C/O:   Muqdisho, Somalia, Heliwaa.      

          TAHRIBAYAASHO MA UTALAXUMAA MISE    UTACLIINLA’AAN     

    Ilaa markii dowladdii dhexe ee Somalia ay burburtay irdahana loo laabay dhamaan goobihii shaqadda, waxabarashadda , caafimaadka, wasaaradihii, warshadihii, hay’adihii iyo kuwii sida qaaska ah loo lahaa  aburbur cuslusna halakeeyey meelihii ugu bilicdasamaa dalka oo il-qabadka lahaa laguna aqoonsan jiray Somalia, amnigii iyo kala danabeentii iyo guud ahaan wax walba oo ku tiirsanaa nadaamkii dowliga ahaa ay ka baxeen meesha.   

    Inta badan shacabka Somalia waxuu u firxaday daafaha dunidda si ay markale u hiigsadaan hoy hoos taga nadaam dastuuri ah, una helaan waaxyihii kala gedisanaa ee adeegyadda bulshadda inkasta oo Somalia ay ka mid ahayd goobaha ugu nabad gelyadda badan geeska Africa xilli. Haba kala dhibbadnaatee bilogii burburkii dowladdi Somalia in badan ayaa isku dhiibtaya qaxooti dowladdaha deriska ah waxa ayna kala kulmeen dhibaatooyin kala gedisan oo ay ka amid yihiin dil, dhac, kufsi, gaajo iyo xanun aan daawo lahayn iyo dhibaatooyin aan halkaan lagu soo koobi Karin, waxaa xerooyinkii ay ku jireen hareeyey qaabuuro kuwo u dhintay dhibaatooyin loo gaystay, intii ka samatabaxdayna waxay u hayaaameen inta kale ee daaafaha dunidda halkaas oo waxay kufaa-kacaanba dani waxay biday  in ay gaaweeto u hoor sadaan kuwo magaciyan iyo wadaniyanba ay hoos u eegi  jireen, halkaas oo ay markale kala kulmeen dhibaatooyin wajiyo kale leh, waxayna isu dhiibayn qaxooti shansano iyo kabadan si ay ku helaan wax ay banaanka uu bixi karaan,  inkasta oo ay dhacdo hadana in marka ay helaan aqoonsi in aanay helin   taxadir iyo xaqii uu muwaadin lahaan jiray, iyagoo la kulma hanjabaad iyo yasmo mararka qaarkood lagaba kansallo, xabsigana loo taxaabo iyadoo aysan ajirin danbi uu ku mutaystay iyo abukaate xaaladdiisa la socdda.       

     Somalia oo lagu qiysaao 10 milyan kala bar waxa ay ku suganyihiin daafaha dunidda maantana ayagoo si wayn ay uga dhaadhacday nin dhulkees waxa uu yahay, inta badan waxaa ka soo yeera qaylo dhaan joogta ah xitaa kuwa ku nool wadamada horay u maray markaas oo ay kaa dhaacayso qof sharafta uleeyahay marka oo joogo dhul oo dhaxal u leeyahay hadana inkastoo marka hore aan u cararno dibana aan ka qaylino waxaaba intaas sii dheer kuwa ku nool xabsi ku yaal dhulka hoosteesa kana soomay ileyska cadceeda tarabiyana ay u noqotay jirdil joogta ah, kuwa ku hirqaday biyaha badwayanta, gabdho ka xiran lugaha saan looga ilma dhalo, kuwa saxaraha hilibkoode haad ku feentay, kuwa noloshoodi iyo geeridoodi la isku samiyo aana lagaraneyn meesha ay ku suganyihiin balse malay feentay lafahoodi, kuwa ladhaqan rogay oo laga dhaadhiciyey mabaadi kale kuna faana waxaan ahay Kirishtan hilmaamayna Diintoode iyo dhaqankoodi qaalika ahaa, kuwa la duray lana soo masaa furiyey ayagoo waalan, kuwa dani ay biday in sariftaan jirkooda baahi darted, kuwa loo heeysto cabeed dad iyo dalkoodina ka dhega belay.

