Soomaaliya

Maxay dadku ka aaminsan yihiin Gollaha wasiirada cusub iyo Dowladaba."aragtiyo kala duwan".

Canab Mumtaz
SomaliTalk.com | Nairobi | Dec 8

Maahan mid hal iyo laba uu ku waydiinayo waxa aad ka aaminsan tahay dowladda cusub,inta badan markaan la kulmo dadka kala duwan ee ku nool magaalada Nairobi haday ahaan lahaayeen ganacsatada,ardayda kuwa layn sugayaasha ah siyaasiyiinta baarlamaanka odayaasha dhaqanka iyo ergada xiligeedi dhamaaday ee iyagu u badan kuwa mucaaradka ku ah dowladda il gaar ahna ku eegaya baarlamanka isku koobay sida ay qabaan Qaran dad leeyahay ee iskugu jira madaxweyne ilaa wasiir ku xigeen in ay kaligood majaraha u qabtaan kana walwalsan cidda ay la xisaabtami doonaan ayaa su'aalaha ugu badani ah halka ay ka imaanayaan.

Dowladda cusub oo ah mid muddo la wada sugayay ee Alle laga baryay in xal la helo,ayaa hadana waxaa badan inta leh "maxay u dhalatay kuwii hore nooma dhaantee"inta qabta in lagu xadgudbay xaqoodiina la duudsiyay ayaa ah kuwa ay ka imaanayso eeda ugu badan ee loo hayo dowladda FKMG ah ee soomaaliya.

Mid ka mid ah dadkii shirka joogay ilaa bilowgiisi ayaa yiri wali kama xoroobin siyaasiyiinta soomaaliya in ay talo ka qaataan shisheeye isagoo ula jeeday in gollaha wasiirada cusub ee KMG ahi ay yihiin kuwo aan isku dheeli tirnayn una qalmin in ay somaliya ka saaraan dhibka soo daashaday mudada fog.

Waxaa hubaal ah si walba dadka ha u kala aragti duwanaadaane wali Bisayl nabadeed u harsan yahay Siyaasiyiinta soomaaliyeed ee ku jira wali xaydaabka raadinta danahooda oo wax badan dib u dhigi kara hadaan loo helin wax badala xorna ka ah dantooda qayaxan iyo gacanta shisheyaha iyagoo u maraya dan qabiil aan jirin ee tooda kaliya ay u cadahay qabiil wax ku qaybsiga aan lagu wada qanacsanayna waa midka keenay is aamin daro iyo kala fogaansho beelaha dhexdooda ah.

Baarlamaanka waxaa lagu dhisay hab beeleed ka soo jeeda qabiilo Gollaha wasiirada sidaas si la mid ah ayaa loogu dhisay qabiil xitaa wax uu gaaray in wafdiyada raacaya madaxweynaha iyo Ra'iisul wasaaraha in loo raaco qaab 4.5(afarta iyo Nuska).

Iyadoo sidaas ah hadana maahan mid xal lagu wada qanco keeni kara waana kan aan aragno in cabashada beelaha ay isa soo tarayso iyadoo laga cabanayo in si xun beel heblaayo loola dhaqmay oo beel kale loo eexday si markii oo fiiriyo waxaa jira beelo dhan oo aan helin wasiir halka hal beel iskaba daaye jufa kaliya ay helayaan laba wasiir ama wasii dadka qaar ayaa qaba in wasiir hebel uu wato kursi bililiqo ah sida ay qabaan dadkaasi.

Dhinaca kale markaan ka fiirino qabiilka waa xal waayo soomaaliya waxay isku dishay qaab qabiil isagoo markii hore ka soo bilowday jabhad iyo dowlad milatari ah ayuu hadana ku soo dhamaaday mid beeleed kadib markii la waayay hogaan mid ah oo keena xal kala dambayn ku dhisan hubkiina ay ka faa'iidaysteen maliishaad kala duwan oo ka soo kala jeeda beelaha soomaaliyeed sidaasna uu ku soo batay dagaalkii beelaha u dhaxeeyay mid siyaasaded iyo mid kaleba waxii uu doono ha ahaadee waana tan keentay in shirkan iyo kii ka horeeyayba loo maray hab qabiil oo la is lahaa xal ayaa ku imaan kara.

Dowladan cusub waa mid si guud u maamuli doonta dalka shanta sano ee socota kadibna waxaa looga gudbi doonaa nidaam doorasho oo dadka afti looga qaadayo in ay rabaan si guud in loo maamulo ama hab federal ah oo dalka oo dhan ka hirgala,laakiin maahan xiligan mid ah federaal sida ku xusan axdi qarameedka FKMG ah ee soomaaliya laakiin waxaa hubaal ah hadaan la helin dib dacaadnimo iyo tanaasul in aysan waxba socon karin waayo ma jiraan shacab is dagaashan balse waxa ay wax socon la'yihin waa siyaasiyiinta iyo wadamada dariska oo u maraya siyaasiyiinta.

