo ciidamadii soomaaliya iyo poliska ka qayb qaadan laha nabadaynta iyo hub ka dhigista dhammaan gobolada soomaliya ayagoo adeegsanaya ciidamada Africa uga imaanaya iyo ayagoo is aamina in ay ciidan qaran yihiin aamina oo hab qaran nimo ku shaqeeya. In website yadda af soomaaliga ku qoraa ay ka waantoobaan intii suurta gal aragtida qabiil oo ay ku dadaalaan bal sida ugu roon oo aragti qaran loo heli karo , sido kale warbaahinta soomaaliya ku fiday ayadoo intuba ay aad iyo aad u fa’iido badanyihiin haddii si hufan loo isticmaalo.

Shacabka soomaaliyeed waxaan leeyahay ha laga waantooba arragtidaan wax walba qabiilka loo saarayo waxii watana ha lagu diido waxii ku shaqaysanayana ha laga waaniyo hana laga hortago, hab qaran ha loo fakaro iyo sidi si wada jir ah dhibtan looga bixi lahaa , ha layska qabto kuwa doonaya wax walba in ay burburaan ayagoo danahooda gaarka ah fiirinaya kuna andacoonaya in ay qabiilkooda u adeegayaan , duqo dhaqameedka soomaaliyeed iyo isimada aragtida gaaban ee qabiilka ku samaysan ka gudba ayaan leeyahay mid qaran nimo ummadda u horseeda oo ha laga gudbo annagu haddaan reer hebel nahay waa nala qadiyey , wasiir nalamasiin , iyo waxii la mid ah , soomalidu waa in ay aaminto dulkan khayraadka ku jira in 50 million oo qof iyo siyaado uu deeqi karayo haddii u helo raggeeda iyo dadka khayraadkaas la soo bixi kara .

Ugu dambayntii ummaadaan waxaan aaminsanahay in ay caro rabbi ku dhacdayee , diintiin iyo rabigiin u soo laabta oo is cafiya dhammaantiin, rabbi tubta toosan ha na tuso.