|
Waqooyiga Ameerika iyo Wadida Baabuurta
Waaweyn (Qaybtii Labaad)
 YUSUF
SHABAC II
yusufshaba@yahoo.com
Qaybtii 1aad ka
akhri halkan... GUJI..
Ka dib markii aan fariimo badan aan ka helay
akhristeyaal Soomaaliyeed oo ku nool meelo fara badan
oo ka mid ah Waqooyiga Ameerika, waxa aan go’aan saday
in aan sii kordhiyo akhbaarta la xiriirta ka
shaqaysiga baabuurta Waaweyn.
Wadida baabuurta
waaweyn waa shaqo socota toddobo maalmood isbuucii,
afar iyo labaatan saac, inkasta oo ay jiraan sharciyo
kuu diidaya in aad waddo baabuurta waaweyn inka badan
toban saac oo xiriir ah. Maadaama ay tahay nolol adag,
waxa haboon in uu qofku galo ka shaqaysiga baabuurta
waaweyn isaga oo leh qorshe xadidan, sida adiga oo
raba in aad iska bixiso deen fara badan, ama aad
iibsato guri iyo gaari fiican, ama guryo iyo ganacsi u
dhisto kuwii aad jecleyd ee weli ku maqan dhulkii
hooyo. Ama adiga oo doonaya in aad guursato gabar
qaali ah, oo weliba doonaya in aad u dhigto aroos
gaaleed qaali ah. Waxa aad kala kulmeysaa daal fara
badan, uskag iyo nafaqo daro, dhafar aan caadi ahayn,
qayli joogto ah, cabsi iyo cidlo ilaah laga magan
galo, laakin waxa aad rafaadkan aad ka dhaxleysaa in
ay kusoo galaan qarash fara badan oo aad ugu faraxdo
maadaama aad dadaashey, laakinse waxba kuuma
hagaagayaan haddii aadan lahayn qorshe xadidan oo ku
eg muddo sanad iyo seddex sano. Waxa uu ilaah ku yiri
Qu’raanka, gaar ahaan suurad Luqmaan “Wa aqsid fii
mashyik” meel welba oo aad u sodcaaleyso ha noqoto
meel ay dan kaa gashey. Marna ha wadin baabuurta
waaweyn adigoo leh balwad adag sida jaadka iyo
khamrada, ama adiga oo ku xun beekhaaminta ama in
lacag meel la dhigto, haddii kale, waxa uu wakhti kuu
dhamaanayaa adiga oo aan waxba haysan oo weliba uu
buufis ku hayo. Sidii aan ku soo sheegay maqaalkeygii
hore, wax lacag ah lagama sameeyo baabuurta waaweyn
inta aad ka yeelaneyso khibrad fiican oo gaaraysa
illaa lix bilood. Waxa ugu badan ee kusoo galaa waxa
uu noqdaa $590 illaa $670 isbuucii adiga oo shaqeeyey
toddobo maalmood habeen iyo maalin, oo weliba ka fog
reerkaagii iyo asxaabtaadii. Sidaa awgeed waxa lagama
maarmaan ah, in aad usoo diyaar garawdid adiga oo
diyaar ah ilaahna talo saartey. Maxaa yeelay qofkii
alla talo saarto ma hungoobo.
Marka uu qofka soo
qaato laysinka darawalnimada, waxa markiiba la soo
xiriira shirkado waaweyn, waxa shirkadahaas ugu
caansan “Swift” iyo kuwa kale oo fara badan, inta ay
qofka shaqaaleyn ka hor waxa ay ka qaadaan imtixaan
darawalnimo ah, haddii uu ku barmooso waxa ay misana u
diraan in kaadida qofka laga soo baaro daroogo, haddii
uu labadaa ku barmooso, waa ay shaqaaleeyaan, marka ay
qofka shaqaaleeyaan ka dib waxa ay raaciyaan qof ka
mid ah darawaladooda khibrada durugsan u leh
qawaaniinta shirkada iyo qawaaniinta gobolada kala
duwan. Qofkaas waxa uu tababaraa illaa iyo shan
isbuuc, shantaa isbuuc qofka waxa uu shaqaayee badanaa
toddobo maalmood isbuucii waxaana la siiyaa $300 oo
kaliya. Badanaa lagama ogolaado in uu reerkiisii soo
booqdo illaa uu u dhamaado tababarkiisa. Shantaa
isbuuc waxa uu badanaa booqasho uu ku tagaa koonfur
illaa waqooyi sida Florida illaa Minnesta, ama Bari
iyo Galbeed sida Maine illaa iyo Los Angles
California. Marka uu u soo dhamaado tababarkaa ka dib
waxa misana laga qaadaa labadii imtixaan oo kale
daroogada iyo darawalnimada, markaa ka dib ayaa qofkii
la siiyaa gaari uu ku qoran yahay magaciisa.