   Isku soo wadadoobo tabreebku oo ah mid sheegtay caddad, naf iyo maalba leh oo aan halkaan laga soo goobi Karin balse aysan inta badan ka dhaadhicin dhibkeesa, ayaan jeclaan lahaa in ay utala xuma tahay iyo in ay u tahleen la;aan tahay in aan xuso sheqsiyan waxaan qabaa in tay tahay tala xumo waayo hadii qofku oo yahay xitaa mid umiya waxuu inta badan fahmi karaa waxa qasaarada u leh nafteesa hadiisa uusan garanayn meesha Masku ka qaniini karo maahan mid caqli u saaxiib ah, mase  is waydiisay waxa kula gudbunaan kara marka aad uxixirado tahreeh, mase waxaad qabtaa oraahdii sida qaldan loo adeegsatay ee inta badan ay qabaan dhalin yarta oo ah “nafto in ay maqnaatiyo in ay mahad ku noo shahay labadaa mid weeyaan” taas oo aan dhihi garo maahan mid aad looga fiirsaday marka ay dibnaha ka soo baxayso.

     Bal tusaale waxaad ka tagtay Soomaaliya waxaad aaday Libiya waa dhul noocee ah wax maga  taqaan mase waxaad ku socotaa hebelba tag, hadaba waxaa udhaxaysa shan ilaa lix xudoodood Afrigaan dugaag ah, dhulkii dheeraa, saxarihii kululaa, dugaagii, uunkii iyo baahidii, ciilkii iyo canaadkii afrika, yaase ka taqaan ilaa intaan oo ay waliba kayd kuu tahay badwenytii Meriteriyaanka iyo carabtii tuugada aheeyd, duumihii jijibnaa iyo dara waleentii soomaaliyeed. Gabangabana ay kuu tahay ilaladii xeebaha Italy iyo Libia, hadaba waad moostay ama waad mooday hadii aad moosto waxaa kuu sooragashay ujedadaadii bareerka aheyd ee aad ka shishay feerinaysay waxaana wax lagaa waydiindoonaa amaanidii lagoo dhiibtay, hadiisa aad moodo ay kuu soorakasho riyadaadii oo aad Yurub gasho oo marti unoqotay cimilo aadan garayn, dad aadan ku midab iyo diin aadan ku dhaqan aheyn oo aad ladaristo, shaqooyin aadan qaban Karin oo danto kugo kalifto, dhaqamo iyo dhacdooyin lagogo  qasbo iyo sharciyo khalafsan oo lago xakumo ama lago sanduleeyo, waxaad u socotaa waa dhibaato aan lahayn xagal-daacsi oo ay ku dheertahay dilka, dhaca, kufsiga,  yasmadda, iyo bara kicin joogta ah.

      Gunaanadkii waxaad tahay mowaadin soomaaliyeed lehna dhul ay dhex ceegaagto nimco baaxad ahaan aad uwayn kana badan inta dhulka dhaxalka uleh hadii si toosan loo adeegsato, balse colaad iyo qabeel dib udhigay  uma hayno dad iyo duunyo badaha adduunka lacagta aad maganta ugo noqonayso Al-jaxiim (Yeman) iyo xeradii UNka (Lebiya) miis ku fura dalkaaga.

    Inkastoo loo adeegsan jiray dhibka  wadanka looga tagayo dowlad la’aan maanta waxaa jiraa bilow walaw aan dhihi garo maahan C/llaahi maanta midkii soora galin lahaa suulinta dhaqamadaas waayo waxaan ilaa 1992-2003 oo ah intii ka dalinayay iyo ka horba Putland si bareer ah dadka logo daadinaayey bad waynta u dhaxaysa Yeman iyo Boosaaso asagoon wax dhaqdhaqaaq ah ka moojin oo ay waliba ka jeraan xaafiisyo looga beecmushtaro u daabulidda dadka badaha, balse aan dhowrno C/llaahi wax oo ka qabto mushaagilaatkaas.  

W/Q: Ahmed Ali Adan (AC)             Ahmedaliac@hotmail.com 

C/O: Muqdisho, Somalia, Heliwaa.   

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan

SomaliTalk Nairobi | Nov 6, 2004