Ra'iisul wasaare Cali maxamad geedi oo aan wax badan kala socon siyaasada soomaaliya marka la is barbar dhigo siyaasiyiinta kale kaga duwan ayaa waxaa soo wajahay dhibaato adag oo ah qaybinta wasaaradaha iyo maaraynta qabiilada,waxa uuna talooyin kala duwan kala kulmayay siyaasiyiinta,beelaha kala duwan ee shanta ah ee uu ka koombo baarlamanka,madaxweynaha iyo naftiisa laakiin sida uu sheegay wasiirka la tashi badan ay ku suurta gashay in soo afjaro sida ay u arkayeen isaga Madaxweynaha iyo siyaasiyiintaba si ka badalan ay u arkayeen kuwa la magacaabay kuwa laga tagay iyo kuwa banaankaba ka ah dooda gollaha wasiirada iyagoo bixinayay talooyin saadaalimo kala duwan oo ku aadan sida ay wax u dhacayaan.

Aragti ahaan shacabka soomaalieed waa kuwo ku kala aragti duwan qaarkood waxay qabaan in walba ay ka wanaagsan tahay in helo xal soomaaliyeed oo dagaalada iyo hubkaba ha hortaga nabaduna ay tahay talaabada ugu horeysa ee shacabka baahidiisa dabooli karta waxwalba oo la dhisana aan u fiirino ujeeedo iyo dan balse ay kaga wayn tahay amaan buuxa iyo afgarad dhex mara kuwa xalka iyo xabadaba isku haysta ee siyasada nabdiina geedka ugu xiran tahay."Siyaasiyinta".in wax dhismaana waa waxa loo fadhiyay labadii sano ee tagtay.

Dadka qaar waxay qabaan in magacaabista ay ka dambeeyeen wadamo shisheeye oo soomaaliya daris la ah iyagoo usoo maray siyaasiyin ay gacan saar la leeyihiin dowladana ay fashilmi karto hadii aysan ka madax banaanaanin wadamadaas wali gacanta kula jira siyaasad soomaaliya,illaa inta laga helayo madax banaani siyaasadeedna ay sidan sii ahaan doonto xaalada soomaaliya ay ku jirto ee nabad la'aan iyo jahawarerineed ee ay wadaan wadamadaas oo u soo maraya siyaasiyinta.

Siyaasi ka mid ah siyaasiyiinta oo aan maalin waraysi ka qaadayay ayaan si ka baxsan wareysiga oo sheeko guud ah u iri wasiirka waxaad ku harqiseen siyaasadiina aan hadafka lahayn iyo danihiina qarsoon waxa uu iigu jawaabay"maahan wax uusan ka warqabin isagaana doortay in loo magacaabo jagadan dabcan markii madaxweynuhu magacaabayay waxa uu ka lahaa ujeedo ama ha u aqriyo isga ama isagu ciduu doono hala tashadee waa nin ku yimid ujeedo anagana waxii aan ka aragno ayaan kula macaamali doonaa gar iyo gardaro"figaradan mid la mid ah ayay wada qabaan badankood ah in Cali Maxamad Gedi loo dhahayay waxa ku qoran warqadan waa siyaasiyiinta anogoo ku guda jirna figaradihii dadweynahana midan waa mid ay wada qabaan badi.

Waxyaabaha kale ee dadku iswaydiinayaan waxaa ka mid ah xiliga ay dowladu howl gal dhab ah samayn doonto iyo meesha ay ka bilaabi doonto,waxaa hubaal ah in Alle ummadii kheyr rabta uu kheyr waafajiyo ka waran hadii dadku qabaan in wax walba ay xumaanayaan,wax wada toosan sida lagu helo waa mid adag una baahan dadaal dheer iyo tanaasulaad.waxaa dhab ah in dowladani aysan haysan taageero dhaqaale iyo nabad dhamaantoodna laga sugayo somalida qaybaheeda kala duwan ee iskugu jira aqoon yahay ganacsato iyo ururo bulsho ayna tahay muhiin in ay la xisaabtamaan dowladan cusub hadii kale ay imaan karto waxii burburiyay maamuladii hore.

Ugu dambayn Gollaha wasiirada waa kuwo ay dadku kala aamin san yihiin figrado kala duwan laakiin xalka kama dambaysta ah uu yahay in la helo nabad meeshii loo maraba ayna ka go'an tahay dowladan cusub in ay hesho wax ay ku qanciso shacabka soomaaliyeed ee daalan.

Anab Mohamoud Abdulle
canabmumtaz@hotmail.com