Waxa jira su’aalo la weydiiyo shirkada aad u shaqo
doonaneysid, waxaana ka mid ah: In ay shaqaalohooda
siiyaan daryeel caafimaad, oo wata kaarkii ilkaha,
lacagta ay kugu qaadanayaan, qaarkood waxa ay
darawalada cusub ku shaqaaleeyaan “26 cents a mile”
lix iyo labaatan senti, qaarkoodna waxa ay darawalada
cusub ku qaataan, “30 cents a mile” qaarna waxa ay ku
siinayaan “20 cents a mile, adiga ayey kugu xiran
tahay hadba sida aad u baadi goobtid kuwa ugu lacagta
badan. Iska weydii inta jeer ay kuu ogol yihiin in aad
aaddo xaafadaadii, maxaa yeelay qaarkood waxa ay kuu
dirayaan meelo fog fog oo aan marna kuu ogolaaneyn in
aad soo booqatid xaafadaadii. Waxa aad weydiisaa in ay
leeyihiin, “Toll cards” Laga soo bilaabo Kalifornia
illaa iyo Maine waxa jira buundooyin iyo jidad lacag
lagu maro, shirkadaha qaar, waxa ay darawaladooda
siiyaan kaararkii ay lacagtaas ku bixin lahaayeen,
qaarkoodna waxa ay darawalada ka codsadaan in ay
lacagahaas ka sii bixiyaan jeebkooda, si ay mar kale
ama goor dambe dib u siiyaan. Waxa aad weydiisa waxa
ay qaadaan, iyo shirkadaha ay u qaadaan, iyo meelaha
ay u badan yihiin. Sida aad la socotaan Maraykanka
shacbigiisa ugu badan waxa ay ku nool yihiin Bariga
Maraykanka, sida; Boston MA, New York NY, Nework New
Jersey, Philadelphia PA. Hartford CT. Cleveland Ohio,
Baltimore Maryland, Charleston West Virginia,
Washington DC. $70% Toddobaatan boqolkiiba shacbiga
Maraykanka waxa ay ku nool yihiin magaalooyinkaas aan
soo sheegay, waana magaalooyin duq ah, oo la dhisay
labo boqol oo sano ka hor, oo aan loogu talo galin in
ay maraan baabuurta waaweyn. Waxa weliba bariga sii
jira Gobolka ugu weyn Kanada ee Ontario. Waxa cadaab
ah, in allaab la geeyo ama laga soo qaado magaalada
New York ee gobolka New York. Ugu dambeyn waxa aad
weydiisaa alaabaha ay qaadaan, xusuusta ku hay,
shirkadaha leh tareelooyinka sharqama ama leh
fintijeerka “Reefer” waxa ay badanaa ka baayac
mushtaraan daad gureynta iyo qaadida hilibka iyo
cabitaanka fud-fudud. Taas oo ay macneheedu tahay in
ay ku weydiisan doonaan in aad qaado hilib doofar iyo
khamro. Lacagta xaggan kaasoo gashana waa xaaraam oo
ma saddoqeysan kartid, mana ku xajin kartid.
