Waxay ku tageen culumada Islaamka badankooda walaayada waxaa iska leh gabadha qaraabadeeda xaga aabaha. Waxaa iska leh:

1. Aabeheed. 2. Awoowgeed aabeheed dhalay. 3. Walaalka ayada la dhashay. 4. Adeerkeed. 5. Intaa hadii lawaayo, wiilka ay eedada u tahay oo walaalkeed dhalay. 6. Midka adeerkeed dhalay, iyo IWM.

Waxay culumadu markaa leeyihiin kagadaal hadii intaa lawaayo iyo kuwa ku sii dhaw dhaw oo dhanba, gabadha walaayadeedu abtiga waa qaadi karaa, walaalka ku hooyada ahna wuu qaadi karaa oo ku aabaha ahayn, laakiin markasta walaayada waxaa iskaleh dadka xaga aabaha ka socda ee nasabka ah. Sidaas in la garto ayaa la doonayaa. Dadkaa hadii lawaayo qaali Islaami ah ayaa mehrinaaya, haddii ku waas oo dhan lawaayo dariska Islaamka ah ayaa gabadha bixinaaya.

Marka gabadha waligeedii haddii la waayo, shuruudii walinimada qofkii laga helay, oo ugu dhaw ehel ahaan oo halkaa jooga ayaa qaadaya. Waa shardi inaa qofka walaayada leh lana xiriiri karin. Walaalaha Islaamka ah,oo iyaga inay guursadaan doonayow, waxaa ogaataan walaalayaal inaan loo baahneyn guurku inuu iska dhaco wali la?aan. Gabadha waa in lala xiriiraa aabeheed, haddii lala xiriiro oo uu dhintay, waa in lala xiriiraa walaalkeed, haddii lala xiriiri waayo ee adkaato, awoowgeed ayaa ka horeeye walaalkeed haddii la heli karo halala xiriiro. Saas ayey ku soconaysaa ilaa marka danbe laga helo qofka ugu xiga ehelnimo. Sidaas ayaa ladoonayaa in lagu socdo.

Waa shardi dadka walaayada qaadaya inay muslimiin yihiin. Inanta aabeheed hadduu taariku salaad yahay lala xiriiri mayo, hadduu walaalkeed tukan lala xiriiri mayo, salaada Alle haddaysan tukanba, oo diinta Alle ka soo horjeedaan, ee dadka ehelkeeda ah, oo salaada tukada, oo diinta Alle ogol ayaa lala xiriirayaa, sidaas waxaa laga garanayaa nusuusta ee halagu socdo.

Haddii dadkii ay walaayadeeda lahaa ay fagaadaan oo lala hadlo, oo walaayada qof kale u wakiishaan way banaantahay. Waxay isku waafaqeen culumada Islaamka kuligood walaayada ama wax kale oo qofka isaga uu sameyn karo inuu qof kale u wakiisho way banaantahay, oo gabar walaayadeed qofkii lahaa hadduu qof kale ku wareejiyo, ee uu yiraahdo ?Gabadhaas ninkay kuu keensato oo ay raali katahay sii?, ee uu yiraahdo isagana ?waan kaa aqbalay?, walaayada qofkaasaa mas?uul ka ah oo qaaday nikaaxuna wuu ansaxayaa haddii sidaa lagu mehriyo.