Qormadii: Jerry Okungu
Tarjumadii: Maxamed Xaaji (Ingiriis)

            Waxaa laga yaabaa inaan ahay qof si qaldan u fekeraya, laakiin wax yar ka hor intaan la saxiixin heshiiskii nabadda Soomaaliya ee Nairobi ee qabqablayaasha dagaalku ay ugu doorteen Cabdullaahi Yuusuf inuu noqdo Madaxweyne ayaan saadaaliyey musiibo iyo guuldarro. Sidaa uma yeelin anigoo Cabdullaahi garanayayey, waxaanse u yeelay markaan arkay duruufaha doorashadiisa eek u taxaluqday rekoorkiisa ah: Qabqable Dagaal.

            Hadda laba sano kaddib, saadaasheydii ayaad mooddaa inay si sax ah ku timid. Sidaa awgeed waxa i walaacinaya, anigoo rajeynaya inay dad kale oo waaqiciyiin ahna welwelayaan, ayaa waxay tahay sababta bulshada caalamka, Africa iyo dunida inteeda kale aysan u arkaynin in Cabdullaahi Yuusuf oo lagu taageero inuu soo celiyo nabaddii iyo xasiloonidii Soomaaliya ay la mid tahay iyadoo Ri’ la warsaday inay la xaajooto Yaxaas.

            Labadii sano ee ugu dambaysay ayaa waxay si shaki la’aan ah u caddeeyeen in Cabdullaahi Yuusuf uusan u fiicnayn Soomaaliya. Nooca siyaasaddiisa ayaa waxay tahay mid sii kala qeybinaysa dalka. Waa askari si sahlan loogu sifeyn karo Fulayga Dalka (Coward of the Country). Wuxuu jecel yahay inuu ku dhex ciyaaro goob nabdoon. Hadduusan sidaa ahayn, wuxuu ka tegi lahaa Nairobi wax yar ka hor markii loo doortay Madaxweynaha, wuxuuna u kici lahaa Muqdisho.

            Sidaa ma uuusan sameyn. Halkuu ka sameyn lahaa, wuxuu ku daahay Nairobi ugu badnaan sannad, isagoo sugaya xoogag aan jirin oo nabadda ilaaliya oo Afrikaan ah inay u kexeeyaan xaggaa iyo Muqdisho.

            Cabdullaahi Yuusuf wuxuu iska sii joogay Nairobi illaa markii Maamulka Mwai Kibaki ay si qeexan ugu qasbeen inuu ka baxo magaalada. Noloshu aad ayay ugu fiicnayd Nairobi, sababtoo ah wuxuu arkay inaysan jirin baahi uu ugu degdego Soomaaliyada qalalaasuhu la degeen, si uu u wajaho caqabadaha ku sugaaya xaggaas.

            Markii uu kama dambeystii ka dhoofay Nairobi, wuxuu dulmaray Soomaaliya, wuxuuna aaday dalka Yemen, halkaasoo ay bilooyin ku qaadatay, ka hor intuusan go’aansan meeshii uu kaga degi lahaa Soomaaliya. Markuu aakhirkii degay, ma aysan noqon meeshuu ku degay Muqdisho ee wuxuu tagay Baydhabo, isagoo ka cabsanaya qabqablayaashii dagaalka ee xukumay Muqdisho oo aysan isaga saaxiibtinimo kala dhexeyn.

            Go’aankiisa ah inuu dego Baydhabo ayaa waxay khilaaf ka dhex riday isaga, Guddoomiyaha Baarlamaanka iyo Ra’iisal Wasaaraha oo iyagu taageersanaa in dowladdu ku degto Muqdisho. Hase ahaatee, inkastoo uu xitaa aakhirkii tiisa ku guuleystay, Soomaaliya weli kama soo kabsan dagaalkii daba dheeraaday ee gudaheeda ka jiray.

            Tuugannimada iyo burcadnimada ayaa gilgilaysay dhulkoo dhan. Miliishiyaad nooc kastaba leh ayaa sii waday inay dalka ku sii haystaan madax-furasho, illaa markii dambe ay Maxkamadaha Islaamigu ka soo hoos bexeen dambaska, si ay xukunka ula wareegaan, una soo celiyaan sharciga iyo kala dambaynta.

            Hadda oo aan qoraayo maqaalkan, dhammaan Soomaaliya, ka reeb Somaliland oo ku taalla waqooyiga, waxaa gacanta ku haya Maxkamadaha Islaamiga. Si kastaba ha noqotee, Somaliland waxay ka goosatay koonfurta inteeda kale wax yar kaddib markii Maxamed Siyaad Barre la sii macsalaameeyey billowgii 1990-meeyadii.

            Sida haddii taas aysan ku filneyn, laba toddobaad ka hor, dagaal ayaa wuxuu ka qarxay Baydhabo oo ah halka dowladda Cabdullaahi Yuusuf ay fadhiga ka sameysatay. Dagaalkaas wuxuu ku saabsanaa xukunka garoonka diyaaradaha. Badankood dad ajnabi ah oo Baydhabo booqanayey oo aniga ila mid ahaa ayaa waxay maalmo dhowr ah magangelyo ka heleen magaalada Waajid oo Maxkamadaha Islaamigu ay maamulaan annagoo sugeyna in nalaga daadgureeyo meeshaas.

            Wax yar ka hor qarixii bamka ee dhacay Isniintii ee ugu yaraan la tegi gaaray nolosha Cabdullaahi Yuusuf laftiisa ayaa qabqable dagaal oo la yiraahdo Maxamed Ibraahim Xaabsade oo xukuma Baydhabo wuxuu digniin siiyey dowladda Cabdullaahi Yuusuf inay ka guurto Baydhabo, haddii kale inuu awood magaalada kaga saari doono!

            Qaraxaas oo ay dad badan ku dhinteen ayaa wuxuu sawir cad ka bixinayaa xaqiiqada in maalmihii Cabdullaahi Yuusuf uu sii ahaan lahaa Madaxweynaha Soomaaliya ay tirsan yihiin. Wuxuu aakhiritaanka Cabdullaahi dhex dabaalan doonaa xaaladdii uu dhex dabaashay Maxamed Siyaad Barre. Joogitaanka uu sii joogo Soomaaliya uma wanaagsana dalka. Uma wanaagsana sidoo kale Africa iyo bulshada caalamka.

            Isku day kasta oo Soomaalida lagula qasbayo inay liqaan Cabdullaahi Yuusuf waxay hubaashii kicin doontaa dhiig daata iyo saameyn aan la qiyaasi karin. Africa, xaqiiqdii, uma baahna Ciraaq kale ama Afghanistan kale oo ciiddeeda ah.

            Haddii Maxkamadaha Islaamigu ay awoodaan inay koonfurta Soomaaliya ku soo celiyaan sharciga iyo kala dambeynta, haddii Somaliland ay muujisay inay dowlad nabadeed kexeyn karaan shan iyo toban sannadood, oo ay qabsan karaan doorashooyin joogto ah oo ay si guud ugu soo celin karaan dadka reer Somaliland noloshoodii, maxaan ugu qasaarinaynaa siddeed kun oo askar Afrikaan ah inay ilaalo ka hayaan hal shaqsi iyagoo qatar gelinaya naftooda? Madaxweyne Cabdullaahi Yuusufse, ma u qalmaa inay u dhintaan Soomaali keliya ma ahane xitaa dadyowga kale ee Africa? Uma maleynayo.