 Gobol walba oo ka mid ah Kanada iyo Maraykanka waxa ay
leeyihiin shuruuc u gaar ah, khaasatan marka aad waddo
baabuurta waaweyn. Waxa ugu dhib badan gobolka Maine
iyo gobolka California. Gobolka Maine waa duq, oo ma
jecla baabuurta waaweyn, askartoodana waxaa laga
biilaa ganaaxa laga qaado darawalada baabuurta
waaweyn. California waxa ay leeyihiin buundooyin
gaagaaban, taas oo keentay in ay dejiyaan 1800 oo
sharci si ay u ilaaliyaan bur-burka ku iman kara
buundooyinkaas, dhanka kale si ay ciqaabaan ama u
ganaaxaan baabuurta waaweyn. Tareelada waa in la
yareeya xajmiga iyo dhererkooda marka la galayo
California haddii kale waxa ay dadka ka qaadaan lacag
badan. Ohio, Michigan, Ilinios, iyo California waxa ay
ayana yareeyeen xawaaraha ay ku socon karaan baabuurta
waaweyn oo waxa ay yiraahdeen waa in ay baabuurta
waaweyn ku socdaan “55” mile per hour. Haddii aad shan
kale ku darto waxa lagaa qaadayaa ganaax. Waxa aad si
xasiloon uga digtoonaataa diiwaan gelinta saacadaha
shaqada in aadan been ka sheegin ama aadan ka badsan
saacadaha laguugu talo galay in aad waddo baabuurta,
maxaa yeelay haddii kale waxaa laguugu ganaaxayaa
illaa iyo Laba kun oo doolar, waxaana laguugu
xukminayaa in aad fadhido hal meel in ka badan siddeed
saac oo xiriir ah. Gobol walba waxa uu leeyahay meelo
lagu cabiro baabuurta waaweyn, “Weigh Station” marka
aad geleyso gobol cusub ama aad ka baxayso gobol kale,
waa in aad joogsataa oo la eegaa saacadihii aad wadday
baabuurka, xajmiga ama culeyska taraaga iyo tareelaha,
iyo in uu gaarigu yahay mid istaahila gobolkaas oo u
socon kara si fiican. Haddii uu nal kaa jaban yahay
waa ganaax, haddii uu culeyskiisu badan yahay waa
ganaax, haddii ay wax ka qaldan diiwan gelinta
saacadaha shaqada waa ganaax, haddii aadan sidan
ogolaanshaha gelista gobolkasta iyaduna waa ganaax
kale.
Qaybtii Seddexaad::
Shirkadaha loo wado baabuurta waaweyn, ma jecla in uu
darawalku ka tago sidaa awgeed, waxa ay si toos ah ula
xiriiraan shirkad la yiraahdo “DAC’ shirkadaas oo
diiwan gelisa darawalka kasta marka uu sameeyo khalad
ama uu dhib u geysto xamuulka uu sido ama taraaga,
haddii ay noqon lahayd in uu ku dhufto gaari kale, ama
jabiyo tabbeele, ama la siiyo tikidh la xiriira
“Speed” ama Moving violation guud. Marka aad
shirkaddaas ka tagto badana ma heleysid cid kale oo
ku shaqaaleysa haddii aad leedahay “DAC” xun.
Gawaarida waaweyn waxa ay leeyihiin sariiro fiican,
meel la gashto Talafishin-Viidiyo, iyo qaboojiye,
meel la gashto dharka ama la surto, waxa ay intooda
badan leeyihiin laba sariir, si aad mar-mar u kaxaysid
ciyaalkaaga ama xaaskaaga haddii aad doonto. Xiliyada
qaboobaha waxa ay leeyihiin kuleyliye, oo waa in aad
seexataa gaariga oo shidan, xiliyada kuleylahana waxa
ay leeyihiin qaboojiye sidaa awgeed waa in aad
dhexseexataa gaariga oo shidan. Mar haddii aad la
qabsato kuma dhibayso shanqartaa oo dhan. Inkasta oo
haatan la soo saarey “Hydro Heater” oo aad ka
bixineyso lacag yar, kaas oo saamaxaya in uu
gaarigaagii kuu damsanaado adiga oo heliya qaboojiye
iyo kululeeye. Shirkadaha qaarkood waxa ay sameeyaan,
“Banker Heater” waxa kululaanaya sariirtaadii adiga oo
uu ku damsan yahay gaariga si ay markaa shirkadaha
qaarkood u dhowraan shidaalka uga baxa baabuurta. Waxa
ay darawaladu ku hakadaan, joogsadaan ama ku nastaan
seddex meel, meesha ay allaabta geynayaa daaradooda,
“Destination Hub” meelaha loo yaqaano “Rest Area” iyo
meelaha ay istaagaan oo ay ku nastaan wax badan oo ah,
“Travel Centers of America” meelaha taraak istoobyada
waxa laga helaa shidaal, musqulo lagu qubeysto, meelo
lagu dhaqdo dharka, filmaan la daawado, meelo lagu
jimicsado ama laysugu mariyo masaajo, takhaatiir si
deg-deg kuu arki karta, meelo timaha laysaga jaro,
isgaarsiin sida fakis, internet iyo taleefano la
isticmaalo, meelo lagu sarifo lacagaha iyo jeegaga iyo
weliba meelo lagu ciyaaro Geemam. Ragga darawalada
qaarkood ama intooda badan waxa ay ku kaadshaan caagag
yar yar, waxa ay ku weyseystaan gaariga dhiniciisa
inta badana waxa ay ku tukudaan gaariga dhexdiisa.
