Calanka Soomaaliya wuxuu ka mid yahay calamada ugu qurxoon ee adduunka wuxuu wataa Midabka Buluugga ee cirka iyo mid ka mid ah xiddigaha cad cad, ninkii alifay Alle ha u naxariista Maxamed Cawaale Liibaan wuxuu xiddigta cad ee shanta gees ah ula jeeday Shanta Soomaaliya, waayo Gumeysigii ayaa Soomaaliya u qaybiyay shan qaybood, Jabuuti in kastoo calankeedu midaba badan yahay haddana xiddigtii kama marna, dalka la magac baxay Somaliland isaguna calankooda waa midabo badan yahay haddana kama maqna xiddigtii,.

Macna kale ayaa shanta gees ee xiddigta lagu fasiray ruux Binu’aadanka wuxuu leeyahay |Madax, Laba Lugood iyo laba Gacmood shantaasna midna mid kale kama maarno oo waa u baahan yahay, shanta Soomaaliyeed waa sidaas oo waa isu baahan yihiin.

Maxamed Cabdulle Xalane, sida aan xasuusano mar ay isku dayeen koox ciidamo Itoobiyan ah inay dejiyaan Calankii Soomaaliya, dagaalkii 64kii, Zoonaha Tog-Wajaale ayuu wuxuu goostay inuu calankaasi bad-baadiyo, kana badbaadiyo inuusan gacanta u gelin cadowgii dagaalka la iskala soo hor jeeday si aysan u gubin ama u jar jarin, taasina wuxuu ku muteystey isagoo saaran birtii Calanka in dhowr xabbadood lagu dhufto isagoo u halgamaya Calanka Soomaaliyeed kaasoo isagoo dhaawac ah Calankii kala soo degay birtii lana soo galay Godkii dhufeyska u ahaa isagoo bad-baadinaya Calanka, mana ahayn ujeedadiisa in uu nafsaddiisa ku halligo Maro balse damiirkiisa Soomaalinimo ay siin weyday in astaanta Qaranka Soomaaliya meel cidla ah lagu tuuro., oo cadowga loo gacan geliyo.

Calanka oo dhiig badan loo daadshay, naf iyo maalna loo hurey, dad loo xirey, qaar loo Masaafuriyay ma ahayn in dad aan waxba ka garanayn inay sidaa u galaan, walibana ay ku andacooodaan waa maro. Marona maxaa ka macna ah haddii la dejiyo ama la gubo, waa damiir xumo kuwa calankii astaanta inoo ahaa ku sheegaya maro iska caadi ah balse waxaa oran lahaa aqoontiisii buu ka hadlay midka sidaa u hadlay.

Dal, Urur, Xisbi, Jabhad waxay leeyihiin Astaan u gaar ah oo lagu garto, Xusbullah oo ah Urur Shiica ah, dhawaana dagaal xoog badan la galay Israa’iil Calanka astaantiisa waa midabka Hurdiga ah ama Jaalaha ah, markay banana-baxayaan waxay dhamaantooda soo qaataan Calankaasi iyagoo og in Calanka waddankooda oo ay aad u tix geliyaan kaasoo ka samaysan Midabo Guduud iyo Caddaan ah dhaxdana Geed uu kaga yaalo, Geedkaas oo tilmaamaya heshiiskii dhex

maray Muslimiinta iyo kirishtaanka ku wada nool dalka Lubnaan iyadoo wadaadka xukuma Xisbullaah Shiikh Xasan Nasrullah ay Xafiiskiisa iyo Gaarigiisaba ay ka dul babanayaan calankaas geedka dhexda ku leh.

Sheikh shariif sheikh Axmed oo ah Guddoomiyaha Guddiga fulinta ee Maxaakiimta Soomaaliya ayaa markii uu booqanayay wadamada carbeed gaariga lagu qaadayay waxaa ka dul-babanayay Calanka soomaaliya, ujeedada loo saarayna waxay tahay inay dadka ku nool waddankaasi ha noqdo shisheeye ama Muwaaddin inay ogaadaan in waxa meesha maraya ay yihiin Soomaali.

Waagii xukuumaddii Maxamed Siyaad Barre anigoo ka qayb galaya Maharjaan ka dhacayay Magaalada Muqdishow oo ay ka qayb galayeen Ardey laga keenay waddamo fara badan, ayaa waxaan kala garan waayay ardeydii ka socotey shiinaha iyo kuuriya anagoo ku muransan ardeydaas ayaa mid ka mid ah wuxuu la soo baxay Calan, waxaan ogaaday in kooxda dhinacaas jirtey ay ahaayeen Shinees marka waxaa halkaas kaaga soo baxaysa in Calanku uu kuu kala sheegayo jinsiyadda qofka.

Calanka quruxda badan ee Soomaaliyeed marka Boqol iyo Sagaashanka Dawladood ee caalamka calamadooda la dhax galiyo waa mid si aad ah uga dhex muuqanaya, haddaad fiiriso wadamada carbeed calamadooda si aad ah ayay isugu dhowyihiin, waxaana kugu adkaanaya in si dhaqsa ah aad u kala saarto iyadoo mar aan la kulmay nin keenyeeti ah uu I weeydiiyay ninkii alifay Calanka Soomaaliya, kaddibna waxaan weeydiiyay waxa uu ka rabo, markaas ayuu ii sheegay in ninkii alifay uu ahaa nin aad u caqli badan, waayo midabka buluugga ah waa midab aad u qurxoon ee indhaha soo jiita, markaas ayaan ku iri “Maad fiirisid Xiddigtana?...wuxuuna yiri “Haa Xiddigtuna way qurxoontahay””..Markaas ayaan u raaciyay “La soco ujeeddo ayaa ku jirtee”.

Calankii hore ee Itoobiya Calanka cusub ee Itoobita adopted 6 February 1996 Calanka Cusub ee Itoobiya oo lasameeyey 1996 (oo ah intii ay Soomaaliya ku jirtey burburka) sida kamuuqata sawirka sare waxaa dhexda kagajira xidig shangees ah oo kudhexjirta qayb buluug ah. Sida hoos kamuuqata Calanka Soomaaliya waa buluug xidig dhexda kagajirto. Taariikhda Calanka Soomaalida

Nin Laashin ah ayaa waxa uu hadda ka hor tiriyay shirib ahaa xilligii Dawladdii Siyaad Barre, wuxuuna yiri “Siyaadow Jarddiin iyo Jid waad Dhistaye, Jaddiinkii ayaa u timid”, marka Maxkamadaha Nabad waad keenteen laakiin Cabashada bulshada waa badan tahay, isku soo duuboo halggankii aad u gasheen soo celinta nabadda ogaada yuusan idinka noqonin mid ay fashiliyaan kooxdo dano gaar ah wata

Arrintii ka dhacday Kismaayana ee Calankii Soomaalida lagu dejiyay waa mid wada taabatay shacabka Soomaaliyeed, haddaba iska jira khaladaadka yer yer ee ceynkaa ah ee sababi kara Khilaaf soo kala dhex gala bulshadii iyo Maxaakiimtaq