Halista Joogtada ah oo ay la kulmaan waxa ka mid ah:
Buuraha ku yaala North Carolina, Montana, Idaho,
Colorado, Washington, California, Oregon, Utah, New
Mexico, iyo Meelo ka mid ah Vermont. Buuraha marka ay
fuulaan darawalada waxa misana ay u degaan hoos,
haddii ay ceshaan ama ay isku dayaan in ay xakameeyaan
gaariga iyaga oo dhulka ku xejinaya bareega, waxa
gaarigii weynaa ka dhamaanayaa “Air Brake” hawada
bareega dabadeedna waxa gubanaya bareega taraaga iyo
tareelaha, ka dibna qaab loo cesho iska dhaafee waxa
uu qofkii dhimanayaa isaga oo ololaya. Laakin, marka
si fiican laguu tababaro, waxa kuu baxaysa farsamooyin
kale. Waxa jira buundooyin gaaban, taraagyada ma dhex
mari karaan buundo ka gaaban, “13’6” marmarka qaar
sida uu darawalka isaga wado gaariga ayuu ku imanaya
buundo gaaban, haddii uusan ka fiirsan waxa uu ku
rakanayaa meel dhex, gaarigii iyo buundadiina waxa ay
noqoneysaa ka kac. Waxaa jira dabeelo xoog badan, oo
aad kula kulmeyso, Florida, Georgia, Oklahoma,
Arkansas, Louisiana, Norfolk Virginia, iyo meelo ka
mid qalbiga Kanada.oo mar-mar adiga iyo gaarigaaba
dhinac dhinac idiin tuuraya. Waxa kale oo ah halis
laga digtoonaado xayawaano fara badan oo ku nool
Galbeedka Maraykanka iyo Waqooyiga Kanada, waa
xayawaano waaweyn oo aan horey loogu arag gayigeenii,
kuwaas oo aan ka baqayn in uu gaarigu waxyeelo,
mar-mar iyagaaba isu kaa dhigaya markaas buu gaarigu
kula gaddoomayaa. Haddii laguu diro Mexico, waxa laga
baqaa qolyo qaxooti ah, oo ku dhuunta tareelahaaga,
kuwa loo yaqaa, “Uerro” oo tuugo ah, kuwaas oo si
joogto ah u dila darawalada, dhacana hantida qaaliga
ah ee aad siddo. Gobolka Arizona iyo New Mexico waxaa
jira masas sun badan, oo ku qaniini kara adiga oo iska
tukanaya ama xaajadaada gudanaya. Waxa aad looga
welwelaa baraf kugu helay Montana, North Dakota,
Colorado, iyo Maine maxaa yeelay waxa laga yaabaa in
aad isbuuc ku dhan aad fadhidid dhulkaas. Roobabka ka
da’a Spokaan illaa Seattle Washington, ama Vancouver
Kanada ma ahan wax caadi ah, oo waxa laga yaaba in
aysan kala go’in ba.
Qaybtii 1aad ka
akhri halkan... GUJI..
YUSUF
SHABAC II
yusufshaba@yahoo.com
Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan, kana tarjumi maayo
aragtida Somalitalk.com
Faafin: SomaliTalk.com | Jun 11, 2005
|
Daabaco
Boggan | Print